Bıylǵy jyly ártúrli feıkter kóp boldy. Qazaqstandyqtar talaı qastandyq teorıalaryn talqylady. Stopfake.kz qorytyndy shyǵaryp, olardyń eń kóp taraǵandaryna toqtaldy.
Jańa pandemıa
2023 jyldyń mamyrynda DDU COVID-19 pandemıasynyń aıaqtalǵanyn resmı túrde jarıalady. Biraz ýaqyt ótken soń jańa vırýs týraly jalǵan aqparat tarala bastady. Oqý jyly qarsańynda taǵy bir erekshe kúshti indet bolady dep paıymdaldy. Barlyq mektepter jabylyp, balalar qashyqtan oqýǵa aýystyrylady dedi. Olaı bolmaǵan kezde konspırologtar basqa amalǵa kóshti. 2024 jyldyń qazan aıynda álemde «H aýrýy» taralady degen aqparat shyqty. Shyndyǵynda, bul naqty aýrý emes, tek teorıalyq boljam ǵana. DDU bolashaqta jańa indetke ákelýi yqtımal anyqtalmaǵan ınfeksıany osylaı atady. Buǵan jol bermeý úshin ǵalymdar búginde belgili vırýstardy zerttep jatyr. Qarasha aıynda Jelide SPARS (SPARS) dep atalatyn jańa ınfeksıa týraly aqparat tarady. Tipti onyń paıda bolý kezeńi – 2025 jyldan 2028 jylǵa deıin dep kórsetildi. Osy taqyryp boıynsha jalǵan aqparat jasaýshylar mıllıondaǵan bala men eresekter kóz jumady, Aq úı, DDU, Dúnıejúzilik bank jáne Djons Hopkıns densaýlyqty qorǵaý ortalyǵy pandemıaǵa daıyndalýda dep aıyptady. Aqparat jalǵan bolyp shyqty. Oǵan Djons Hopkıns ınstıtýty shyǵarǵan medısınalyq ádisteme negiz boldy. Mamandar jańa pandemıa qaýpi týyndaǵan kezde aýrýhana qyzmetkerleriniń daǵdylaryn pysyqtaý úshin SPARS vırýsyn oılap tapqan.
15 mınýttyq qalalar týraly túsinik
15 mınýttyq qalalar týraly jalǵan aqparat Jelide jyl basynda belsendi tarala bastady. Ony oıdan shyǵarǵandar úlken qalalar qorshalyp, sektorlarǵa bólinedi, al perımetri boıynsha joldarǵa tosqaýyldar qoıylady dedi. Sektorlar arasynda júrýge tyıym salynady, al olardyń ishinde bılik avtomobılderdi paıdalanýǵa ruqsat bermeıdi. 15 mınýttyq qala tujyrymdamasy bar ekeni ras. Tek ol adamdardy shekteý úshin emes, olardyń jaılylyǵy úshin jasalǵan. Onyń avtory – profesor Karlos Moreno. Ol óz ıdeıasyn 2016 jyly usyndy. Morenonyń ıdeıasyna sáıkes, mundaı qalalarda adamdar úshin bári qol jetimdi bolady – jumys, úı, dúkender, bilim berý jáne medısına mekemeleri, oıyn-saýyq. Kólikterge degen qajettilik joǵalady, óıtkeni qala ishinde velosıpedpen nemese jaıaý júredi. Nátıjesinde, adamdardyń ómiri tynysh bolady, keptelister men ábigerlik bolmaıdy. 15 mınýttyq qalaǵa kirip-shyǵýǵa eshqandaı shekteýler qoıylmaıdy. Munyń bárin konspırologtar oıdan shyǵarǵan.
Chıpteý
Adamdarǵa chıpter engizilip jatyr degen qaýeset COVID-19 pandemıasy bastalǵannan-aq aıtylyp keledi. Biraq bıyl qıaly ushqyr adamdar tapqyrlyqtarymen erekshelendi. Vaksınalarǵa adamdardy baqylaıtyn qurylǵylar «salynatyny» týraly eski feıktermen qatar, chıpteý ızotoptyq syzba arqyly júzege asyrylady degen aqparat paıda boldy. Belgisiz ınovasıalyq tańbalar adamdardy bir kompúterge qosýǵa yqpal etedi. Bul erekshe tańbalar – olardyń kvanttyq núktesi bar. Bul teorıany jaqtaýshylar naqty ýaqyt rejıminde qalaı bolatynyn túsindire almady.
Álemde sıfrlyq valútalar týraly jıi aıtylyp júrgendikten, konspırologtar Internet qoldanýshylaryn basqa oqıǵamen qorqyta bastady. Adamdarǵa teri astyna kólemi kúrishtiń dánindeı ǵana ımplant engiziledi eken. Onsyz elektrondy aqshany qoldaný múmkin emes, Sondyqtan adamzat ashtyq pen kedeılikke tap bolady. Ár túrli elderdegi faktchekerler sıfrlyq aqsha eshqandaı mıkrochıpsiz qol jetimdi bolatynyn dáleldedi.
Tamaq pen táttilerdegi jándikter
Ónimderde jándikter bolatyny týraly feıkterdiń shyǵýyna Eýropalyq Odaq elderinde jańa normanyń qabyldanýy túrtki boldy. Arnaıy óńdelgen shegirtke unyn makaronǵa, pıssaǵa, keıbir óńdelgen taǵamdarǵa, tuzdyqtarǵa jáne t.b. qosýǵa ruqsat etilgen eken. Mundaı un qosylǵan ónimde arnaıy tańbalaý qoldanylady. Ol aǵzaǵa qaýipsiz jáne aqýyzǵa baı. konspırologtar endi shegirtkelerdi tamaq ónerkásibiniń barlyq ónimderine jasyryn túrde qosady dep málimdedi. Bul shyndyqqa janaspaıdy, óıtkeni óndiristi Eýropalyq azyq-túlik qaýipsizdigi basqarmasy qatań qadaǵalaıdy.
Sondaı-aq, jándikterdi táttilerge qosady degen qaýeset taraı bastady. Eger taǵamnyń quramynda shellak pen karmın bolsa, bul onda jándikter bar degendi bildiredi eken. Karmınniń qońyzdan alynatyny ras. Boıaǵysh zat jasaý úshin Karmın qyshqylyn birneshe súzgiden ótkizedi. Shellakty Kerriidae tuqymdasynyń qurttary bólip shyǵarady. Biraq bul taǵamdyq ıngredıentterdiń ekeýi de óńdeýdiń kóptegen satysynan ótedi, sondyqtan nátıjesinde ónimderde jándikterdiń qaldyqtary bolmaıdy.
Jasandy jumyrtqalar
Jalǵan jumyrtqalar týraly alǵash ret 2013 jyly aıtyldy. Budan keıin eń qorektik taǵamdardyń biri týraly jalǵan aqparat joıyldy. Bıyl jalǵan jumyrtqalar týraly jalǵan jańalyqtar qaıta tarala bastady. «Mamandar» qabyqtaǵy ósindiler men kedir-budyrlar tek tabıǵı emes ónimde ǵana bolady dep málimdedi. Shyndyǵynda, jumyrtqa qabyǵynyń tegis bolmaýy kálsı qaldyqtary bolyp tabylady. Alańdaýǵa negiz joq. Bul dám men sapaǵa áser etpeıdi. Aqýyzdyń sýly jáne saryýyzynyń pishinsiz bolýy da qalypty jaǵdaı. Jasandy jumyrtqalar óndirilse, olar tabıǵı jumyrtqalarǵa qaraǵanda áldeqaıda qymbat bolar edi.