قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ ەلىمىزدەگى پارلامەنتاريزمدى دامىتۋ مەن تاۋەلسىز مەملەكەتىمىزدى قالىپتاستىرۋداعى جانە وتانىمىزدىڭ حالىقارالىق دەڭگەيدە بيىك بەدەلگە يە بولۋىنداعى ءرولى ەرەكشە.
تاريحقا كوز جۇگىرتەيىك. 1990 جىلى ناۋرىزدا ون ەكىنشى شاقىرىلىمداعى قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ سايلاۋى بولدى. بۇل سايلاۋ تولىققاندى ساياسي پارتيالارسىز وتكىزىلسە دە، توتاليتارلىق جۇيەنىڭ وزگەرۋ ۇدەرىسىنە قايتارىمسىزدىق سيپات بەردى. ون ەكىنشى شاقىرىلىمداعى جوعارعى كەڭەس قازاقستانداعى پارلامەنتاريزمنىڭ قالىپتاسۋ تاريحىندا ەرەكشە ءرول اتقاردى. بۇل 90-جىلدارداعى ءبىرقاتار ماڭىزدى قۇقىقتىق اكتىنى قابىلداۋ مەن مەملەكەتتىك ساياساتتى زاڭنامالىق تۇرعىدان قامتاماسىز ەتۋ جەتىستىكتەرىمەن ايشىقتالدى.
1990 جىلدىڭ 24 ساۋىرىندە «قازاق كسر پرەزيدەنتى لاۋازىمىن بەلگىلەۋ جانە قازاق كسر كونستيتۋسياسىنا (نەگىزگى زاڭىنا) وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» قازاق كسر زاڭىمەن قازاق كسر پرەزيدەنتى لاۋازىمى بەكىءتىءلىپ، نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ ەلىمىزءدىڭ ءبىرىنشى پرەزيدەنتى بولىپ سايلاندى.
1990 جىلى 25 قازاندا قازاق كسر جوعارعى كەڭەسى «قازاق كسر-ىنىڭ مەملەكەتتىك ەگەمەندىگى تۋرالى» دەكلاراسيا قابىلدادى.
1991 جىلعى تامىز جانە جەلتوقسان وقيعالارى – ماسكەۋدەگى ءساتسىز «بۇلىك» پەن بەلوۆەج كەلىسىمدەرى – كسرو تاريحىنىڭ سوڭعى نۇكتەسىن قويدى، ال 1991 جىلدىڭ 16 جەلتوقسانىندا قازاقستان جوعارعى كەڭەسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگىن جاريالادى. رەسپۋبليكاداعى وسى ءبىر تاريحي ساتتەن باستاپ ۇلتتىق تاۋەلسىزدىكتى، ازاماتتىق قۇقىقتار مەن بوستاندىقتاردىڭ ناقتى كەپىلدىكتەرىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ، دەموكراتيالىق قوعام مەن قۇقىقتىق مەملەكەت قۇرۋدىڭ ساپالىق جاڭا كەزەڭىنە ءوتۋ باستالدى.
1993 جىلعى كونستيتۋسيا قازاقستاندىق قوعامنىڭ دامۋىنا وڭ ديناميكا بەرىپ، ءبىرپارتيالىق ساياسي باسقارۋدان، مونوپوليالىق ەكونوميكالىق جۇيەدەن جانە تاريحي زورلىق-زومبىلىق يدەولوگياسىنان باس تارتۋدى بەكىتتى. سونىمەن قاتار 1993 جىلعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسى جوعارعى كەڭەسكە وتە اۋقىمدى وكىلەتتىكتەر بەردى. بۇل بيلىكتى ءبولۋ ۇستانىمدارىن جۇزەگە اسىرۋدى، تەجەۋ مەن تەڭگەرمەلىك جۇيەسىن قۇرۋدى قيىنداتتى. رەفورمالاردى ودان ءارى جۇزەگە اسىرۋ جەدەل وزگەرەتىن وقيعالارعا شۇعىل جاۋاپ بەرە المايتىن ءارى ءتيىمدى شەشىمدەر قابىلداي المايتىن رەسپۋبليكالىق ورگانداردىڭ، ەڭ الدىمەن وكىلەتتى بيلىكتىڭ تيىمسىزدىگى انىقتالدى. تەجەۋ مەن تەڭگەرمەلىكتىڭ جۇمىس ىستەمەيتىن تەتىكتەرى جوعارعى كەڭەسكە ۇكىمەتتىڭ قىزمەتىنە ارالاسۋعا نەمەسە ونى اۋىستىرۋعا مۇمكىندىك بەرىپ، ءناتيجەسىندە رەسپۋبليكانىڭ وكىلدى ورگانىنىڭ قىزمەتىن مەرزىمىنەن بۇرىن توقتاتۋعا جانە ءوزىن-وزى تاراتۋعا اكەپ سوقتى.
