Paıdalanylmaı jatqan jáne zańnama talaptaryn buza otyryp berilgen aýyl sharýashylyǵy jerlerin qaıtarý boıynsha jumys jalǵasýda.
2023 jyly memleketke 4,6 mln ga, al 2022 jyldyń basynan beri 10 mln ga qaıtaryldy. Jaıylymdyq jerlerdiń jetispeýshiligi máselesiniń ózektiligin eskere otyryp, qaıtarylǵan jerler tıisti eldi mekenderge bekitý arqyly basym tártippen sharýalardyń paıdasyna beriledi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Aýyl sharýashylyǵy salasyndaǵy basqa da jetistikter jaıly Primeminister.kz redaksıasynyń aýyl sharýashylyǵy salasynyń damýynyń 2023 jylǵy nátıjelerine arnalǵan sholýynda aıtylǵan.
Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha aýyl sharýashylyǵy kooperasıasyn damytý arqyly «Aýyl amanaty» atty aýyl halqynyń tabysyn arttyrý baǵdarlamasyn aýqymdy túrde iske asyrý bastaldy.
2023 jyly bul maqsattarǵa 100 mlrd teńge bólindi. Nátıjesinde 17 myń shaǵyn nesıe berý josparlanyp otyr, bul 18 myńǵa jýyq jańa jumys ornyn qurýǵa múmkindik beredi. Jalpy búginde shamamen 69,4 mlrd teńge somaǵa 11,3 myń shaǵyn nesıe berildi.
Búgingi tańda joba aıasynda elimizdiń barlyq oblysynda jeke qosalqy sharýashylyqtardy, sharýa jáne fermer qojalyqtaryn, sondaı-aq qaıta óńdeý kásiporyndaryn biriktiretin 400-den astam aýyl sharýashylyǵy kooperatıvi quryldy.
Abaı oblysynyń Kókpekti aýdanynda 1 543 ga alqapta sýarý júıeleriniń qurylysy aıaqtaldy, 960 ga dándi daqyldardy sýarýǵa arnalǵan 17 mashına ornatyldy. Jobanyń jalpy quny 1,5 mlrd teńgeni qurady.
● Memlekettik qoldaýdyń arqasynda salaǵa salynyp jatqan ınvestısıalar kólemi artyp keledi. 2023 jyldyń basynan bastap otandyq AÓK-te 164,5 mlrd teńgege 207 ınvestısıalyq joba iske qosyldy.
– Qostanaı oblysynda jylyna qýattylyǵy 40 tonna qurǵaq saýmal óndirisi iske qosyldy. Jobanyń jalpy quny 10 mlrd teńgeni qurady;
– Sonymen qatar Qostanaı oblysynda Arbel Bakliyat túrik kompanıasy táýligine 1 000 tonnaǵa deıin burshaq daqyldary óndirisiniń tolyq sıkli jobasyn iske asyrdy. Birinshi kezeńdegi ınvestısıalar kólemi 4 mlrd teńgeni quraıdy, keıinnen 9,4 mlrd teńgege deıin ulǵaıtylmaq;
– Soltústik Qazaqstan oblysynda 4-shi býynǵa jatatyn jańa ınovasıalyq jylyjaı iske qosyldy, onda jylyna 3 myń tonnaǵa jýyq qyzanaq, qıar jáne salat jınaý josparlanyp otyr. Jobanyń quny – 7,2 mlrd teńge;
– Aqmola oblysynda shveısarıalyq Buhler konsernimen birlestikte quny 2,5 mlrd teńgeden asatyn glútensiz suly úlpegi óndirisi boıynsha joba iske asyryldy. Zaýyttyń qýaty – saǵatyna 2 tonna. Kásiporynda shıkizatty qabyldaý, keptirý, tazartý jáne saqtaý aımaqtary bar;
– Pavlodar oblysynda 10 myń tonna ónimge arnalǵan kókónis qoımasy iske qosyldy, joba 1,8 mlrd teńgege baǵalanyp otyr;
Pavlodar oblysynda bıyl syıymdylyǵy 65 myń tonna bolatyn 6 kókónis qoımasy iske qosyldy.
– Shyǵys Qazaqstan oblysynda qýaty 12 myń tonna astyq qoımasynyń qurylysy aıaqtaldy, jobanyń quny – 1,2 mlrd teńge.
– Soltústik Qazaqstan oblysyndaǵy eń iri «Emc agro» JSHS et kombınaty jylyna 15 myń tonna daıyn ónim óndire bastady. Jobanyń jalpy somasy – 11,5 mlrd teńge.
Jalpy 11 aıdyń qorytyndysy boıynsha respýblıkanyń aýyl sharýashylyǵyna 855 mlrd teńge (ótken jylǵy deńgeıden 11%-ǵa artyq), al azyq-túlik óndirisine 130 mlrd teńge (ósim – 9,5%) tartyldy.
