Alǵashqy troleıbýs ashyq páýeske sekildi bolǵan.
Alǵashqy troleıbýsty 1882 jyly Germanıada Verner fon Sımens jasaǵan. Eksperımenttik jeli Insterbýrg qalasynda (qazirgi Chernáhovsk, Kalınıngrad oblysy) salyndy. Birinshi turaqty troleıbýs jelisi 1882 jyly 29 sáýirde Berlınniń Galense mańynda ashylǵan.
Baılanys symdary óte jaqyn qashyqtyqta ornalasyp, qatty jelden qysqa tuıyqtalýlar oryn aldy. Alǵashqy troleıbýstarda shtangalar bolmaǵan; tok jınaý úshin kabeldiń tartylýyna baılanysty symdar boıymen erkin qozǵalatyn nemese óziniń elektr qozǵaltqyshy bar boldy. Sonyń kómegimen troleıbýstar erkin qozǵalatyn bolǵan. Keıinirek jyljymaly tok jınaǵyshtary bar taıaqshalar oılap tabyldy.
1902 jyly «Avtomobıl» jýrnalynda «jol boıyndaǵy symdardan alynǵan elektr energıasymen basqarylatyn, biraq relstermen emes, qarapaıym jolda júretin avtomobıl» synaqtary týraly jazba jarıalandy. Kólik júk tasymaldaýǵa arnalǵan. Bul 1902 jyly 26 naýryzda boldy jáne bul kúndi otandyq troleıbýstyń týǵan kúni dep sanaýǵa bolady. Ekıpaj bóligin Pıter Frez, al qozǵaltqysh pen elektr jabdyqtaryn graf S.I.Shýlenberg jasaǵan. Sıpattamalarǵa qaraǵanda, bul kerneýi 110 vólt jáne tok kúshi 7 amper bolatyn jeliden jumys isteıtin elý fýnttyq vagon boldy. Karetka symdarǵa kabel arqyly qosyldy, onyń sońynda ekıpaj qozǵalǵan kezde symdar boıymen syrǵanap turatyn arnaıy arba boldy. Synaqtarda «avtokólik túzý syzyqtan ońaı burylyp, artqa júrip, erkin buryla aldy». Alaıda, sodan keıin ony ary qaraı damytylmaı, júk troleıbýstary shamamen otyz jylǵa umytyldy.
Al Máskeýde troleıbýs alǵash ret 1933 jyly paıda boldy. Birinshi baǵyt boıynsha qozǵalys, sol kezdegi «bir joldy», 1933 jyldyń 15 qarashasynda ashylǵan Tverskaıa Zastavadan (Belarýs temirjol vokzaly) Vsehsvátskıı aýylyna (qazirgi Sokol metro stansıasynyń aýdany). Máskeýde troleıbýs jelisin salý ıdeıasy alǵash ret 1924 jyly aıtyldy. Biraq ony júzege asyrý tek 9 jyldan keıin bastaldy. 1932 jyly jeltoqsanda otandyq zaýyttarǵa alǵashqy eki tájirıbelik keńestik troleıbýstardy jobalaý jáne salý tapsyryldy. 1933 jyldyń jazynda Iaroslavl avtomobıl zaýytynda avtomobıl ónerkásibi ǵylymı-zertteý ınstıtýtynda ázirlengen joba boıynsha shanaǵy (Ia-6 avtobýsy negizinde) shyǵaryla bastady. Qazan aıynda olar Stalın atyndaǵy (ZIS, qazirgi AMO-ZIL) avtokólik zaýytyna jiberildi. Munda arnaıy jasalǵan kýzov qoıyldy. 1933 jyldyń 1 qarashasyna qaraı LK ındeksin alǵan eki jańadan shyqqan troleıbýs (Lazar Kaganovıch) ZIS-ten «Dınamo» zaýytyna jetkizilip, elektr jabdyqtary ornatyldy (tok rolıkter arqyly jınaldy). Troleıbýstyń alǵashqy tehnıkalyq synaqtary osy zaýyt aýmaǵynda júrgizildi.
