QR Premer-Mınıstri Álıhan Smaıylov Óskemen qalasynda Shyǵys Qazaqstan oblysynyń odan ári áleýmettik-ekonomıkalyq damý máseleleri boıynsha keńes ótkizdi.
Oblys ákimi Ermek Kósherbaev qazirgi ahýal men óńirdi damytý boıynsha atqarylyp jatqan jumystar týraly aıtty. Ortalyq memlekettik organdar ókilderi ónerkásip, qurylys, turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq, aýyl sharýashylyǵy jáne densaýlyq saqtaý salalaryndaǵy sharalar týraly baıandady. Sonymen qatar gaz, jylý jáne elektrmen jabdyqtaý júıelerin damytý, sondaı-aq azyq-túlik baǵasyn turaqtandyrý boıynsha baıandamalar jasaldy.
Premer-Mınıstr SHQO ekonomıkasy birinshi kezekte, taý-ken metalýrgıa ónerkásibiniń damýymen baılanysty ekenin, sonymen qatar energetıka, aýyl sharýashylyǵy, logıstıka jáne týrızm salalarynyń da damý áleýeti óte joǵary ekenin atap ótti.
Máselen, óńirdegi ónerkásip óndirisiniń 70%-ke jýyǵyn taý-ken metalýrgıa salasy quraıdy. Memleket basshysy atap ótkendeı, taý-ken sektoryn basqarý júıesin tez arada jańǵyrtý qajet. Bul oraıda, sırek jáne jerde sırek kezdesetin metal kenishterin ıgerý basty mindetterdiń birine aınalýy tıis.
«Elektromobıl óndirisiniń qarqyndy ósýine baılanysty lıtıı metalyn óndirý ózekti bolyp tabylady. Oblystyń Ulan, Shemonaıha aýdandarynda jáne Óskemen qalasynyń shetinde memlekettiń balansynda turǵan lıtııdiń 6 ken orny bar. Barlanbaǵan ken oryndary budan da kóp. Lıtııdiń negizgi tutynýshylarynyń biri Qytaı jáne basqa da Azıa naryqtary óńirge jaqyn ornalasqan. Ákimdik osy múmkindikterdi paıdalaný úshin ken oryndaryn barlaý jáne óndirý jobalaryna ınvestorlardy tartýy kerek», — dedi Álıhan Smaıylov.
Ol óńirde jańartylatyn energıa kózderiniń biri bolyp tabylatyn gıdroenergetıka salasynyń jaqsy damyǵanyn atap ótti. Osy rette bıyl 1 shildeden bastap gıdroelektrostansıalardan elektr energıasyn satyp alý úshin shekti aýksıondyq baǵalar aıtarlyqtaı ulǵaıtyldy. Premer-Mınıstr energıa júıesindegi manevrlik qýatty arttyrý úshin ákimdik menshik ıelerimen birlesip, qoldanystaǵy gıdroelektrostansıalardy jańǵyrtý, sondaı-aq jańa nysandar salý boıynsha sharalar qabyldaý kerektigin tapsyrdy.
«Jergilikti jerlerdi elektr energıasymen qamtamasyz etý jáne elektr jelilerindegi shyǵyndy azaıtý úshin Altaı aýdanyndaǵy «Turǵysyn-1» sıaqty shaǵyn gıdroelektrostansıalardy salý jobalaryn belsendi iske asyrý qajet», — dedi Álıhan Smaıylov.
Premer-Mınıstr atap ótkendeı, Úkimet jyl saıyn otandyq aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilerdi qoldaý úshin qomaqty qarjy bóledi. Tek Shyǵys Qazaqstan oblysynyń sharýalaryna bıylǵy jyly búdjetten 43 mlrd teńge bólindi, onyń 26 mlrd teńgesi sýbsıdıalar túrinde.
«AÓK jobalaryn iske asyrýǵa qoldaý kórsetý sharalaryn ári qaraı da jalǵastyramyz. Dese de búdjet qarajatyn barynsha tıimdi paıdalaný kerektigin atap ótkim keledi. Eń bastysy, ónimdiligi joǵary, qaıtarymy mol jobalarǵa basymdyq berilýi tıis», — dedi ol.
