ەلباسى ن.ءا.نازاربايەۆ تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعىنا ارنالعان سالتاناتتى جيىندا سويلەگەن سوزىندە:
«وسىدان وتىز جىل بۇرىن تۇڭعىش پرەزيدەنت رەتىندە قىزمەتىمە كىرىسەر الدىنداعى سالتاناتتا ماعان حالقىمىزدىڭ ابىز اقساقالى شاكىر ابەنوۆ دانا بابالار داستۇرىمەن اق باتاسىن بەرگەن بولاتىن»، -دەپ اتاپ ءوتتى.
جوعارىداعى سۋرەت بارشا قازاقستاندىققا تانىس. الايدا العاشقى پرەزيدەنتكە اق باتاسىن بەرگەن اقساقالدىڭ كىم ەكەنىن كوپشىلىك بىلە بەرمەيدى. Almaty-akshamy.kz ءتىلشىسى مەرەكە كۇنى سايتىمىزدىڭ وقىرمانىنا شاكىر ابەن ۇلى جايىندا ماعلۇمات بەرمەك.
عاسىر تۇلعاسى
شاكىر (مۇحامەدشۇكىر) ابەن ۇلى 1901 جىلدىڭ 1 ناۋرىزىندا سەمەي وبلىسىنىڭ شىڭعىستاۋ وڭىرىندەگى قازىرگى قۇندىزدى اۋىلىنا جاقىن ابەننىڭ اقتاسى اتالاتىن جەردە دۇنيەگە كەلىپتى.
العاشىندا اكەسى ابەن ءبىتىمبايۇلىنان ارابشا حات تانىپ، دومبىرا تارتۋدى ۇيرەنسە، 1906-1907 جىلدارى اۋىل مولداسى يشاننان ءبىلىم الادى. شاكىردىڭ اكەسى ابەن ءبىتىمباي ۇلى اۋقاتتى ءارى بەدەلدى، مۇسىلمانشا ساۋاتتى ادام بولعان. قاجىلىققا بارعان. ول 1908-1913 جىلدارى ول بالاسى شاكىردى سەمەيدەگى بەلگىلى «پريحودسكايا شكولاعا» بەرىپ وقىتقان. سول جىلدارى شاكىر ابەن ۇلى ۋفاداعى «عاليا» مەدرەسەسىندە بولىپ، قازانعا سوعىپ، عابدوللا توقايمەن كەزدەسىپ، از ۋاقىت ءدارىس العان، كەيىن سەمەي قالاسىنداعى مەشىتتە «ازانشى بالا» اتانىپ، قىزمەت ەتەدى.
1918-19 جىلدارى اباي ەلىندەگى مەدەۋ مەكتەبىندە ءمۇعالىم بولىپ، 1919 جىلدىڭ اياعىندا قۇندىزدى اۋىلىندا باسشى بولىپ، ەل باسقارىپ، «جۇرەكادىر وكرۋگى» دەگەن اتتى شاكىر ءوزى قويعان. 1921-1926 جىلدارى ماقانشى ەلىنە بارىپ، ەل ىسىنە ارالاسقان.
1924-1925 جىلدارى قىزمەت بابىمەن حان التايدىڭ تورىندە مۇزتاۋدىڭ ەتەگىندەگى «تاڭىركولدە» بولىپ، قاتون-قاراعاي ەلىندە بولادى. حح عاسىردىڭ ۋىتتى ءدامىن تاتسا دا، مويىماعان عاسىر تۇلعاسى شاكىر ابەن ۇلى تاڭى جارقىراپ اتقان تاۋەلسىزدىكتى كورىپ، ەل باسشىسىنا باتا بەرگەن ەلدىڭ اقساقالى بولدى. بيىل شاكىر ابەن ۇلىنىڭ تۋعانىنا 120 جىل تولدى.
ونەر قايراتكەرى
جۇزدەن استام ليريكالىق شىعارمالارىمەن قاتار، شاكىر ابەن ۇلىنىڭ «قوزى كورپەش – بايان سۇلۋ»، «تاڭشەبەر-جاپال»، «توقتامىس»، «كەيپىن باتىر» اتتى داستاندارى، «انا ماحابباتى»، «باستاۋ»، «ورتاق ارال» پوەمالارى، «پاتشا مەن بايعىز»، «قورقىت قوبىزى»، «ادىلەت»، «الدانعان قىز»، «ارماندا ەتكەن ارۋ» اڭىزدىق سارىنداعى ەپيكالىق شىعارمالارى، «جولاۋشىنىڭ اڭگىمەسى»، «ماسكۇنەم شەبەر»، «ءمۋساننيفتىڭ زايىبى» اتتى اڭگىمەلەرى بار.
