Almaty qalasynyń Óńirlik komýnıkasıalar qyzmetiniń brıfıńinde «Qoldanystaǵy zańnama prızmasy arqyly nashaqorlyqty emdeý jáne aldyn alý tıimdiligi» zertteýiniń nátıjeleri usynyldy. «Nashaqorlyq» jobasy men psıhıkalyq densaýlyq ortalyǵynyń sarapshylary nashaqorlyqpen kúres nege jańa tásildi qajet etetinin jáne stıgmatızasıa kómek alýǵa qalaı kedergi keltiretinin aıtty, dep habarlaıdy aqshamnews.kz
«Narkostop» jobasynyń eriktisi Janara Nýrseıtova zertteýdiń qorytyndylary bizdiń elimizdegi barlyq erekshelikterdi eskere otyryp, nashaqorlyq problemasyn jáne ony sheshý joldaryn tereńirek túsinýge kómektesetinin atap ótti. Zertteýdiń ózi nashaqorlardyń, olardyń jaqyndary men sarapshylarynyń pikirlerin biriktirdi.
«Nashaqorlyq máselesin barynsha tolyq qamtý úshin biz derekterdi trıangýlásıalaý ádisin qoldandyq. Bul nashaqorlyqtan zardap shegetin adamdardyń pikirin, olardyń ata - analary men jaqyndarynyń bolashaǵyn, sondaı-aq nashaqorlyqty anyqtaý, emdeý jáne aldyn alý salasynda jumys isteıtin mamandardyń saraptamalyq baǵalaýyn qosa alǵanda, jaǵdaıdy ártúrli taraptardan zerdeleýge múmkindik beretin tásil», - dep atap ótti J.Nýrseıtova.
Zertteý kezeńderi mynalardy qamtydy:
1. Kabınettik taldaý. Birinshi kezeńde esirtkige táýeldilikke qatysty qoldanystaǵy zertteýler men ǵylymı tásilder zertteldi. Bul gıpotezany qalyptastyrýǵa múmkindik berdi: qazirgi tájirıbede nashaqorlyqtyń damýyna áser etetin barlyq faktorlardyń jıyntyǵy jetkilikti túrde eskerilmeıdi.
2. Empırıkalyq kezeń. Máseleni qabyldaýdaǵy aıyrmashylyqtardy anyqtaý jáne baılanys núktelerin anyqtaý úshin negizgi toptar arasynda saýalnamalar jáne sarapshylarmen tereń suhbattar júrgizildi.
Sarapshylardyń pikirinshe, zertteý usynystarǵa negiz bolǵan birneshe mańyzdy qorytyndylardy anyqtady:
- Faktorlardyń kóptigi. Zertteý gıpotezany rastady: tek bir nemese birneshe faktorlarǵa áser etý arqyly nashaqorlyqpen tıimdi kúresý múmkin emes. Psıhologıalyq, quqyqtyq, áleýmettik, ekonomıkalyq jáne mádenı aspektilerdiń jıyntyq áserin eskerý qajet. Tek 1 faktorǵa áser ete otyryp, sál kidirtý múmkin bolmaıdy.
- Zańnamalyq taldaý. Zertteý aıasynda nashaqorlyqqa qarsy kúresti, profılaktıka men ońaltýdy retteıtin qoldanystaǵy zańnamaǵa egjeı-tegjeıli taldaý júrgizildi. Bul taldaýdyń nátıjeleri birqatar normatıvtik quqyqtyq aktilerdiń bolýyna qaramastan, júıede problemany tıimdi sheshýge kedergi keltiretin aıtarlyqtaı olqylyqtar bar ekenin kórsetti. Mysaly, esepke qoıý. Quqyqtyq baza nashaqorlyqqa qarsy kúres júıesiniń negizgi elementi bolyp tabylady. Biraq búginde ol jańǵyrtýdy jáne naqty syn-qaterlerge beıimdelýdi qajet etedi.
- Zertteýdiń eń kútpegen jáne sonymen birge mańyzdy tujyrymdarynyń biri esirtkige táýeldilik máselesi buryn oılaǵandaı ınfraqurylymnyń jetispeýshiligimen ǵana emes, sonymen birge taqyryppen baılanysty stıgmatızasıamen de baılanysty ekenin túsiný boldy.
«Jumys bastalǵanǵa deıin biz nashaqorlyqpen kúresýdi qıyndatatyn negizgi sebepterdiń biri ońaltý ortalyqtarynyń, profılaktıkalyq baǵdarlamalardyń jáne basqa da ınfraqurylymdyq resýrstardyń jetispeýshiligi dep boljadyq. Nashaqorlyqtan zardap shegetin adamdar men olardyń otbasylary kóbinese sózge qalýdan, uıattan jáne qoǵamnyń teris kózqarasynan qorqyp, kómek suraýdan qashqaqtaıdy. Bul olardyń kórsetilýi tıis kómek qol jetimdi bolǵan kezdiń ózinde óz problemalarymen jalǵyz qalýyna ákeledi», — dep atap ótti spıker.
Zertteý avtorlary birqatar bastamalardy usyndy:
- barlyq maqsatty toptardy oqytýǵa basa nazar aýdara otyryp, profılaktıkalyq jumysty kúsheıtý;
- qoldaýdyń neǵurlym tıimdi tetikterin jasaý úshin vedomstvoaralyq ózara is-qımyldy damytý;
- táýeldiler men olardyń otbasylary úshin ońaltý qyzmetterine qoljetimdilikti keńeıtý.
«Máseleni sheshý oqshaýlanǵan sharalardy qoldanýda emes, quqyqtyq bazadan mádenı stereotıpterge deıingi barlyq aspektilerdi qozǵaıtyn kóp komponentti strategıany qurýda jatyr»,- dep túıindedi J.Nýrseıtova.