Qaladaǵy joldar men kópirlerdi jóndeý, granıt plıtkalaryn alý – jýrnalıser aǵymdaǵy jyldyń 10 shildesindegi baspasóz týry barysynda Almaty kóshelerindegi jóndeý jumystary jáne olardyń ne úshin qolǵa alynǵandyǵy týraly bildi. Almaty ákimdiginiń ókilderi barlyq máseleni tolyq aıtyp berdi, dep habarlaıdy almaty-akshamy.kz
Almatynyń 15 kóshesinde alǵash ret jańa zamanaýı jabyn qoldanylýda
Almatynyń qalalyq mobıldilik basqarmasynyń (QMB) basshysy Saǵyndyq Telibaevtyń aıtýynsha, jol qurylysynda 15 magıstraldy kóshe bar, olardyń jalpy uzyndyǵy 44 km:ál-Farabı, Tilendıev, Baızaqov, Abaı, Turǵyt Ózal, Saın, Tóle bı, Shalápın, Manas, Qaldaıaqov, Qurmanǵazy, Jumalıev, Shaǵabýtdınov, Dosmuhamedov, Túrkebaev. Bulardy jóndeý barysynda asfált quramyna polımer paıdalanyldy.
Ol óte berik, bıtýmdy jýýǵa tózimdi, sonymen qatar jol tóseminiń qyzmet etý merzimin uzartady, quramynda polımer bar asfált qyfsta óte tózimdi.
Polımerasfaltbeton 150-160oS temperatýrada tóseledi. Ony qoldanýdyń bir ereksheligi bar- polımerdiń tıisti qattylyǵyn, beriktigin qalyptastyrý úshin orta eseppen 36 saǵat qajet. Sonda onyń tózimdiligi artady ári jol qozǵalysy bolmaýy tıis. Qazir ortasha jóndeý júrip jatqan kóshelerde kólik qozǵalysynyń tolyǵymen jabylýy sondyqtan.
"Bul polımerli jol kádimgi qıyrshyq tas-mastıkalyq asfáltbetonǵa qaraǵanda 10 ese tózimdi. Bıyl biz qala boıynsha alǵash ret polımerli asfáltbeton tósep jatyrmyz. Normatıvtik talaptarǵa sáıkes, asfáltbeton 40oS deıin salqyndaǵan jaǵdaıda ǵana qozǵalysty bastaýǵa bolady. Osy kezde asfáltbeton jabynynyń qańqasy qalyptasady, ol óziniń beriktigin arttyrady, sodan keıin jol tegis bolady. Sondyqtan turǵyndardan júrgizilip jatqan jol jóndeý jumystaryna túsinistikpen qaraýdy suraımyn: eger biz sapaly joldarmen júrip, olardy paıdalanǵymyz kelse, onda osy normatıvtik talaptardyń barlyǵy saqtalýy tıis", – dep túsindirdi Saǵyndyq Telibaev.
Bul magıstraldyq kósheler 2008 – 2015 aralyǵynda jóndelgen edi. Máselen, ál-Farabı dańǵylyndaǵy jol jabynyn jóndeý tek 2010 jyly júrgizildi. Jalpyhalyqtyq reglamentke sáıkes, Almaty qalasynyń jol-klımattyq aımaǵyn eskere otyryp, ortasha jóndeýdiń qyzmet etý merzimi 5 jyldy quraıdy. Polımerdi qoldanýdyń arqasynda, sarapshylardyń pikirinshe, qyzmet etý merzimi 8-10 jylǵa deıin uzarady.
Saǵyndyq Telibaevtyń aıtýynsha, 2023 jyly ákimdik uzyndyǵy 200 km-den asatyn 230 kósheni ortasha jóndeýdi josparlaýda. Aǵymdaǵy jyly jaqsy jáne qanaǵattanarlyq jaǵdaıdaǵy avtojoldardyń úlesin byltyrǵy 86%-dan 89%-ǵa deıin, al 2025 jylǵa qaraı 95%-ǵa deıin kóterý josparlanýda.
Almatyda barlyǵy 2746 kóshe bar, kóshe-jol jelisiniń uzyndyǵy 3097 km.
ÚAK aýdanyndaǵy kópirdi jóndeý osy aýdan turǵyndarynyń ótinishi boıynsha júzege asyrylýda
Túrksib aýdanynyń ákimi Baqytjan Aqjarov BAQ ókilderine Seıfýllın dańǵylynyń Úlken Almaty kanalymen (ÚAK) qıylysyndaǵy kópirdiń aǵymdaǵy jóndelýi týraly aıtyp berdi.
