Almaty qalasy: ekologıa men jaıly qalalyq ortany damytýǵa arnalǵan aýqymdy qadamdar
Almaty qalasy ekologıalyq jaǵdaıdy jaqsartý, aýmaqtardy abattandyrý jáne turǵyndardyń ómir súrý sapasyn arttyrý baǵytynda mańyzdy bastamalardy júzege asyrýda. Qalanyń negizgi basymdyqtary qatarynda «Almaty – baq qala» mártebesin qalpyna keltirý, «Taza Qazaqstan» baǵdarlamasyn iske asyrý, «Qasbetten qasbetke deıin» qaǵıdatyn damytý jáne halyqtyń belsendi qatysýyn arttyrý bar.
2023 jyldan bastap Almaty qalasynyń jasyl jelekterin qorǵaý jáne kútip ustaý qaǵıdalary engizildi. Sýarý júıesin mindetti túrde salý normasy bekitilip, sońǵy eki jylda 500 km avtosýarý jelileri ornatyldy, al 2025 jylǵa deıin taǵy 290 km jeli qosylady. Bul sharalar 1 mıllıonǵa jýyq aǵashty qamtýǵa múmkindik beredi. Otyrǵyzylǵan aǵashtardyń shyǵyny 2022 jylǵy 30%-dan 2024 jyly 10%-ǵa deıin tómendedi. 2024 jyly 650 myń aǵash otyrǵyzyldy, al 2025 jyly bıiktigi 4-6 metr bolatyn 27 myń iri kóshet otyrǵyzý josparlanýda.
Ulttyq baǵdarlama aıasynda Almaty qalasynyń ekologıasy men sanıtarlyq jaǵdaıyn jaqsartý sharalary júzege asyryldy. Qalada ortalyq aýdandarmen qatar, shetki aýmaqtar da qamtylyp, kósheler men saıabaqtar tazartyldy. Qaıtalama shıkizat qabyldaý pýnktteri ashylyp, ekologıalyq aksıalar uıymdastyryldy.
Almaty óziniń tarıhı «baq qala» mártebesin qaıtarýǵa kúsh salýda. Qalalyq ákimdik jasyl aýmaqtardy keńeıtip, aǵashtar men butalardy kútip-baptaý erejelerin bekitti. Bul jumys qalanyń ekologıalyq ahýalyn jaqsartýmen qatar, turǵyndarǵa jaıly ári qolaıly orta qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan.
Almatyda 2024 jyly keshendi abattandyrý jumystary bastaldy. Bul qaǵıdat aıasynda trotýarlardy jóndeý, jaryqtandyrýdy jańartý, qoqys jáshikteri men oryndyqtardy ornatý, aýlalardy kógaldandyrý jáne múmkindigi shekteýli azamattarǵa qoljetimdilikti jaqsartý sharalary júzege asyrylýda. 2025-2026 jyldary qaladaǵy 49,2 shaqyrymdy qamtıtyn 11 kóshege keshendi jóndeý jumystary júrgizilmek.
Turǵyndardyń usynystaryn eskerý arqyly júzege asatyn bul baǵdarlama Almatyda erekshe qoldaýǵa ıe. 2022-2024 jyldary qalada 39,1 mlrd teńgege 938 joba júzege asyryldy. Jyl saıynǵy lımıt 17 mlrd teńge deńgeıinde bekitilip, jobalardy kútip ustaýǵa aýdandyq búdjetterden qarajat bólindi. Bul baǵdarlamanyń arqasynda turǵyndar óz aýdandaryn damytýǵa belsene qatysa alady.
Almatyda 4 myńnan astam aýla aýmaǵyn keshendi kútip ustaý úshin qarjylandyrý kólemi ulǵaıtyldy. Qatty turmystyq qaldyqtardy basqarý júıesin jańartý jumystary qarqyndy júrip jatyr. 400 alańda eýrokonteınerler men kómilgen konteınerler ornatyldy, al 2025 jylǵa deıin barlyq konteınerlik alańdar jańartylatyn bolady.
Almaty qalasy jaıly ári ekologıalyq taza orta qalyptastyrý maqsatynda júıeli túrde jumystar júrgizip, jasyl aımaqtardy qorǵaý men qala turǵyndarynyń ómir sapasyn arttyrý jolynda nyq qadam basýda.