● Agroónerkásip keshenin sýbsıdıalaýǵa barlyq kózderden shamamen 500 mlrd teńge bólindi.
● Sýbsıdıalaý júıesi reformalandy. Qaǵıdalardyń barlyǵyna Sybaılas jemqorlyqqa qarsy qyzmettiń jemqorlyq táýekelderin tómendetýge baǵyttalǵan usynystary negizinde naqty ózgerister engizildi.
● Sýbsıdıalaýdyń biryńǵaı memlekettik aqparattyq júıesi engizildi – ol fermerler úshin tegin jáne barlyq memlekettik derekter bazasymen ıntegrasıalanǵan. Onyń aıasynda shaǵyn jáne orta sharýashylyqtardyń sýbsıdıalarǵa qoljetimdiligin qamtamasyz etý úshin «kútý paraqtary» engizildi.
● Alǵash ret sýbsıdıalaýdyń jalpy qaǵıdalaryna fermerler jylyjaılaryna maýsymaralyq kezeńde jabyq topyraqta kókónis ósirýge jumsalatyn elektr energıasy, gaz jáne kómir shyǵyndaryn sýbsıdıalaýǵa múmkindik beretin norma engizildi. Jeltoqsan aıynyń sońynda Túrkistan oblysynda fermerler jylyjaılaryna sýbsıdıa berile bastady.
2023 jyly Túrkistan oblysynda qarqyndy baý-baqsha alqaptary 5 405 ga-ǵa deıin ulǵaıdy. Jańa tehnologıalardy engizýdiń arqasynda ónimdilik bes esege – 60-70 sentnerden 300-350-ge deıin ósti.
● Turaqtandyrý qorlarynda kókónis qorlaryn qalyptastyrý, óndirýshilermen memorandýmdarǵa qol qoıý jáne memlekettik qoldaý sharalarynyń arqasynda áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik ónimderi baǵasynyń ósýi turaqtandyryldy. 11 aıdyń qorytyndysy boıynsha azyq-túlik ınflásıasynyń deńgeıi 7,5%-dy qurady.
● «Báıterek» UBH» AQ jelisi boıynsha AÓK nysandaryna nesıe berýge 461,6 mlrd teńge, onyń ishinde «Agrarlyq nesıe korporasıa» AQ arqyly 318,6 mlrd teńge jáne «QazAgroQarjy» AQ arqyly 143 mlrd teńge baǵyttaldy.
Shemonaıha aýdanyndaǵy «Rýlıha» sharýa qojalyǵy «Agrarlyq nesıe korporasıasy» AQ nesıesiniń arqasynda jaqsy sút beretin golshtın tuqymynan 600 sıyr satyp aldy. Ár sıyr táýligine maılylyǵy 4,5% 30 lıtrden astam sút beredi.
«Agrarlyq nesıe korporasıasy» AQ qarajaty esebinen Qostanaı oblysynda syıymdylyǵy 6 myń tonna kókónis qoımasy iske qosyldy. Qoımalar zamanaýı salqyndatý jáne jeldetý qondyrǵylarymen jabdyqtalǵan.
● Bıylǵy aýa raıynyń qolaısyzdyǵyn eskere otyryp, Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha Úkimet otandyq fermerlerge qosymsha qoldaý kórsetý jóninde birqatar sharalardy qabyldady:
– Úkimet Jambyl oblysyndaǵy qurǵaqshylyqtan zardap shekken fermerlerge keltirilgen zalaldy óteýge 3,7 mlrd teńgeden astam qarajat bóldi.
– Bıdaıdy keptirý úshin 62,5 myń tonna kóleminde jeńildikpen dızel otyny bólinip, onyń lıtri 250 teńgege berildi, bul naryqtan 15%-ǵa tómen;
– «Báıterek» holdıńiniń qarjy ınstıtýttary taýar óndirýshilerge qatysty aıyppul sanksıalaryn qoldanbaı, nesıeler men qaryzdardy uzartýdy júzege asyrýda;
– fermerler úshin naryqtyq deńgeıde 3-sanattaǵy bıdaı úshin 120 myń teńge jáne 4-sanattaǵy bıdaı úshin 105 myń teńge mólsherinde baǵa belgilendi;
– Úkimet rezervinen 31,3 mlrd teńge bólindi, olar 350 myń tonna bıdaıdy tikeleı satyp alýǵa jumsalmaq;
– 400 myń tonnaǵa jýyq kólemde jumsaq bıdaıdyń tuqym qory qalyptasady.
Osylaısha, 2023 jyly aýyl sharýashylyǵy salasyn damytýǵa jáne qoldaýǵa memleket shamamen 1,2 trln teńge qarajat bóldi. Jalpy qabyldanǵan sharalar fermerlerdiń qarjylyq jaǵdaıyn jaqsartady jáne olarǵa 2024 jylǵy egis naýqanyna ýaqytyly daıyndalýǵa múmkindik beredi.