Elimiz bıyl alǵash ret álemdegi eń erekshe mádenı festıválderdiń biri – Burning Man-ge qatysty. AQSH-tyń Nevada shtatynda, Blek-Rok shólinde boı kótergen ýaqytsha qalashyqta qazaqtyń dástúrli kıiz úıi myńdaǵan sheteldiktiń nazaryn aýdaryp, tózimdilik pen qonaqjaılyqtyń sımvolyna aınaldy. Bul týraly atalmysh festıválge el atynan qazyq tikken Sabına Omar áńgimelep berdi. Tolyǵyraq Aqshamnews.kz tilshisiniń materıalynda.
Shóldaladaǵy qazaq shańyraǵy
Burning Man – erkindik pen shyǵarmashylyqtyń mekeni. Ol ádette tamyzdyń sońǵy aptasy men qyrkúıektiń alǵashqy kúnderinde ótedi.
sýret: Black Rock City, 2016 jyl
Festıváldiń ataýy "Otqa jaǵylǵan Adam" ("Burning Man") – sońǵy kúni shóldiń ortasynda ornatylǵan alyp aǵash músindi órteý dástúrinen shyqqan. Bul – festıváldiń basty sımvoly. Alǵash ret 1986 jyly San-Fransıskonyń jaǵalaýynda shaǵyn top dostardyń aǵash músindi órteý rásiminen bastalǵan. Keıinirek joba keńeıip, Nevada shólinde turaqty túrde ótkizile bastady. Qazir Burning Man – álemdik deńgeıdegi mádenı qubylysqa aınalyp otyr. Bıyl festıválge 80 myń adam qatysqan.
sýret: rhythm.travel
Jyl saıyn munda álemniń túkpir-túkpirinen kelgen ónerpazdar, ınjenerler, mýzykanttar men shyǵarmashyl jandar shóldiń ortasynda bir aptaǵa sozylatyn "Black Rock City" atty qala salady. Onda myńdaǵan lagerler, art-nysandar, perfomanstar uıymdastyrylady. Olar ózderiniń mádenıetiniń bir bólshegin jurtqa usynýǵa tyrysady. Sol qalada bıyl Qazaqstan alǵash ret óziniń etnomádenı lageri – Tengri Camp-ti quryp, kóshpeli mádenıetti kıiz úı arqyly tanystyrdy.
sýret: instagram.com/tengri_camp
Almatylyq Sabına Omar atalmysh jobaǵa jetekshilik etken maman retinde bul jobany ómiriniń mańyzdy tájirıbesi retinde baǵalaıtynyn aıtty. Ol óziniń komandasymen birge ulttyq mádenıetti barynsha sheteldikterge kórsetýge tyrysyp, oıý-órnekterdi paıdalanyp, zamanaýı stıldi de saqtaýǵa tyrysqan. Qonaqtarǵa palaý ázirlep, Ortalyq Azıanyń estetıkalyq dámin tattyrdy.
"Burning Man – bul jaı ǵana festıvál emes. Bul – ár qatysýshy ózi salyp shyǵaratyn ýaqytsha qala. Munda erkindik, shynaıylyq pen ózara birlik zańdylyqqa aınalady. Ár adam óziniń shynaıy bolmysymen kezdesedi", – deıdi ol.
Nege "besbarmaq" emes "palaý" daıyndaldy?
Sabına Omardyń aıtýynsha, Burning Man – bul týra maǵynasynda bir aptaǵa arnalyp shóldiń qaq ortasynda nólden salynyp shyqqan ýaqytsha qala. Barlyq azyq-túlikti aldyn ala ózderimen birge alyp barǵan.
"Bul – shól. Munda únemi shań men jel soǵyp turady. Osyndaı jaǵdaıda qamyr jaıý, kespe kesý nemese besbarmaqty dástúrli túrde ázirleý múmkin emes. Al palaý – eń qolaıly sheshim. Úlken qazanda pisiriledi, prosesi jeńil ári júzdegen sheteldikti tez toıdyrýǵa múmkindik beredi", – deıdi ol.
