Búgin - Analar kúni!
"Alyp ta anadan týady" degendi eskerip, uly adamdardyń analar jaıly aıtyp ketken naqyl sózderi men halyq arasynda maqal-mátelderdi nazarlaryńyzǵa usynýdy jón kórdik.
Ana týraly naqyl sózder, maqal mátelder
Ana júregi tym tereń, sol tereńdikten siz keshirim taba alasyz. Onore de Balzak
Adam bop týý – anadan, Aıýan bop ketý – ózińnen! Avtor: Qadyr Myrza Álı
Adam dúnıe esigin anadan týǵan kezde ǵana bir-aq ret ashpaıdy. Ómir adamdy qaıta-qaıta jańadan týýǵa májbúrleıdi. Avtor: Gabrıel Garsıa Markes
Árkimniń týǵan tili – týǵan sheshe, Oǵan bala mindetti san myń ese. Avtor: Sábıt Muqanov
Ustaz – anańdaı uly. Avtor: Júsipbek Aımaýytov
Shoshańdaǵan qyz sheshesiniń atyna kir keltiredi. Avtor: Ázilhan Nurshaıyqov
Balasy araq ishse, sheshesi ý ishedi. Maskúnem jaman bala jaqsy anany ajalynan buryn kórge kirgizedi. Avtor: Ázilhan Nurshaıyqov
Ata-ananyń aqyly— qazýly qara jolmen teń. Avtor: Dýlat Babataıuly
Ana týraly
Dúnıede ana mahabbatynan qasıetti nárse joq. Onyń aldynda adamdy yntyqtyrýshy ózge dúnıeler álsiz keledi.
V.G.Belınskıı
Náziktik ataýlynyń jıyntyǵy – ananyń alaqany, sondyqtan da ol – sábı úshin eń jyly uıa.
V.Gúgo
Ana kóregendiginiń teńdesi joq. Ana men balanyń arasyn kózge kórinbeıtin tylsym syrly jip jalǵap turady.
O.Balzak
Áıel jerden shyqqan joq,
Ol da erkektiń balasy.
Erler kókten túsken joq,
Áıel – onyń anasy.
A.Turmaǵambetov
Abaı Qunanbaev
Áıel ashýlansa – jeńiledi, erkelese – jeńedi.
Ǵabıt Músirepov
Jer júzinde qazaq áıelderinen basqa bir áıel qudaıyn qarǵaı almaıdy.
Ǵabıt Músirepov
Saıasat perdesin jamylǵanymen saıasatqa sıa bermeıtin jaılardy túsinýge áıel oıy zerek keledi.
Ǵabıt Músirepov
Áıel bitkenniń bári de ózderinen sulýyraq kóringen áıelge jaý keledi.
Ǵabıt Músirepov
Ana sulýlyǵy júzindegi meıiriminen kórinedi.
Ǵabıt Músirepov
Qyz minezinde uıańdyq pen ádep bir kezdesse – birin-biri jasyryńqyrap turady da, ashyqtyq pen abaısyzdyq kezdesse – birin-biri asyryńqyrap turady.
Ǵabıt Músirepov
Dúnıede áıeldiń kózinen artyq qyzyqtyra alatyn, áıeldiń kózinen artyq sıqyrlap tartyp kete alatyn kúsh joq qoı deımin. Baılyq, baq, mansap, tipti qoǵamdyq dáreje degenderdiń birde-birinde ondaı kúsh joq. Bári birge qosaqtalyp kelip moınyma asyla ketse, men bárin silkip tastap, oqtaı qadalǵan áıel kózine qaraı júre berer edim.
Ǵabıt Músirepov
Qazaq áıelin “jan joldasym” deıdi. Bul úlken sóz ǵoı. Jany men jany úndes, oıy, armany úıles, egiz adambyz degeni ǵoı.
Ǵabıt Músirepov
Áıel asqaqtasa – jylaıdy, erkek asqaqtasa – qulaıdy.
Ǵabıt Músirepov
Áıeldiń estiligi jeńse – sulýlyǵy da arta túsedi.
Ǵabıt Músirepov
Áıel shynymen jylap alsa, ajarlanyp ketedi.
Ǵabıt Músirepov
Qazaq qyzy uzatylǵansha negizinde eki-aq túrli jumys isteıdi: kólden sý ákeledi, shaı quıady. Jumystyń basqa túrine qaıyn eneniń qolynda jattyǵady.
Ǵabıt Músirepov
Qazaq áıeli azǵana járdem bergendi umytpaıdy – tezirek eselep, qaıyrýǵa tyrysady.
Ǵabıt Músirepov
Áıel qyryqqa kelgenshe óńin bermese – qasıet,
Erkek qyryqqa kelgenshe esi kirmese – qasiret.
Ǵabıt Músirepov
Áıel tabıǵatynyń ózi osyndaı: tıym salynǵan tamyrdyń dámin tatyp, ábden qumarynan shyqqansha qınala berýge jaratylǵan.
Shoqan Ýálıhanov
Qyzda qylyq bolmasa, qur shyraıdan ne paıda.