1994-1995 جىلدار قازاقستاندىق پارلامەنتاريزمنىڭ قالىپتاسۋ تاريحىندا وتە ماڭىزدى كەزەڭ ەكەنىن اتاپ وتكەن ءجون. 1994 جىلدىڭ ساۋىرىنەن 1995 جىلدىڭ ناۋرىزىنا دەيىن جۇمىس ىستەگەن ون ءۇشىنشى شاقىرىلىمداعى جوعارعى كەڭەس دەپۋتاتتارى تۇراقتى قىزمەت اتقارعان قازاقستاننىڭ العاشقى كاسىبي پارلامەنتى بولدى.
1995 جىلى 30 تامىزدا وتكەن رەفەرەندۋم ناتيجەسىندە پارلامەنت – زاڭ شىعارۋ قىزمەتىن جۇزەگە اسىراتىن رەسپۋبليكانىڭ جوعارى وكىلدى ورگانى دەگەن ەرەجەنى بەكىتكەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاڭا كونستيتۋسياسى قابىلداندى.
پارلامەنت تۇراقتى نەگىزدە جۇمىس ىستەيتىن ەكى پالاتادان – سەنات جانە ماجىلىستەن تۇرادى. 1995 جىلعى كونستيتۋسيا قازاقستاندى پرەزيدەنتتىك رەسپۋبليكا دەپ جاريالادى. ال «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پارلامەنتى جانە ونىڭ دەپۋتاتتارىنىڭ مارتەبەسى تۋرالى»، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى تۋرالى»، «سوت ءجۇيەسى جانە سۋديالار مارتەبەسى تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭدار بيلىكتىڭ ءار تارماعىنىڭ مارتەبەسى مەن فۋنكسيالارىن رەتتەدى.
بۇدان سوڭ ەل پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سايلاۋ تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭ مارتەبەسىنە يە جارلىققا قول قويىپ، وسىعان ساي ەكى پالاتالى پارلامەنتكە دەپۋتاتتاردى سايلاۋ ۇدەرىسى 1995 جىلدىڭ سوڭىندا ءوتتى. ول ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك جانە ساياسي ماسەلەلەرىن شەشۋءدى زاڭنامالىق دەڭگەيدە قامتاماسىز ەتكەن العاشقى كاسىبي قوس پالاتالى پارلامەنت رەتىندە قازاقستان تاريحىنا ەندى.
وتىز جىلدىق الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جانە ساياسي رەفورمالاردىڭ باستاۋىندا تۇرعان باستى تۇلعا – ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ بولعانى اقيقات.
مەملەكەتتىك باسقارۋ تيىمدىلىگىءنىڭ ماڭىزدى قۇرامداس ءبىر بولىگى كوشباسشى ءرولى ەكەندىگى بەلگىلى. تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز مەملەكەتتىڭ قايتا قۇرىلۋىن قامتاماسىز ەتە وتىرىپ، ەلىءمىزءدىڭ بارلىق قوعامدىق-ساياسي ءومىءرىن بىرنەشە جىلعا العا وزدىرا انىقتاعان كوشباسشىعا اينالدى. تاۋەلسىزدىك جىلدارىنداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى نەگىزگى ستراتەگيالىق شەشىمدەر، ونىڭ ىشىندە قازاقستاندىق پارلامەنتاريزمنىڭ قالىپتاسۋى كوشباسشىنىڭ باستاماشىلىعىمەن جۇزەگە اسىرىلعانىن اتاپ ءوتۋ ماڭىزدى.
