ءبىر اپتا بۇرىن EnergyProm.kz سايتى قازاقستاننىڭ وتكەن جىلى 3،3 ميلليون توننا قوقىس جيناعانىن جانە ونىڭ تەك 13 تونناسىن ەنەرگيا ءوندىرۋ ءۇشىن پايدالانعانىن حابارلادى. Taspanews.kz رەداكسياسى بۇل مالىمەتتەردىڭ ناقتىلىعى، اۋانىڭ لاستانۋى جانە قالدىقتاردى وڭدەۋ مەن ۋتيليزاسيانىڭ ماڭىزدىلىعى تۋرالى ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگىنىڭ (ق ر ەجم) كوممۋنالدىق قالدىقتار دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى ابىلاي المۇحانوۆپەن سۇحبات جۇرگىزدى.
ەسەپ پەن دەرەك
ابىلاي ءالمۇحانوۆ مينيسترلىكتىڭ قازىرگى ۋاقىتتا مالىمەتتەردى ەكى ءتۇرلى جولمەن جينايتىنىن اتاپ ءوتتى.
قالدىقتاردى وڭدەۋ جانە ەنەرگيا الۋ: رەسمي مالىمەتتەر جانە بولاشاعى
«رەسمي بلانكتەر بۇيرىقتارمەن جيناقتالادى، ءبىز مالىمەتتەردى اكىمدىكتەردەن، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردان الامىز. دەپارتامەنتتەر بىزگە جينالعان جانە ۋتيليزاسيادان وتكەن قالدىقتاردىڭ سانى بويىنشا ەسەپ بەرەدى. 2023 جىلدىڭ سوڭىنداعى جالپى كورسەتكىش 4،3 ميلليون توننانى قۇرادى. اكىمدىكتىڭ مالىمەتىنە ساي، جينالعان قالدىقتاردىڭ 23 پايىزى سۇرىپتالسا، قالعان بولىگى پوليگوندارعا كومىلدى»، — دەدى كوممۋنالدىق قالدىقتار دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى ابىلاي ءالمۇحانوۆ.
ءالمۇحانوۆ EnergyProm ۇسىنعان مالىمەتتەر مەملەكەتتىك كاداسترلاردان الىنعانىن ءتۇسىندىردى. ونداعى اقپارات 2023 جىلدىڭ سوڭىندا تىركەلگەن قالدىق كولەمىنە نەگىزدەلگەن، ول 3،3 ميلليون توننانى قۇرادى.
«ونىڭ 13 مىڭ تونناسى پايدا الۋ ماقساتىندا جاعىلدى دەپ كورسەتىلگەن (رەد. بەلگىلى ءبىر ءتيىمدى ماقساتتا جاعۋ). ءبىز بۇل اقپاراتتى رەسمي تۇردە راستاي المايمىز، سەبەبى بۇل كاداستر دەرەكتەرى، وندا كاسىپورىندار ينۆەنتاريزاسيا اياسىندا ەسەپ تولتىرادى. 13 مىڭ توننانى قاي ۇيىم ورتەگەنىن ناقتى بىلمەيمىن، سەبەبى بۇل وتە از كورسەتكىش. مۇمكىن ءبىر كاسىپورىن قالدىقتاردى ءوز قاجەتتىلىكتەرىنە ساي تەحنيكالىق جانە تەرميالىق كادەگە جاراتقان بولار. الايدا، 13 مىڭ توننادان ايتارلىقتاي كولەمدە ەنەرگيا الۋ مۇمكىن ەمەس ەدى»، - دەپ ءتۇسىندىردى باسقارما باسشىسى.
ورتەۋ جانە قايتا وڭدەۋ
ابىلاي ءالمۇحانوۆ قالدىقتاردى ورتەۋ ەنەرگيانى قايتا پايدالانۋ پروسەسىنىڭ ءبىر ءتۇرى ەكەنىن، الايدا بۇل قايتا وڭدەۋدىڭ نەگىزگى كورسەتكىشى ەمەس ەكەنىن اتاپ ءوتتى. سەبەبى، ورتەۋ الدىندا قالدىقتاردى سۇرىپتاۋ، وڭدەۋ جانە كادەگە جاراتۋ سياقتى پروسەستەر ورىن الادى.
«ءبىزدىڭ ەلىمىزدە جينالعان قالدىقتاردىڭ 23 پايىزى ودان ءارى وڭدەۋدەن ءوتىپ، ۋتيليزاسيالاندى. نەلىكتەن مەن ودان ءارى وڭدەۋ تۋرالى ايتىپ وتىرمىن؟ سەبەبى سۇرىپتالعان قايتالاما شيكىزات جوعارى ساپالى ماتەريال رەتىندە قايتا وڭدەلەدى. بۇل ءقازىردىڭ وزىندە بيزنەس سالاسىنا قاتىستى»، — دەدى كوممۋنالدىق قالدىقتاردى وڭدەۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى.
