«مەن — قازاق، قازاقپىن دەپ ماقتانامىن، ۇرانعا «الاش» دەگەن اتتى الامىن» – دەپ ازاتتىقتى اڭساعان، سول جولدا ايانباي قىزمەت ەتكەن الاش ارىستارىنىڭ بارلىعى دا قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراپ، ستاليندىك قىزىل تەرروردىڭ قۇرباندارى بولدى. سول الاش قايراتكەرلەرىنىڭ ازاتتىق يدەياسىن جالعاستىرعان، قىرشىن كەتكەن ارىستاردىڭ اماناتىن ارقالاعان جاستار 1986 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەسە ءبىلدى.
قايرات رىسقۇلبەكوۆ، ءلاززات اسانوۆا، ءسابيرا مۇحامەدجانوۆا، ەربول سىپاتايەۆ سىندى قانداستارىمىزدى ەستەن شىعارۋ مۇمكىن بە؟ وسىلايشا، ەلىمىزگە تاۋەلسىزدىك وڭايلىقپەن كەلگەن جوق. ءبىز وعان ىزعارلى جەلتوقساندا بوداندىققا قارسى بۇلقىنعان نامىسشىل جاستاردىڭ ارقاسىندا قول جەتكىزدىك. وسى جەردە، جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ تاۋەلسىزدىككە جەتۋ جولىنداعى ماڭىزى مەن ەل تاۋەلسىزدىگىن الۋعا دەگەن بەتبۇرىستىڭ جاسالۋىنا تيگىزگەن ىقپالى جايىندا ايتا كەتپەكپىز.
1986 جىلعى الماتى وقيعالارى قازاق توپىراعىندا ۇلتتىڭ ساناسىن، نامىسىن جەتەلەگەن قايسار بۋىننىڭ كەلگەنىن ايگىلەدى. وسىلايشا، جەلتوقسان وقيعاسى كسرو-نىڭ ىدىراۋىن تەزدەتتى. جەلتوقسان وقيعالارى قازاقستان تاريحىنداعى ەستەن كەتپەس قايعىلى وقيعانىڭ ءبىرى. بۇل وقيعالار قازاقستاندا عانا ەمەس، بۇكىل كەڭەس وداعىنا ەنىپ كەلە جاتقان جاس دەموكراتيا ءۇشىن كۇرەستى. قازىردە دۇنيەنى ءدۇر سىلكىندىرىپ، بۇكىل الەمدەگى ساياساتقا بەتبۇرىس جاساتقان جەلتوقسان وقيعاسىنا ۋاقىت وتە ءادىل باعا بەرىلىپ، بۇل تاڭدا ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىس دەپ باعالاندى.
كەڭەستىك اۋماقتا ءومىر ءسۇرۋشى حالىقتاردىڭ ورتالىقتىڭ ساياساتىنا قارسى تۇرىپ، ۇلتتىڭ ساناسىنىڭ ويانۋىنا اسەر ەتىپ، ناتيجەسىندە قازاقستاندا پرەزيدەنتتىك بيلىك ەڭگىزىلدى. 1990 جىلى 24 ساۋىردە رەسپۋبليكانىڭ جوعارعى كەڭەسىندە قازاق سسر پرەزيدەنتتىنىڭ ورنى تاعايىندالىپ، وعان قۇپيا داۋىس بەرۋ جولىمەن پارلامەنت سەسسياسىندا ن. ءا. نازاربايەۆ سايلاندى. حالىق دەپۋتاتتارىنىڭ العاشقى سەزى مەن پارتيا فورۋمدارىندا ەگەمەندىك ەكونوميكالىك دەربەستىك يدەيالارى تالقىلانىپ، ورتالىق پەن فەدەراسيا سۋبەكتىلەرىنىڭ اراسىنداعى وكىلەتتىلىكتى ءبولۋ، جانە وداقتىڭ كەلىسىم جونىندەگى ماسەلەلەر كوتەرىلدى. وقيعا ۇلتتىق جاندانۋدىڭ، دەموكراتيالىق قايتا وزگەرۋلەردىڭ كۇشەيۋى پارتيا جانە مەملەكەتتى باسقارۋشىلار تاراپىنان ورتالىق پەن وداقتاس رەسپۋبليكالار اراقاتىناسىنىڭ رەتتەيتىن جاڭاشا شارالاردىڭ تەزىرەك قابىلدانۋىنا تۇرتكى بولدى. وسىلايشا كسرو-نىڭ توتاليتارلىق، وتارشىل ساياساتىنا قارسى قازاق جاستارىنىڭ ازاتتىق كۇرەسى تاريحي ماڭىزى بار ۇلكەن وقيعا بولدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن الۋعا ءوز ۇلەستەرىن تيگىزدى دەي كەلە، جەلتوقسان وقيعاسى – قازاقستان تاريحىنداعى ەستەن كەتپەس، اسا اۋىر جانە قايعىلى بەتتەرىنىڭ ءبىرى دەمەكپىز. ول تاريحتا ماڭگى قالادى، ۇمىتىلمايدى! قازاقستاننىڭ ەركىندىگى مەن بوستاندىعى جولىندا باسىن بايگەگە تىككەن جەلتوقسان وقيعاسىنا قاتىسۋشىلاردىڭ ەرلىكتەرى ۋاقىت وتكەن سايىن جادىمىزدا جاڭعىراتىن بولادى! ولاردىڭ سول قاھارلى كۇندەردەگى قايسار مىنەزدى ەرلىكتەرى بۇگىنگى جاستار ءۇشىن ۇلگى-ونەگە.
- تاۋەلسىزدىك – ءبىزدىڭ الدىمىزداعى جارقىن بولاشاققا جول اشىپ بەردى. ءبىز سول جولدان بۇلتارماي العا باسا بەرەمىز؛
- وسى باقىت ءۇشىن بارشاماز ءبىلىمىمىز بەن بىلىكتىلىگىمىزدى، قايراتىمىز بەن قابىلەتىمىزدى اياماي جۇمسايمىز؛
- تاۋەلسىزدىكتىڭ تۋىن جەلبىرەتكەن جەلتوقسان وقيعاسىنا قاتىسىپ، ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن كۇرەسكەن ۇل-قىزدارىمىزدىڭ ارقاسىندا ەگەمەندى ەل بولۋعا قول جەتكىزدىك؛
- تاۋەلسىزدىك – اتا-بابالارىمىز ءۇش عاسىرعا جۋىق ۋاقىت بويى ارمانداعان ارمانى!
قورىتىندىلاي كەلە، وتانىمىز – ازات قازاقستان ماڭگى قۇلپىرىپ، جارقىراپ، ابىرويى ارتا بەرسىن دەيمىز.