بۇگىنگى تاڭدا ەل پارلامەنتى – جوعارى ساپالى زاڭ شىعارۋشى ورگان. پارلامەنتىمىز الەمنىڭ 60-تان استام ەلىنىڭ پارلامەنتىمەن بايلانىس ورناتىپ، ونى ناتيجەلى دامىتۋدا. قازاقستان پارلامەنتىنىڭ مۇشەلەرى 40 بەلسەندى حالىقارالىق جانە ايماقتىق پارلامەنتتىك ۇيىمداردىڭ كوپشىلىگىمەن بەلسەندى ىنتىماقتاستىق بايلانىستا.
الايدا پارلامەنتاريزم تاريحىنىڭ باستاۋىندا، شىن مانىندە، «كۇيزەلىستى تەجەۋ» كەرەك بولدى. ءبىر جاعىنان، ەلدەگى ەكونوميكالىق توقىراۋدى، وندىرىستىك قۇلدىراۋدى، قارجى جۇيەسىنىڭ ەڭ اۋىر داعدارىسىن، گيپەرينفلياسيانى، ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىنىڭ وتە تومەندىگىن جانە حالىقتىڭ كەدەيلەنۋىن ەڭسەرۋ قاتال كۇن تارتىبىنە قويىلدى. بۇل تۇستا ەكونوميكالىق رەفورمالاردىڭ قۇقىقتىق نەگىزدەرىن قالىپتاستىرۋدى جەدەلدەتۋ ءمىندەتتەرى باستى ورىنعا شىقتى. وسىعان وراي، ەلباسى باستامالاردى جۇزەگە اسىرۋ پارمەندىلىگىن ءجيى-جيى ءوز قولىنا الۋعا ءماجبۇر بولدى.
ەكىنشى جاعىنان، ءبىز باستاپقىدا پارلامەنتاريزمنىڭ الەمدىك باي ءتاجىريبەسىنە سۇيەنە وتىرىپ، بيلىكتىڭ زاڭ شىعارۋشى تارماعىن قۇرا المادىق. سوسياليستىك كەڭەستەردىڭ ۇستانىمدارى مەن رۋحىنان بىرتىندەپ ارىلۋ ءۇشىن، ارينە، ۋاقىت قاجەت بولدى. تۇڭعىش پرەزيدەنت ەلدىڭ كاسىبي دە بەدەلدى پارلامەنتىن 5 جىلعا جەتەر-جەتپەس مەرزىمدە قالىپتاستىرىپ ۇلگەردى. وسى ۋاقىت ارالىعىندا ەلباسى كونستيتۋسيالىق زاڭ كۇشىنە يە ونداعان جارلىق شىعاردى.
2007 جانە 2017 جىلدار ارالىعىندا ساياسي جۇيەنى جاڭعىرتۋ قادامدارى جاسالدى. پارلامەنتتىڭ مەملەكەتتىك ينستيتۋت رەتىندەگى ءرولى ۇلكەن وزگەرىستەرگە ۇشىرادى. كونستيتۋسيالىق رەفورمالار رەسپۋبليكامىزدىڭ مودەلىن پرەزيدەنتتىكتەن پرەزيدەنتتىك-پارلامەنتتىككە قاراي وزگەرتۋمەن جالعاستىردى. بۇل قايتا قۇرۋلاردىڭ ماقساتى ساياسي تۇراقتىلىقتىڭ جوعارى دەڭگەيىنە قول جەتكىزۋ ەدى. وسى جىلدارداعى كونستيتۋسيالىق وزگەرىستەر پارلامەنتتىڭ مەملەكەتتىك بيلىك قۇرىلىمىنداعى ساياسي سالماعى مەن بەدەلىن بەلگىلى دارەجەدە ارتتىردى.