Sonymen qatar, Sabına qonaqtardyń talǵamyn da eskergenin aıtty:
"Jylqy etin barlyq sheteldikter jemeıdi. Biz úshin ár qonaq qazaqtyń taǵamynan dám tatýy mańyzdy boldy. Palaý – ámbebap taǵam. Ony barlyǵy túsinedi ári qýana jeıdi", – dep túıindedi ol.
Kıiz úı qalaı jınalǵan jurttyń panasyna aınaldy?
Tengri Camp ujymy kıiz úıdi Qazaqstanda 2-3 aı boıy arnaıy ázirlep, dástúrli órnekpen bezendirdi. Árbir detal – oıýly esikten bastap, tekemet pen tus kıizge deıin erekshe mán berilip jasaldy. Sabına Omar ony AQSH-qa jetkizýdiń ońaı bolmaǵanyn, aldymen kólikpen Qytaıǵa, odan ári poıyzben Gýanchjoýǵa, teńiz arqyly Los-Andjeleske, sońynda aýyr júk kóligimen shólge jetkizilgenin aıtty. Sondaı-aq, barlyq shyǵyndy qatysýshylar ózderi kótergen. Sabına Omar kıiz úıdiń Blek-Rokqa jetkizilýine shamamen 15 mıllıon teńge ketkenin aıtty.
Al eń qyzyǵy - festıvál kezinde kútpegen tabıǵı tosyn syı boldy. Keıingi onjyldyqtaǵy eń qatty qumdy daýyl soqty. Lagerler qırap, shatyrlardy jel ushyryp áketti. Biraq qazaqtyń kıiz úıi miz baqpaǵan
"Bul naǵyz biz kútpegen synaq boldy. Biraq ata-babamyz salǵan kıiz úıler árqashan tabıǵattyń qyspaǵyna tótep bergen. Biz búkil komanda bolyp daýylǵa qarsy keregelerdi ustap turdyq. Kıiz úıdiń ishinde dalada daýyl bolyp jatqany múldem sezilmedi. Eldiń bári bizdiń kıiz úıge jıyla bastady. Festıválge kelgen shamamen 1 500 qonaq kıiz úıde boldy. Sheteldikter erekshe ásermen shyǵyp, Qazaqstanǵa qyzyǵýshylyq tanytty", – deıdi Sabına Omar.
"Ár detalǵa mán berip, qazaq mádenıetin barynsha nasıhattaýǵa tyrystyq"
Sabına Omardyń aıtýynsha, Burning Man-degi Tengri Camp lageri qazaq mádenıetin múmkindiginshe tolyq ári shynaıy kórsetýge baǵyttaldy.
"Bizdiń aldymyzǵa qoıǵan maqsat – árbir detal arqyly Qazaqstandy tanytý edi. Kıiz úıdiń ishki bezendirilýinen bastap, qonaqtarǵa usynylǵan taǵamǵa deıin bári qazaqı bolýyn qaladyq. Ár kúni júzdegen sheteldik bizdiń lagerge kelip, alǵash ret baýyrsaq pen palaýdan dám tatty. Olar úshin bul tek jańa dám ǵana emes, bizdiń qonaqjaılyǵymyzdyń, dástúrimizdiń kórinisi boldy. Kópshiligi erekshe áserlenip, tańdanysyn jasyrmady", – deıdi ol.
Sondaı-aq, ol atmosferany tolyqtyrý úshin táńirshil saryndaǵy áýenderdi qosqanyn atap ótti:
"Mýzyka da beker tańdalǵan joq. Biz qazaqtardyń túpki tamyry táńirlik dástúrlerin eske salǵymyz keldi. Áýender qonaqtardy ótkenge jetelep, mádenıetimizdiń tereńdigin sezinýge múmkindik berdi", – deıdi Sabına.