الماتى قالاسى وڭىرلىك كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىنىڭ الاڭىندا وتكەن باسپا ءسوز كونفەرەنسياسىندا رەپرودۋكتيۆتى مەديسينا ماماندارى كومەكشى رەپرودۋكتيۆتى تەحنولوگيالاردىڭ دامۋى مەن «اڭساعان ءسابي» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ ناتيجەلەرى تۋرالى باياندادى.
2021 جىلدان بەرى اتالعان باعدارلاما ارقىلى قازاقستاندا 20 مىڭنان استام ەكستراكورپورالدىق ۇرىقتاندىرۋ (ەكو) سيكلى جۇرگىزىلدى. سونىڭ ناتيجەسىندە 6–8 مىڭعا جۋىق ءسابي ومىرگە كەلگەن. ەكو-عا بولىنەتىن كۆوتالار سانى 7 مىڭعا دەيىن ۇلعايىپ، كوپ وتباسىنا اتا-انا بولۋعا مۇمكىندىك بەردى. بۇل جونىندە انا مەن بالا دەنساۋلىعىن قورعاۋ ۇلتتىق عىلىمي ورتالىعىنىڭ ەكو ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ەلۆيرا سارمانوۆا مالىمدەدى.
ماماننىڭ ايتۋىنشا، ورتالىقتا سوڭعى جىلدارى جوعارى تەحنولوگيالىق ادىستەر قارقىندى ەنگىزىلۋدە. اتاپ ايتقاندا، جاتىرىشىلىك ۇرىق حيرۋرگياسى مەن ەمبريوننىڭ گەنەتيكالىق دياگنوستيكاسى سياقتى يننوۆاسيالىق تاسىلدەر قولدانىلىپ، تۋا بىتكەن پاتولوگيالاردى ەمدەۋ باعىتىندا جاڭا وپەراسيا تۇرلەرى دايىندالۋدا.
«ءبىزدىڭ باستى ماقساتىمىز – بەدەۋلىككە تاپ بولعان جۇپتارعا بالا ءسۇيۋ مۇمكىندىگىن سىيلاۋ. بۇل – تەك مەديسينالىق ەمەس، الەۋمەتتىك ماڭىزى بار باعىت»، – دەدى ەلۆيرا سارمانوۆا.
ەمبريولوگ مادينا سپانوۆا رەپرودۋكتيۆتى تەحنولوگيالاردا time-lapse جۇيەسىنىڭ ەنگىزىلۋى ناتيجەسىندە ەمبريوننىڭ دامۋىن ۇزدىكسىز باقىلاۋ مۇمكىن بولعانىن ايتتى. بۇل ءادىس تابىستى ناتيجەگە جەتۋ ىقتيمالدىعىن ارتتىرادى. ونىڭ سوزىنشە، ورتالىقتا ەكى نەگىزگى ءتاسىل قولدانىلادى – ءداستۇرلى IVF جانە ICSI ءادىسى. سوڭعىسى سپەرماتوزويدتاردىڭ بەلسەندىلىگى تومەن بولعان جاعدايدا قولدانىلادى.
سونداي-اق، مامان ەمبريونداردى مۇزداتۋ (كريوكونسەرۆاسيا) پروسەسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن ءتۇسىندىردى. «ارنايى ورتادا ىلعالدىلىعى ازايتىلعان ەمبريون سۇيىق ازوتقا ورنالاستىرىلادى، وندا تەمپەراتۋرا -196°C-قا دەيىن جەتەدى. بۇل ءادىس ەمبريوننىڭ تىرشىلىگىن ۇزاق ۋاقىت ساقتاپ، قاجەت بولعان ساتتە ونى ەرىتىپ، قايتا قولدانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى»، – دەدى ول.
رەپرودۋكتولوگ فيريۋزا كۋلمانبەتوۆا بەدەۋلىكتىڭ سەبەپتەرى ايەلدەردە دە، ەرلەردە دە تەڭ دارەجەدە كەزدەسەتىنىن اتاپ ءوتتى. ايەلدەردە ءجيى كەزدەسەتىن فاكتورلار – وۆۋلياسيانىڭ بۇزىلۋى، ەندومەتريوز، گورموندىق تەڭسىزدىك جانە جاتىر تۇتىكتەرىنىڭ بىتەلۋى بولسا، ەرلەردە – سپەرماتوگەنەزدىڭ بۇزىلىسى، ينفەكسيالار، ەندوكريندىك جانە تۇقىم قۋالايتىن اقاۋلار ءجيى بايقالادى.
ۋرولوگ قۋانىش نۇرعالي ۇلى ەرلەردىڭ بەدەۋلىككە قاتىستى مەديسينالىق كومەككە سيرەك جۇگىنەتىنىن ايتتى.
«بەدەۋلىك جاعدايلارىنىڭ جارتىسىندا ەر فاكتور كەزدەسەدى. الايدا كوپ جاعدايدا ەر ادامدار ماسەلەنى كەش انىقتايدى. سوندىقتان پروفيلاكتيكا ماقساتىندا سپەرموگرامما مەن گورموندىق تالداۋلاردان ءوتىپ، زياندى ادەتتەردەن باس تارتۋ قاجەت»، – دەدى ول.
شارا بارىسىندا گەنەتيك ايجان ورمان قىزى بولاشاق اتا-انالار ءۇشىن گەنەتيكالىق كەڭەس بەرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالدى.
ونىڭ ايتۋىنشا، تۇقىم قۋالايتىن اۋرۋلار ءقاۋپىن الدىن الا باعالاۋ ءۇشىن كاريوتيپتەۋ، HLA-تيپتەۋ جانە NGS (جاڭا بۋىندى سەكۆەنيرلەۋ) ادىستەرى قولدانىلادى.
سونداي-اق، ول ەمبريوندى جاتىرعا سالماس بۇرىن گەنەتيكالىق اقاۋلاردى انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن پرەديمپلانتاسيالىق تەستىلەۋدىڭ (PGT) تيىمدىلىگىن اتاپ ءوتتى.
مامانداردىڭ پىكىرىنشە، ۋاقىتىلى مەديسينالىق تەكسەرۋدەن ءوتۋ، ءدال دياگنوستيكا جانە زاماناۋي ەمدەۋ ادىستەرىن قولدانۋ كوپتەگەن وتباسىنا كوپتەن كۇتكەن اتا-انا باقىتىن سىيلاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.