As qorytý aýrýlary - álemniń barlyq aımaqtaryndaǵy densaýlyq saqtaýdyń ózekti máseleleriniń biri.
Bul ólimniń joǵary bolýymen, qaterli isikke jıi shaldyǵýmen jáne halyq arasynda joǵary taralýymen túsindiriledi. Bul týraly Almaty qalasy qoǵamdyq densaýlyq saqtaý basqarmasynyń bas shtattan tys gastroenterology Baýyrjan Ysqaqov ÓKQ brıfıńte aıtty.
Jyl saıyn 29 mamyrda Dúnıejúzilik gastroenterologıalyq uıym (DSU) "Sizdiń as qorytý densaýlyǵyńyz: saý ishek" taqyrybyna arnalǵan Dúnıejúzilik saý as qorytý kúni naýqanyn bastaıdy.
Qazaqstan gastroenterologtarynyń qaýymdastyǵy (onyń quramyna Almaty qalasynyń kóptegen tanymal gastroenterologtary kiredi) DSU-nyń belsendi qatysýshysy bolyp tabylady.
"Qazaqstanda jyl saıyn gastroenterologıanyń ózekti máselelerine arnalǵan ǵylymı-praktıkalyq konferensıalar ótkizemiz. Bıylǵy jyly biz Dúnıejúzilik saý as qorytý kúnine qatysamyz", - deıdi maman.
Onyń aıtýynsha, ishek "ekinshi mı" dep atalady jáne onyń júıke júıesimen ózara árekettesýi óte mańyzdy.
As qorytý júıesi aýrýlarynyń ishinde dıagnoz qoıý qıyn jáne emdeý qıyn bolyp tabylatyny– ishektiń qabyný aýrýlary, oıyq jaraly kolıt jáne Kron aýrýy.
50% jaǵdaıda olar kolorektaldy qaterli isikke aınalady.
Sońǵy jyldary bul aýrýlardyń jıiligi turaqty túrde artyp keledi.
Tek Almatyda oıyq jaraly kolıtpen aýyratyn 800-ge jýyq naýqas, al Kron aýrýymen aýyratyn 300-ge jýyq naýqas bar.
Atalmysh aýrýlar dıareıamen, ishekten qan ketýmen, salmaq joǵaltýmen, aqýyzdyń, maılardyń, kómirsýlardyń, mıneraldardyń, dárýmenderdiń joǵalýy sıaqty belgilermen sıpattalady.
Dıagnostıka gıstologıalyq zertteý úshin bıptattardy qabyldaýmen kolonoskopıa júrgizýden turady. İshektiń qabyný aýrýlarynyń jalpy markeri-fekaldy kalprotektındi anyqtaý.
Asqynǵan jaǵdaıda İQA aýyr asqynýlarǵa alyp keledi. Bul naýqastyń ómirine qaýipti - ishekten qan ketý, perforasıa, megakolon, ishek strıktýrasy, qaterli isiktiń degradasıasy syndy aýrýlar týǵyzyp, kúrdeli hırýrgıalyq aralasýdy qajet etedi.
Osy aýrýlardy ýaqtyly dıagnostıkalaý jáne tıisti emdeý arqyly pasıentterdiń ómir súrý sapasy jaqsarady.
Atalmysh aýrýlardyń aldyn alý úshin durys tamaqtaný kerek.
Baýyrjan Ysqaqov barlyq jasýshalardyń densaýlyǵy men qyzmeti úshin mańyzdy taǵamdarǵa toqtaldy: kókónister men jemister, dándi daqyldar, burshaq ónimderi, dıetalyq et, saý maılar (maılar, jańǵaqtar jáne tuqymdar), jáne robıotıkalyq jáne prebıotıkalyq taǵamdar, shópter men dámdeýishter.
"Suıyqtyqty, ásirese, sýdy jetkilikti mólsherde ishý saý ımýndyq júıe úshin óte mańyzdy, atap aıtqanda, ishek qozǵalysyn retteý, ish qatýdyń aldyn alý jáne taǵamnyń qorytylýyna septigin tıgizedi. Kúnine kem degende 1,5 lıtr sý ishýge tyrysyńyz. Qantty sýsyndardy shekteńiz, sebebi olar ishektegi" paıdaly " bakterıalardy álsiretedi.
Alkogóldi ishimdikter ishek mıkrobıomasynyń qabynýyna ákelýi múmkin", - dep aıaqtady ol.