Kópir nysany ótken ǵasyrdyń 80-shi jyldarynda salynǵan. Sodan beri munda jóndeý jumystary júrgizilmegen. Ár jyldary júrgizilgen aǵymdaǵy jóndeý barysynda synǵan, tozǵan plıtalar ishinara qalpyna keltirildi.
"Turǵyndar osy nysanǵa nazar aýdarýdy birneshe ret surady, óıtkeni onyń estetıkalyq kelbeti nasharlady ári qaýip tóndirdi. Kópirdiń baspaldaqtary múldem eskirgen. Bul kópirdiń tarıhı qundylyǵy bar jáne ony retke keltirý jáne ony paıdalanatyn turǵyndar úshin qaýipsizdikti qamtamasyz etý qajet boldy", - dep atap ótti ol.
Nysandy teksergen kezde granıt plıtalarynyń ydyraǵany, túrli aqaýlardyń paıda bolǵany anyqtaldy, tirek qabyrǵalarynyń granıt plıtalary qabyrshaqtanǵan. Munyń bári jaıaý júrginshiler úshin qaýipti. Sondyqtan nysan jóndelýde, alynǵan plıtalar tazartylyp, bastapqy ornyna qoıylýda.
Kópirdi árleý jumystaryna eki túrli materıal qoldanylady: oń jaǵynda-qatty granıtti tastar, sol jaǵyndaǵy Seıfýllın dańǵylynyń júrý bóliginde qalyńdyǵy 20 mm kesilgen granıt plıtalar.
Beti jaryqshaqtanǵan tutas massıvti granıtti tastar aýystyrylmaıdy: olar tazalaý jáne tegisteý úshin alynady, sodan keıin olar osy ýchaskede qaıta paıdalanylady. Seıfýllın dańǵylynyń júris bóligin qaptaý úshin qoldanylatyn qalyńdyǵy 20 mm kesilgen plıtalardyń aqaýlary bar. Mundaı aqaýly plıtalar uqsas plıtalarmen aýystyrylady. Bólshektelgen jáne aýystyrylǵan plıtalardyń jalpy sany 25%-dan aspaıdy.
Esentaı ústindegi kópir apatty jaǵdaıda boldy
Saǵyndyq Telibaevtyń aıtýynsha, buryn ál-Farabı kópirinde keptelister jıi bolatyn. Sondyqtan mundaǵy jolaqtar sanyn altydan segizge deıin kóbeıtý týraly sheshim qabyldandy: eki baǵytta tórtten. Buǵan jaıaý júrginshiler men velosıpedshilerge arnalǵan jeke kópir qurylymdaryn salý arqyly onyń keńeıýi arqasynda qoljetkizýge bolady. Rekonstrýksıalaýǵa deıin jaıaý júrginshiler ótkeli negizgi kópir qurylysy arqyly uıymdastyryldy, bul ál-Farabı dańǵylyndaǵy kólik qozǵalysynyń jyldamdyǵyn 80 km/saǵ bolǵanyn eskersek, árıne óte qaýipti.
«Rekonstrýksıany bastamas buryn, 2022 jyly saýalnama júrgizilgen edi. Saýalnama kópir qurylysynyń apatty jaǵdaıda ekenin kórsetti. Bıyl oqý maýsymy aıaqtalǵannan keıin biz rekonstrýksıalaýdy bastadyq. Kópir qurylysyn rekonstrýksıalaý úsh kezeńde júzege asyrylady: qazir tegisteý jumystary júrgizilýde, sodan keıin gıdrooqshaýlaý qolǵa alynady, sońyra asfált jabyny tóseledi. Kópirde barlyǵy 96 dińgek bar. Búginde olardyń 27-i aýystyryldy", - dedi Saǵandyq Telibaev.
ál-Farabı dańǵylyndaǵy Esentaı ózeni arqyly ótetin kópirdi rekonstrýksıalaý barysynda óte zamanaýı polımer paıdalanylýda, sonyń arqasynda jol jabynynyń qyzmet etý merzimi 1,5–2 ese artady.
Almaty qalasynyń ákimdiginde atap ótkendeı, megapolıste qozǵalys shektelgen joldar men kópirlerdi jóndeý boıynsha barlyq jumystar aǵymdaǵy jyldyń 1 qyrkúıegine deıin aıaqtalatyn bolady.