Almatyda Ortalyq Azıa ósimdik tálimbaqtary qaýymdastyǵynyń II konferensıasy bastaldy. Oǵan landshafttyq dızaın, abattandyrý, ýrbanıstıka, otyrǵyzý materıaly óndirisi jáne kógaldandyrý salasyndaǵy jetekshi mamandar jınaldy. Konferensıa aıasynda túrli elderdiń tálimbaqtary kórmesi uıymdastyryldy, dep habarlaıdy aqshamnews.kz.
Konferensıany ashylý saltanatynda sóz alǵan Almaty qalasynyń Ekologıa jáne qorshaǵan ortany qorǵaý basqarmasynyń basshysy Mıras Gaısın ýrbanızasıanyń qarqyndy damýy, klımattyń ózgerýi jáne qalalardaǵy ómir súrý sapasyn arttyrý qajettiligi jaǵdaıynda kóriktendirýdiń tıimdi tásilderi erekshe ózekti ekenin atap ótti. Ekologıalyq qıyndyqqa tap bolyp otyrǵan Qazaqstannyń eń iri qalasy Almatyny tabıǵatpen úılestirý onyń turaqtylyǵy men ómir súrýge qolaıly bolýyn qamtamasyz etedi.
«Almaty respýblıkadaǵy eń jasyl qalanyń biri: qalanyń 68 myń gektar aýmaǵynyń 25,4 myń gektary nemese 36%-y jasyl jelekpen qamtylǵan.. Qalada aýmaǵy 977 gektar bolatyn 542 saıabaq aımaǵy bar. Almatyda shamamen 4 mıllıon jasyl jelek ósedi, al jan basyna shaqqandaǵy kógaldandyrý deńgeıi 12 sharshy metrden asady. Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes, 2030 jylǵa qaraı Almatyda jasyl qordy 6,5 mıllıon aǵashqa deıin arttyrý josparlanyp otyr», - dedi Mıras Gaısın.
Negizgi baǵyttyń biri – jańa qoǵamdyq keńistikter men saıabaq aımaqtaryn qurý. Bıyl 4 nysannyń qurylysy qolǵa alyndy, kelesi jyly 6 jańa saıabaq salynyp, 6 qoldanystaǵy aımaq qaıta jańartylmaq. Jańa saıabaq aımaǵynyń biri Saıran kóli aýmaǵy, onda qazirgi ýaqytta jumystar júrip jatyr. Keler jyldyń kókteminde Saıran jaǵalaýy boıyna 4 myń aǵash otyrǵyzylady, onyń ishinde iri aǵashtar da bar. Kóldiń mańynda alǵash ret 7 myń sharshy metr qorshaýlar men gúlzarlar, 300 myń sharshy metrge túrli shópter otyrǵyzylyp, sý ósimdikteri – lotos ósiriledi.
Qalany kógaldandyrýda sýarý júıesin uıymdastyrý mańyzdy ról atqarady. Sońǵy eki jylda Almatyda 720 myńnan astam aǵashty qamtıtyn 300 shaqyrymnan astam tamshylatyp sýarý jelisi salyndy, 40 uńǵyma jáne 5 sý jınaǵysh salyndy. Uzyndyǵy 187 km bolatyn avtosýarý júıesi qazirdiń ózinde 58 ýchaskede iske qosylǵan.
2023 jyly Almatyda jasyl jelekti kútip ustaý jáne qorǵaýdyń jańa erejesi bekitildi, alǵash ret sýarý júıesin uıymdastyrý, ósimdikterdi bıologıalyq óńdeý jáne aǵashtar men qurylys nysandary arasyndaǵy eń az qashyqtyqty saqtaý talaptary engizildi. Erejege sáıkes, kesilgen taldardyń ornyna otyrǵyzylatyn aǵashtar japyraqty aǵashtar úshin bıiktigi keminde 2,5 metr, al qylqan japyraqty aǵashtar úshin keminde 2 metr bolýǵa tıis jáne olarǵa úsh jyl boıy kútim jasalýy kerek. Aǵashtar Bas botanıkalyq baqtyń, agrarlyq joǵary oqý oryndary men ǵylymı-zertteý ınstıtýttarynyń ǵalymdarynyń usynystary boıynsha otyrǵyzylady. Qabyldanǵan sharalardyń nátıjesinde aǵash kóshetteriniń jersiný kórsetkishi ótken jylmen salystyrǵanda 70%-dan 90%-ǵa deıin ósti.
Konferensıa barysynda qalalyq ortany qalaı jaıly jáne qaýipsiz etýge bolady, iri qalalarda qandaı otyrǵyzý materıaldaryn paıdalaný qajet, megapolısterge jasyl jelekti qalaı qaıtarýǵa bolady, turǵyndarǵa shabyt syılaıtyn keńistikterdi qalaı jasaýǵa bolady degendeı qazirgi qalalardyń aldynda turǵan ózekti máseleler talqylanady. Sarapshylar kógaldandyrý men abattandyrýǵa arnalǵan ınovasıalyq tásilderdi usynady, bul ekologıalyq turǵydan taza jáne jaıly qalalardy qurýǵa kómektesedi. Sondaı-aq, qatysýshylar qalalyq ortany barlyq turǵynnyń, onyń ishinde balalardyń, jastardyń jáne múmkindigi shekteýli adamdardyń qajettiligin qanaǵattandyratyndaı jasaý kerektigin talqylaıdy.