ءالمۇحانوۆتىڭ ايتۋىنشا، سۇرىپتالعان قالدىقتار تازا كۇيىندە قايتا وڭدەۋ كاسىپورىندارى ءۇشىن وتە ماڭىزدى، سەبەبى بۇل شيكىزات (شىنى، قاعاز، پلاستماسسا جانە ت.ب.) ۇلكەن سۇرانىسقا يە. وسى كاسىپورىندار بۇل قالدىقتاردى ساتىپ الادى.
«ەلەكتر ەنەرگياسىن الۋ ماقساتىندا قالدىقتاردى قايتا وڭدەۋ ءىرى زاۋىتتارعا ءتان پروسەسس، الايدا ازىرگە قازاقستاندا مۇنداي ىسكە اسىرىلعان جوبالار جوق»، — دەپ ءتۇسىندىردى باسقارما باسشىسى.
ءالمۇحانوۆ: بەلگىلەنبەگەن جەرلەردە قالدىقتاردى جاعۋ – زاڭسىز جانە اۋانى لاستايدى
بولاشاقتاعى ۋتيليزاسيا جوسپارلارى
كوممۋنالدىق قالدىقتاردى وڭدەۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى ابىلاي ءالمۇحانوۆ ەكولوگيا مينيسترلىگىنىڭ الداعى ۋاقىتتا قوقىس قالدىقتارىن جاعاتىن زاۋىتتار سالۋدى جوسپارلاپ وتىرعانىن ايتتى.
«مۇنداي زاۋىتتاردىڭ جىلدىق جاعۋ قۋاتى 200-250 مىڭ توننانى قۇراۋى كەرەك، سەبەبى زاۋىتتىڭ ءتيىمدى جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن ونىڭ جۇكتەمەسى جەتكىلىكتى بولۋى قاجەت. 13 مىڭ توننا عانا وڭدەيتىن زاۋىتتىڭ بولماۋى تۇسىنىكتى»، — دەدى ءالمۇحانوۆ.
دەرەكتەر جيناۋ جۇيەسى
باسقارما باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، مالىمەت جيناۋدىڭ ەكىنشى جولى — قورشاعان ورتانى قورعاۋدىڭ مەملەكەتتىك ۇلتتىق دەرەكتەر بانكى (قبقب) قۇرىلۋدا. ونىڭ نەگىزىندە بارلىق اقپاراتتىق جۇيەلەر ءبىر ورتالىقتا شوعىرلانادى.
«كوممۋنالدىق قالدىقتار بويىنشا ەسەپ سول جۇيە ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. الايدا، 2023 جىلى جۇيەنى اۋىستىرۋ كەزىندە تولىق ەمەس مونيتورينگكە بايلانىستى كەيبىر مالىمەتتەر جەتىسپەدى»، — دەپ ءتۇسىندىردى ءالمۇحانوۆ.
مامان كەيبىر كاسىپورىنداردىڭ قالدىقتاردى ۋتيليزاسيالاۋ بويىنشا ەسەپ بەرۋگە مىندەتتى بولسا دا، بۇل مىندەتتەمەلەردى ورىنداماعانىن اتاپ ءوتتى. ءجىتى باقىلاۋداعى ءبىرىنشى جانە ەكىنشى ساناتتاعى ءىرى كاسىپورىندار بار بولعانىمەن، قالدىقتار شىعاراتىن شاعىن مەكەمەلەر (دۇكەندەر، مەكتەپ قازاندىقتارى جانە ت.ب.) دە از ەمەس.
«ەگەر مەكەمەلەر ءوز قىزمەتى تۋرالى از كولەمدەگى قايتا وڭدەۋ مالىمەتتەرىن كورسەتسە، ەسەپ ناتيجەلەرى دە سوعان سايكەس تومەن كورسەتكىشتەردى بەرەدى. ەسەپ بەرۋدىڭ كۇردەلىلىگى دە وسىندا. وتكەن جىلدارى مونيتورينگ تولىعىمەن جۇرگىزىلىپ، پروسەسس ۇنەمى قاداعالانعان كەزدە مۇنداي ماسەلەلەر تۋىندامايتىن ەدى»، — دەدى ءالمۇحانوۆ.
ول قورشاعان ورتانى قورعاۋدىڭ مەملەكەتتىك ۇلتتىق دەرەكتەر بانكى جىل سوڭىنا دەيىن جۇمىس ىستەي باستاۋى كەرەك ەكەنىن، سودان كەيىن ەسەپتەۋ ماسەلەسى مۇقيات قاراستىرىلاتىنىن ايتتى.
«ءقازىر بارلىق نەگىزگى كۇش جاڭا جۇيەنى ازىرلەۋگە جانە ونى ەنگىزۋگە باعىتتالۋدا، سوندىقتان كورسەتكىشتەردە شامالى ايىرماشىلىقتار بولۋى مۇمكىن»، — دەپ ءتۇسىندىردى باسقارما باسشىسى.