Atap aıtqanda, kásipkerlermen birge Kókónis qoımalaryn salý jáne jańǵyrtý jónindegi keshendi jospardy iske asyrý jumystaryn kúsheıtý qajet.
«Qazir bizde osyndaı qoımalardy salý úshin 50%-ke deıin ınvestısıalyq sýbsıdıa berý kózdelgen. Iaǵnı, bul salaǵa memleket tarapynan úlken qoldaý sharalary kórsetiledi. Osyǵan mán berip, úılestirý jumystaryn kúsheıtý kerek», — dedi Premer-Mınıstr.
Sondaı-aq Úkimet basshysy óńirdegi gıdrotehnıkalyq qurylystar máselesine de toqtaldy. SHQO-da respýblıkadaǵy sý qoımalarynyń 40%-y ornalasqan jáne 85 myń gektar sýarmaly jer bar. Alaıda, aýyl sharýashylyǵy alqaptaryn sýmen qamtamasyz etetin Óden, Qandysý jáne Orta-Terekti sý qoımalarynyń tehnıkalyq jaı-kúıi alańdatady.
«Osyǵan baılanysty ákimdik jańadan qurylǵan Sý resýrstary jáne ırrıgasıa mınıstrligimen birlesip, atalǵan sý qoımalaryn kúrdeli jóndeý boıynsha tehnıkalyq qujattardy ázirleýdi jedeldetýi qajet», — dep tapsyrdy Álıhan Smaıylov.
Sonymen qatar Premer-Mınıstr oblystyń qolaıly geografıalyq ornalasýy kólik-logıstıkalyq baǵyttardy damytýǵa yqpal etetinin atap ótti. Máselen, qazirdiń ózinde uzyndyǵy 768 shaqyrym «Taldyqorǵan – Qalbataý – Óskemen» jáne uzyndyǵy 415 shaqyrym «Maıqapshaǵaı – Qalbataý» avtojoldaryn qaıta jańǵyrtý jobalary júzege asyrylyp jatyr. Aldaǵy ýaqytta uzyndyǵy 195 shaqyrym bolatyn «Óskemen – Semeı» jáne 130 shaqyrymdyq «Óskemen – Reseı Federasıasynyń shekarasy» baǵyttaryn kúrdeli jóndeý josparlanyp otyr.
Álıhan Smaıylov jylytý maýsymynyń máselelerine de toqtaldy. Ol Úkimettiń jergilikti jylý kózderi men jylý jelilerin jóndeýge jáne jańǵyrtýǵa qarjy bólý boıynsha jedel sharalar qabyldaǵanyn eske saldy.
Týrızmdi damytý máselesine toqtala kele, Álıhan Smaıylov álemdik deńgeıdegi kórikti jer – Katon-Qaraǵaı ulttyq tabıǵı parki týraly aıtty.
«Nysan IýNESKO-nyń Búkilálemdik muralar tizimine engizilgen. Sonymen qatar qoldanystaǵy qonaq úı ınfraqurylymy tıisti deńgeıde qyzmet kórsetýdi qamtamasyz ete almaı otyr», — dedi Úkimet basshysy.
Onyń aıtýynsha, kólik qatynasyn qoljetimdi etýde de problemalar bar. Atap aıtqanda, «Óskemen – Rahman qaınary» avtojolyn jańǵyrtýdy aıaqtaý qajet. Sonymen qatar týrıser aǵynyn arttyrý úshin uzyndyǵy 1013 shaqyrym «Óskemen – Almaty» kúre jolyn jóndeýdi aıaqtaý kerek.
Qorytyndylaı kele, Premer-Mınıstr uzaqqa sozylǵan birqatar jobany júzege asyrýdy jedeldetý qajettigin atap ótti. Olardyń qatarynda mamandandyrylǵan Halyqqa qyzmet kórsetý ortalyǵyn iske qosý jáne Buqtyrma sý qoımasy arqyly ótetin kópir qurylysy da bar.