انشىلىك جانە سازگەرلىك ونەرى، مۋزىكالىق مۇرانى كەلەر ۇرپاققا جەتكىزۋدەگى ەڭبەگى ارنايى زەرتتەۋدى قاجەت ەتەتىن ارنالى سالا.
شاكىر ابەن ۇلى ايتىس ونەرىندە دە ءوزىنىڭ دارا جولى بار، سونداي-اق، حالىق اۋىز ادەبيەتى ۇلگىلەرىن، ءسوز ونەرىنىڭ ءىرى تۇلعالارىنىڭ مۇراسىن جيناۋدا دا وراسان ەڭبەك ەتكەن ونەر قايراتكەرى.
لەبىزدى باتا
1990 جىلى شاكىر ابەن ۇلى «دوستىق» وردەنىمەن ماراپاتتالادى.
العاش 1991 جىلدىڭ قاراشا ايىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا.نازاربايەۆ قازاق ادەبيەتىنىڭ كلاسسيگى، حاكىم ابايدىڭ تۋعان جەرى شىڭعىستاۋ-جيدەبايعا كەلىپ، حالقىمەن كەزدەسكەن ەدى. سول تاريحي ساتتە اقىن شاكىر ابەن ۇلى مەملەكەت باسشىسىن ولەڭمەن قۇتتىقتاعان.
1991 جىلى قاراشا ايىندا رەسپۋبليكا سارايىنىڭ تورىندە نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتى پرەزيدەنتىككە رەسمي سايلاۋ سالتاناتىندا تۇتاس قازاقستان حالقىنىڭ اتىنان اق باتاسىن بەردى:
«حالقىڭ سۇيگەن پەرزەنتى ەكەنسىڭ، ەندى سول حالقىڭ ايتار باتاسىن بەرەيىن. قازاقتا باتا دەگەن ەكى ءتۇرلى بولادى: ءبىرى – نەگىزگى باتا، ەكىنشىسى لەبىزدى باتا دەيدى. نەگىزگى باتا – حالىقتىكى. حالىق قاستەرلەگەن باسشىسىنا ادال قىزمەتى ءۇشىن باتاسىن ءوزى بەرەدى.
لەبىزدى باتا دەگەنىمىز – حالىقتىڭ تاپسىرعان امانات-تىلەگى، كەلەشەككە ۇمىت-سەنىمى. ول نەگىزىنەن ءۇش مىندەتكە سايادى. ءبىرىنشى – دۇنيەنىڭ بار يگىلىگىن وندىرەتىن جۇمىسشى، ديقان، مال ءوسىرۋشى قاۋىمىنىڭ تاباناقى، ماڭداي تەرىن زايا كەتىرمەي، ىسىراپقا ۇشىراتپاي ۇقساتىپ، حالىقتىڭ قاجەتىنە، يگىلىگىنە جاراتۋ. ەكىنشى – وسىعان كەدەرگى جاساپ، كەسەل كەلتىرەتىن سۋىق قول سۇعاناقتارعا، قياناتشىل-زورلىقشىل، زۇلىمدارعا تىيىم سالۋ. ءۇشىنشى – قوشەمەتشى، جاعىمپازعا بوي الدىرماي، ءوز ىسىڭە دە، وزگەگە دە سىن كوزبەن قاراپ، قاتە كەتسە، ءوزىڭ تۇزەي ءبىلۋ. وسى ءۇش تالاپ مۇددەسىنەن كورىنگەن باسشى ەل سەنىمىن اقتارى حاق.
ەندى مەنىڭ لەبىزدى باتام، ءتۇجىرىم-تۇيىنىم مىناۋ: يللايي اۋمين! حالىققا بەرەكە، مىناۋ قيلى زاماندا بىرلىك بەرىپ، ەل تىزگىنىن ۇستاپ، ەركىندىككە جەتكىزگەن نۇرسۇلتاننىڭ اتاق-داڭقى، ابىرويى زورايىپ، تاريحتىڭ بەتىنە باسىلاتىن بولسىن! اللاھۋ اكبار!».
ءيا، جاراتۋشىمىزدىڭ ءوزى قولداپ، اقساقالدىڭ باتاسىنداعى اق نيەت ورىندالىپ، بۇگىندە قازاق ەلىنىڭ دە، قازاقتىڭ ەرىنىڭ دە داڭقى جاھانعا جايىلدى.
ەلباسىنا اق تىلەگىن ارناعان باتاگوي اقساقال 1994 جىلى 23 قازاندا 93 جاسىندا قۇندىزدى اۋىلىندا دۇنيەدەن وزدى.
(دەرەكتەر اdebiportal.kz، wikipedia.org ماتەريالىنان الىندى)