Buqar Qalqamanuly
Jaqsy áıel ul týsa – patshadan bolmas kemdigi.
Buqar Qalqamanuly
Qyz sıpaty: moıyl kóz, toq júz.
Aq jaýlyǵy ananyń — aq kórpesi balanyń.
Aq shashty ana: «jastyǵym — balam» deıdi.
Aqyldy bala: «aı-kúnim — anam» deıdi.
Alty ul tapqan anany «hanym» dese bolady.
Syılasa bilgen adamdy «janym» dese bolady.
Alyp anadan týady,
At bıeden týady.
Ana alaqanynyń aıasy,
Aq shynardyń saıasy.
Ana aldynda qurmet,
Ata aldynda qyzmet.
Anaǵa balanyń alalyǵy joq.
Anadan altaý týǵansha jalǵyz týsa netedi —
elge tulǵa bolǵaly.
Qaraǵaıǵa qarsy butaq bitkenshe emenge aıyr bútaq bitse netedi —
qusqa tuǵyr bolǵaly.
Anadan artyq dos bar ma?
Ashýdan jaman qas bar ma?
Jıyrma besten jaqsy jas bar ma?
Qymyzdan tátti as bar ma?
Anadan ónege kórmegen qyz jaman,
Atadan taǵylym almaǵan ul jaman (Qorqyt).
Ana jaqsylyǵyn aýyrsań bilersiń,
Qaıyn jaqsylyǵyn qydyrsań bilersiń.
Ana kórki aldyndaǵy balasy,
Qala kórki úıi, orman-aǵashy.
Analy balanyń ózi toq,
Anasyz balanyń kózi toq.
«Anamdy jaqsy kórgendikten kelisin túıdim.
Aýlymdy jaqsy kórgendikten jelisin súıdim».
Ananyń alaqany balaǵa aıdyndy qonys.
Ananyń basqan jerinde peıish bar.
Ananyń oıy uıada,
Balanyń oıy qıada.
Ananyń súıgen jeri
otqa kúımeıdi, oq ta tımeıdi.
Ananyń súti — bal,
Balanyń tili — bal.
Ananyń izin qyz basar,
Atanyń izin ul basar.
Anańa aýyr sóz aıtpa,
Atyńa aýyr júk artpa.
Anańdy Mekkege úsh arqalap aparsań da
qaryzynan qutyla almaısyń.
Ana súti boı ósiredi,
Ata tili oı ósiredi.
Ana sútin aqtamaǵandy eshkim maqtamaıdy.
Anasyz ómir — sóngen kómir.
Anasyn kórip qyzyn al,
Aıaǵyn kórip asyn ish.
Anasyn súıgenniń balasyn súı.
Anasy uıatsyz bolsa,
balasy mıatsyz bolady (Naqysbek sheshen).
Balanyń bilegi aýyrsa ananyń júregi aýyrady.
Balapandy torǵaılar órt bolmasyn tileıdi.
Balalarǵa analar dert qonbasyn tileıdi.
Balasy táýshe jese anasynyń tisi qamasady.
Ákesine qarap ulyn, Sheshesine qarap qyzyn tany.
Ákesine tartyp ul týmas, Sheshesine qarap qyz týmas.
Ata-anam bar bolsyn, Aýzy-muryny joq bolsyn.
Ata-ananyń qadirin balaly bolǵanda bilersiń.
Ata-anadan jar jaqyn. Týysqannan mal jaqyn.
Atanyń quny, ananyń súti.
Kútseń ata-anańdy, Keshirer atań qatańdy.
Ata-ananyń qaryzy, Urpaqtyń ómirlik paryzy.
Áı deıtin áje joq, qoı deıtin qoja joq
Adam bolar ulyńnyń arqa-basy keń keler.
Ana bolar kyzyńnyń aqyl-esi teń keler.
Adam bolatyn bala alyska qaraıdy.
Balaǵa pyshaq bermeseń bir jylar, berseń — eki jylar.
Balajandy bıeler qulyndaryn teppeıdi,
Balajandy adamdy bala aınalyp ketpeıdi.
Bala jasyndaǵysyn umytpaıdy,
Taz basyndaǵysyn umytpaıdy.
Bala jetesiz bolsa ata-anasyn jerge qaratady.
Bala jeteli bolsa ata-anasyn elge qaratady.
Bala jetige jetkenshe jerden taıaq jeıdi.
Bala júgirse qarttyń qarap otyryp aıaǵy aýyrady.
Bala kezde neni ádet etseń sonyń shyrmaýynda qalasyń.
Bala kóńildiń gúli, kózdiń nury.
Bala kúlkige toımas,
Bolbyr uıqyǵa toımas.
Aıdyń izin aı basar,
Attyń izin taı basar.
Anadan altaý týǵansha,
jalǵyz týsa ne etedi — elge tulǵa bolǵaly.
Qaraǵaıǵa qarsy butaq bitkenshe,
emenge aıyr butaq bitse ne etedi — qusqa tuǵyr bolǵaly.
Ata-anaǵa kóz qýanysh aldyna alǵan erkesi (Abaı).