سونىمەن بىرگە ەلباسى بيلىكتىڭ باسقا تارماقتارىن نىعايتۋ بارىسىندا دا ءوزىنىڭ جىگەرلى باستامالارىن توقتاتقان ەمەس. ونىڭ باستى ماقساتى بيلىكتىڭ ءۇش تارماعىنىڭ تەپە-تەڭدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جانە فۋنكسيالاردى ناقتىلاۋ بولدى. اتاپ ايتقاندا، سوڭعى باستامالارىنىڭ ءبىرى – سالالىق مينيسترلىك باسشىلارى لاۋازىمىنا ءۇمىتكەرلەردى كەلىسۋ، ۇكىمەتتىڭ ىس-ارەكەتىنە باقىلاۋ جاساۋ سەكىلدى پرەزيدەنت وكىلەتتىگىنىڭ ءبىر بولىگىن پارلامەنتكە بەرۋى.
پارلامەنتاريزم تۋرالى زاڭناماعا ەنگىزىلگەن تۇزەتۋلەردىڭ ماڭىزدىلىعى سوندا، وسىعان سايكەس وپپوزيسيالىق پارتيالارعا ماجىلىستە ءسوز سويلەۋ، جينالىستاردىڭ كۇن تارتىبىنە ۇسىنىستار ەنگىزۋ جانە سان جاعىنان باسىمدىققا يە پارتيانىڭ باستامالارىنا بالاما زاڭ جوبالارىن ۇسىنۋ قۇقىعى بەرىلدى. وسىلايشا، قازاقستاندىق پارلامەنءتاريزمنىڭ نەگىزىن قالاۋشى – ەلباسى ەكەندىگىنە كامىل سەنەمىز.
ەلباسى ەلدى كۇردەلى كۇيزەلىستەن الىپ شىعىپ، كوركەيگەن جانە الەمدىك قوعامداستىق قۇرمەتتەيتىن بيىك دەڭگەيگە جەتكىزدى، بيلىكتىڭ شىنايى قاينار كوزى رەءتىندە ءوز قۇقىقتارىن جۇزەگە اسىرىپ، ءوز ەركىندىگىن دەموكراتيالىق پارلامەنت ارقىلى جاريالاي الاتىن حالىقتى بىرىكتىردى.
قازاقستاندىق پارلامەنتاريزم ينستيتۋتىن قالىپتاستىرۋ جۇمىسى ۇنەمى جالعاسا بەرەدى، ويتكەنى بۇل – تۇراقتى ۇدەرىس. قازىرگى قازاقستاندىق پارلامەنءتاريزمنىڭ ءجۇرىپ وتكەن جولى ءوركەنيەتتى ەلدەردىڭ پروگرەستى تالاپتارىنا ساي ۇستانىممەن سيپاتتالاتىنىن اتاپ وتۋگە بولادى. سونىمەن قاتار ودان تاريحي ءساتتەردىڭ، قوعامدىق جانە مەملەكەتتىك بولمىستىڭ، ۇلتتىق داستۇرلەردىڭ، قۇقىقتىق ءمادەنيەتتىڭ ەرەكشەلىكتەرىن كورۋگە بولادى.
ەلباسى ءبىر سوزىندە: «پارلامەنت ۇكىمەتتى قۇرۋدا شەشۋشى ءرول اتقارۋى ءتيىس. ءبارىمىز بىرگە زاڭدار مەن باعدارلامالار قابىلداپ، حالىق الدىندا جاۋاپ بەرۋگە تۋرا كەلەدى»، دەگەن بولاتىن.
2021 جىلدىڭ 10 قاڭتارىندا قازاقستاندا جەتىنشى شاقىرىلىمداعى پارلامەنت ءماجىلىسى مەن ءماسليحاتتار دەپۋتاتتارىنىڭ سايلاۋى بولدى. ءماسليحات دەپۋتاتتارىن سايلاۋ جاڭا پروپورسيونالدى سايلاۋ جۇيەسى بويىنشا ءوتتى. سايلاۋعا بىرنەشە پارتيا قاتىستى.
پارلامەنتتىڭ ءبىرىنشى سەسسياسىنىڭ اشىلۋىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ «وتكەن سايلاۋ ەلىمىزدىڭ دامۋىنداعى جاڭا پاراقتاردى اشقاندىعىن» اتاپ ءوتتى. شىن مانىندە، بۇل جولعى سايلاۋ قازاقستاندىق پارلامەنتاريزم دامۋىنداعى جاڭا كەزەڭ باستالعاندىعىن بىلدىرەدى. وسىناۋ ساياسي وقيعا ءبىزدىڭ مەملەكەتتىگىمىز بەن قازاقستاندىق قوعامنىڭ تۇتاستىعىنىڭ مىزعىماس بەرىكتىگىن كورسەتتى.