Alǵashqy keńestik troleıbýsta metal qabyqpen qaptalǵan aǵash qańqasy, shanaǵynyń uzyndyǵy 9 m, eni 2,3 m, salmaǵy 8,5 tonna boldy. Onyń joǵarǵy jyldamdyǵy 50 km/saǵatqa jetken. Salonda 37 oryndyq (oryndyqtar jumsaq), aınalar, nıkelmen qaptalǵan tutqalar, júk torlary boldy. Oryndyqtardyń astyna elektr plıtalary ornatylǵan. Esikteri qolmen ashylyp, jabylǵandyqtan aldyńǵy esikti júrgizýshi, artqy esikti kondýktor ashyp turǵan. Kólikterdiń túsi qara kókpen boıalǵan (ústińgi jaǵynda kremdi sary jolaq, tómengi jaǵynda ashyq sary shtrıh boldy). Troleıbýstiń mańdaıshasyna «Stalın atyndaǵy memlekettik avtomobıl zaýytynyń, «Dınamo» zaýytynyń, Iaroslavl avtomobıl zaýytynyń, NATI jumysshylarynan, ınjener-tehnık qyzmetkerlerinen jáne qyzmetshilerinen» degen jazýy bar jyltyr metal qalqan bekitildi. 1933 jyldyń qazanynda Lenıngrad tas jolynyń boıymen Tverskaıa Zastavadan Pokrovskıı-Streshnevodaǵy Okrýjnaıa temir jolynyń kópirine deıin bir joldy troleıbýs jelisi júrgizildi. 5 qarashada osy troleıbýstardy synaqtan ótkizýshi komısıa quramynda búkilodaqtyq bólshevıkterdiń komýnıstik partıasynyń hatshysy N.Hrýshev bolsa, al 6 qarashadaǵy synaqqa Máskeý qalalyq keńesiniń tóraǵasy N.Býlganın qatysqan. Al 7 qarashadan 15 qarashaǵa deıin júrgizýshiler jolaýshylardy mingizbeı kólikte júrgizýge mashyqtanǵan. Osylaısha troleıbýstyń turaqty qozǵalysy 1933 jyldyń 15 qarashada tańǵy saǵat 11-de bastaldy. Kelesi kúni onyń jumys ýaqyty anyqtaldy - tańǵy saǵat 7:00-den keshki 24:00-ge deıin uzartylǵan. Troleıbýstyń ortasha jyldamdyǵy 36 km/saǵat bolǵan. Osylaısha Máskeýde jáne KSRO-da alǵashqy troleıbýs jelisi ashylǵan. Troleıbýstardy shyǵarý jumysy úsh jyldan keıin Iaroslavlde jolǵa qoıyldy.
Qyzyqty faktiler
KSRO-da uzyndyǵy 86 km bolatyn eń uzyn taý qalaaralyq jelisi salyndy. Ol Ialta men Sımferopoldi baılanystyrdy.
Jenevada arnaıy akýmýlátormen jumys isteıtin symsyz troleıbýs shyǵarylǵan.
Uly Otan soǵysy jyldarynda áskerı qajettilikter úshin arnaıy troleıbýstar shyǵarylypty. Osylaısha kólik jetispeýshilikti sheshken. Júk tasymalyn jasaý maqsatynda zaýyttarda arnaıy júk troleıbýstar shyǵaryldy. Onymen otyn, kómir, kókónis, un, nan, áskerı maqsattaǵy zattar tasymaldandy.
Álemdegi eń kóne troleıbýstar Qyrymda.
«Qyrymtrolleıbýs» memlekettik kásiporny sonaý 1970 jyldary shyǵarylǵan kólikterdi paıdalanatyn kásiporyn retinde Gınnestiń rekordtar kitabynan dıplom aldy.