Sarapshylar adam aǵzasynyń «joǵarǵy krıtıkalyq temperatýrasy» 40-tan 50 gradýs Selsıı aralyǵynda ekenin anyqtady.
Odan joǵary temperatýrada adam aǵzasynyń jumysy buzylady, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz QazAqparatqa silteme jasap.
Osy maýsym Eýropa tarıhyndaǵy eń ystyq aı boldy, al jazdyń sońyna deıin temperatýra odan da joǵary bolýy múmkin.
Roempton ýnıversıtetiniń (London) ǵalymdary jaqynda júrgizgen zertteýge sáıkes, adam aǵzasynda «joǵary krıtıkalyq temperatýra» bar. Adam denesi 40-50 gradýs Selsıı temperatýrasyna deıin shydaı alady.
Bul temperatýraǵa jetkende dene «jylý kúızelisin» ótkeredi. Bul jaǵdaıda adam shatasyp, júregi aınyp, basy aınalyp, aýyrady jáne talyp qalýy múmkin.
«Sońǵy birneshe onjyldyqta Eýropadaǵy temperatýra ındýstrıaǵa deıingi jaǵdaımen salystyrǵanda shamamen 2 gradýsqa kóterildi, bul ortasha álemdik deńgeıden shamamen eki ese joǵary», - dedi Oksford ýnıversıtetiniń klımat fızıkasy kafedrasynyń ǵylymı qyzmetkeri Mettú Patterson Euronews Next-ke bergen suhbatynda. - Eýropa klımattyń ózgerýi men temperatýranyń joǵarylaýy úshin ystyq núkte. Biz ekstremaldy temperatýranyń jıiliginiń de, qarqyndylyǵynyń da joǵarylaǵanyn baıqap otyrmyz jáne jyl saıyn osy jylyný úrdisiniń nátıjesinde rekordtyq temperatýrany kórip otyrmyz. Biz parnıktik gazdardy shyǵarýdy jalǵastyryp otyrǵandyqtan, temperatýranyń kóterilýi de jalǵasa bermek».
Londondaǵy Rohampton ýnıversıtetiniń Ómir jáne densaýlyq ǵylymdary mektebiniń ǵylymı qyzmetkeri profesor Lúıs Helsı jáne onyń áriptesteri bizdiń aǵzamyzdyń shekti múmkindikterin anyqtaý úshin eshkimge qaýip tóndirmesten zerttep kórdi.
«Biz metabolızm jyldamdyǵynyń artqanyn tirkedik. Metabolızm jyldamdyǵy adamnyń jumysqa qabilettigin saqtaý úshin qansha energıa tutynatynyn ólsheıdi. Dala ystyq bolǵan kezde bizdiń denemiz ishki temperatýrany salqyndatýdyń jáne tómendetýdiń ártúrli ádisterin qoldanady, sonyń ishinde tersheńdik pen qan perıferıada, teriniń janynda keri aǵady», - dedi Helsı 2021 jyly tórt erkek pen úsh áıelge júrgizgen saraptama týraly.
Helsı men onyń áriptesteriniń pikirinshe, dala ystyq bolǵan kezde metabolızm jyldamdyǵy joǵarylaıdy, bul óz kezeginde dene temperatýrasynyń joǵarylaýyna ákeledi. Biraq dene qyzsa, onyń jumysy buzylýy múmkin.
Ǵalymdardyń pikirinshe, ótken jazda Eýropada temperatýranyń kúrt kóterilýinen 61 000-nan astam kóz jumǵan.
Helsıdiń aıtýynsha, «barlyq adam ár túrli», olardyń jasy, jynysy men medısınalyq kórsetkishterine baılanysty ystyqqa reaksıasy da ár alýan. Keıbir adamnyń metabolızm jyldamdyǵy 40 gradýsta da joǵarylamaıdy, biraq 50 gradýsta artady, deıdi ol.
«Aǵza óziniń negizgi temperatýrasyn qorǵaý úshin kóp jumys isteıdi. Ol ózgeriske ushyrasa, aǵzaǵa unamaıdy. Eger ol 1-2 gradýsqa kóterilse, kóptegen adamdarǵa bul qaýipti emes. Keıbir marafonshylardyń dene temperatýrasy 42 gradýsqa deıin jetedi, ol ystyq kezde júgirgende bolady», - dedi Helsı.
Biraq, 44 gradýsta marafonshylar da qınalady, deıdi Helsı. Sábıler men qart adamdar apatap ystyqtaǵy eń álsiz sanatqa jatady. Sebebi, olardyń júrek-qan tamyr júıesi joǵary temperatýraǵa tóze bermeıdi.
«Aǵzadaǵy aqýyz ózgeriske ushyraıdy – olar qyzmetin toqtatyp, júıke ımpúlsy jaqsy jumys istemeıdi. Júıke júıesiniń jumysy nasharlaıdy. Bul júrekke yqpal etedi, sebebi júrek te ózdiginen bulshyqet sanalady. Eger arıtmıa (júrek soǵýynyń yrǵaqsyzdyǵy) bolsa jáne júrek qandy búkil denege tıimdi aıdaı almasa, bul ottegi deńgeıiniń tómendeýine ákelýi múmkin. Eger mıǵa keletin otteginiń deńgeıi durys bolmasa, onda sizge qaýip tónedi», - dedi profesor Lúıs Helsı.