ءبىر جاعىنان، بۇل – پرەزيدەنت قولعا العان ساياسي جانە الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق رەفورمالاردى حالىقتىق قولداۋدىڭ ايعاعى. ەكىنشى جاعىنان، بۇل – تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز – ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ العا قويعان ەلدەگى دەموكراتيانى نىعايتۋ مىندەتىن شەشۋدەگى كەزەكتى ماڭىزدى قادام. بۇل – جاڭا قازاقستان قۇرىلىسىنىڭ ىرگەتاسىن بەرىك ەتىپ قالاعان مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ ساباقتاستىعىنىڭ ساقتالۋى.
ءوز باسىم پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ ايتقان «كۇشتى پرەزيدەنت – ىقپالدى پارلامەنت – ەسەپ بەرەتىن ۇكىمەت» ۇستانىمى قازاقستاندا تولىقتاي جۇزەگە اسىرىلاتىنىنا سەنىمدىمىن.
تۇتاستاي العاندا، ەلباسىنىڭ مەملەكەتتى دامىتۋ، قالىپتاستىرۋ، سونداي-اق تاۋەلسىز قازاقستاندى قۇرۋدان باستاپ، ونىڭ ەكونوميكاسى مەن سىرتقى، ىشكى پوزيسيالارىن نىعايتۋىن قولايلى دا تۇراقتى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ساياساتتى قالىپتاستىرۋ ارقىلى جاڭا كەزەڭگە جالعاستىرۋداعى ءرولى باعا جەتپەس قۇندىلىق دەپ ەسەپتەيمىن. ەلىمىزدەگى مەملەكەتتىك باسقارۋ تيىمدىلىگىنىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگىنىڭ ءبىرى – ەلباسىنىڭ ەرەن ەڭبەگى ەكەندىگى داۋسىز.
ەلباسى ساياساتىنداعى ماڭىزدى ورىندى ەتنوسارالىق قاتىناستار ماسەلەسى يەلەنەدى. قازاقستان – كوپەتنوستى مەملەكەت. ەتنوستىق، مادەني جانە ءدىني ءارتۇرلىلىككە قاراماستان، ءبىز ەلدەگى بەيءبىتشىلىك پەن ساياسي تۇراقتىلىقتى ساقتادىق. قازاقستان كوپتەگەن ەتنوس وكىلدەرى مەن 17 كونفەسسيانىڭ تۋعان ۇيىنە اينالدى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ەلدىڭ كوپەتنوستىلىعىن رەسپۋبليكانىڭ يگىلىگى مەن جەتىستىگىنە اينالدىرا ءبىلدى. ول ءوزىنىڭ قازاقستان حالقىنا ارناعان ءداستۇرلى جولداۋلارىندا ءاردايىم قوعامداعى تۇراقتىلىق پەن ءوزارا تۇسىنىستىكتى ساقتاۋعا شاقىردى. ەلباسى ءوزىنىڭ يكەمدى ساياساتىنىڭ ارقاسىندا رەسپۋبليكا ءوتپەلى كەزەڭنىڭ قيىنشىلىقتارىن جەڭىپ، ەتنوسارالىق نەگىزدەگى ىقتيمال قاقتىعىستاردىڭ الدىن الدى.
رەسپۋبليكا ازاماتتارىنىڭ ۇلتىنا، تىلىنە، دىندىك قاتىناسىنا، قانداي الەۋمەتتىك توپقا جاتاتىنىنا قاراماستان، قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىنىڭ تەڭدىگىن قامتاماسىز ەتۋدى ماقسات تۇتقان، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى جانىنداعى كونسۋلتاتيۆتىك-كەڭەسشى ورگان بولىپ سانالاتىن، بىرەگەي ينستيتۋت – قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى قۇرىلدى. سونىمەن قاتار پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ 9 دەپۋتاتى قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنان سايلانادى.
