Almatyda, ásirese jel, jańbyr nemese qar jaýǵan kezde aǵashtardyń qulaýy azamattardyń ómiri men densaýlyǵyna, sonymen qatar, olardyń dúnıe-múlkine de qaýip týdyrady.
Óıtkeni, aǵashtar kóbinese avtomobılderge, sondaı-aq úıler men ǵımarattarǵa qulap ketýi múmkin. Qulaý saldarynan elektr jelileri de zaqymdalýy múmkin jáne qalalyq landshaft elementterine aıtarlyqtaı zıan keltirýi múmkin, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Munyń aldyn alýǵa bolady, ol úshin aǵashtyń jaı-kúıin ýaqytynda anyqtaǵan jón. Kóbinese aǵashtyń syrtqy kórinisi jaqsy bolýy múmkin, biraq ózegi shirigen, ishi qýys nemese tamyr shirigi bar.
Aǵashtyń qandaı kúıde ekenin anyqtaý úshin – saý nemese shirik, zamanaýı dıagnostıkalyq jabdyq bar – rezıstograftar men tomograftar. Rezıstograf aǵashtyń kúıin eń jaqsy burǵylaýdy tez batyrý arqyly ońaı anyqtaıdy. Alynǵan derekter birden operasıalyq blokqa jetkiziledi jáne grafık túrinde kórsetiledi. Rezıstografty aǵash qabattaryn oqý, aǵashtyń ımýnıtet deńgeıin anyqtaý jáne onyń jasyn anyqtaý úshin de qoldanýǵa bolady. Tomograftyń jumys prınsıpi sál ózgeshe: qurylǵy últradybystyq kómegimen aǵashtyń ishki kúıin baǵalaıdy. Dybys ımpúlsi neǵurlym tez júrse, aǵashtyń jaǵdaıy soǵurlym jaqsy bolady. Tómen jyldamdyq sıgnal jolynda bos oryndar bar nemese aǵashtyń shirip jatqanyn kórsetedi.
Almatyda 2023 jyly ekologıa jáne qorshaǵan orta basqarmasy aǵashtardyń sanıtarlyq jaǵdaıyn dál anyqtaý úshin 8 rezıstograf pen 2 tomograf satyp aldy. Búginde olar qalada apatty jaǵdaıdaǵy jáne aýrý aǵashtardy kesýden buryn qoldanylady. Olar 2023 jyly bastalǵan Baým toǵaıyndaǵy apatty jaǵdaıdaǵy aǵashtardy josparly iriktep sanıtarlyq kesý kezinde qoldanylady. Qurylǵylardan derekter alynǵannan keıin eski aǵashty saqtaý nemese ony kesý máselesi sheshiledi.
Aıta keteıik, Baým toǵaıyndaǵy jasyl jelekterdiń ekologıalyq jaı-kúıin tórt ǵylymı-zertteý ınstıtýty - Qazaq ulttyq agrarlyq zertteý ýnıversıteti, «Zoologıa ınstıtýty» SHJQ RMK, «Qazekoproekt» JSHS jáne «Botanıka jáne fıtoıntrodýksıa ınstıtýty» SHJQ RMK baqylaıdy. Ǵalymdar aǵashtardyń negizgi zıankesteri men aýrýlaryn anyqtaıtyn zertteýler júrgizdi. 6560 qýraǵan jáne apatty jaǵdaıdaǵy aǵashtar men 1713 shirigen aǵash, ıaǵnı qandaı da bir zaqymdanýlar tirkeldi. Búgingi tańda Baým toǵaıynda 1 663 apatty aǵash retteldi, iriktep sanıtarlyq kesý jumystaryn 2026 jylǵa deıin júrgizý josparlanyp otyr.