حالىقارالىق قاتىناستاردا ەلباسى قاراباق جانجالىن شەشۋگە تىكەلەي قاتىستى، ونىڭ رەسەي مەن تۇركيا اراسىنداعى، قىرعىز رەسپۋبليكاسىنداعى تۇيتكىلدى ماسەلەلەردىڭ شەشىمىن تابۋداعى ىقپالدى قىزمەتى دە ەرەكشە. ال سيرياداعى قاقتىعىستى رەتتەۋدەگى قاجىرلى ەڭبەگىنىڭ ءجونى بولەك. ەلباسى جاقىن كورشى مەملەكەتتەرمەن جوعارى دەڭگەيدە، تيىمدىلىگى ورتاق قارىم-قاتىناس ورناتا ءبىلدى. قيىن گەوساياسي جاعدايدا قازاقستان قىتايمەن دە، رەسەيمەن دە ورتاق ءتىل تابىستى. بۇگىنگى تاڭدا دانالىقپەن جۇرگىزىلگەن سىرتقى ساياسات ءوز جەمىسىن بەرۋدە. از عانا ۋاقىت ىشىندە قازاقستان تاريحي تۇرعىدا الەمگە تانىمال بولدى.
ەكونوميكالىق سالادا ەلباسىنىڭ كۇش-جىگەرىنىڭ ارقاسىندا قازاقستان تمد-دا ءبىرىنشى بولىپ جەكەمەنشىككە، ەركىن باسەكەلەستىككە جانە اشىقتىق ۇستانىمدارىنا نەگىزدەلگەن نارىقتىق ەكونوميكانىڭ زاماناۋي مودەلىن قالىپتاستىردى. بۇل مودەل شەتەلدىك ينۆەستيسيالاردى تارتۋداعى مەملەكەتتىڭ بەلسەندى رولىنە نەگىزدەلگەن. سونداي-اق كاسىپكەرلىك قىزمەتتىڭ نەگىزگى شارتتارى مەن زاماناۋي سالىق جۇيەسى قالىپتاستى. باسقا دا ايتۋلى جەتىستىكتەر قاتارىنان ەرەكشەلەۋگە بولاتىندارى:
- ەگەمەن قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك شەكارالارى انىقتالدى؛
- نارىقتىق ەكونوميكانىڭ تەتىكتەرى قالىپتاستى؛
- تۇراقتى ەكونوميكالىق ءوسۋ قامتاماسىز ەتىلدى؛
- جاڭا استانا سالىندى؛
- شەتەلدەردەگى قانداستارىمىز اتاجۇرتىنا ورالدى.
ەلىمىزدىڭ الەمدەگى باسەكەگە قابىلەتتى 50 ەلدىڭ قاتارىنا كىرۋىن قامتاماسىز ەتكەن «قازاقستان-2030» ستراتەگياسى مەرزىمىنەن بۇرىن ىسكە اسىرىلدى. ەلىمىز ءوزىنىڭ ومىرشەڭدىگىن دالەلدەي وتىرىپ، الەمدىك ەكى ەكونوميكالىق داعدارىستان ءساتتى شىقتى. ءقازىر ول بۇكىل الەمدى شارلاعان COVID-19 پاندەمياسىمەن ءناتيجەلى كۇرەسۋدە.
الەمدەگى ەڭ تانىمال ءارى بەدەلدى ساياساتكەرلەردىڭ ءبىرى مارگارەت تەچەردىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى تۋرالى: «بۇگىنگى تاڭدا الەم بەس-التى ىقپالدى ساياساتكەردى بىلەدى، ولاردىڭ قاتارىندا نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تا بار»، - دەگەنى جادىمىزدا.
ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ – دۇنيە جۇزىندەگى وركەنيەتتى ەلدەردىڭ، شىعىس پەن باتىستىڭ، يسلام مەن حريستيان ءدىندەرىنىڭ، وزگە دە كونفەسسيالاردىڭ اراسىندا سىندارلى ديالوگ ورناتۋعا ىقپال ەتەتىن جانە بارشا قازاقستاندىق ماقتانىش پەن ونەگە تۇتاتىن كوشباسشى.