ەلىمىزدە 2000-شى جىلدارى 145 بانك بولسا، ءقازىر نەبارى 21ء-ى جۇمىس ىستەپ تۇر. ءبىرازى بانكروت بولىپ، جابىلسا، كەيبىر شەتەلدىك بانكتەر نارىقتان كەتتى.
پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ وتكەن جولداۋىندا ەكونوميكالىق جوبالاردى قارجىلاندىرۋدى ۇلعايتۋ ماقساتىندا سەنىمدى ءۇش بانكتى تارتۋ قاجەت ەكەنىن ايتقان ەدى. سودان كەيىن قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى قازاقستاننىڭ بانك نارىعىنا بىرنەشە شەت ەلدىڭ ينۆەستورلارى قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىرعانىنىن رەسمي مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى اlmaty-akshamy.kz qazaqstan.tv-گە سىلتەمە جاساپ.
ەكونوميكالىق ساراپشىلار دا، قارجى نارىعىن رەتتەۋ اگەنتتىگى دە ەلىمىزگە شەتەلدىك بانكتەردىڭ كەلۋى نارىققا وڭ سەرپىن بەرەدى دەيدى. بانكتەر ءوزارا باسكەلەسىپ، قارجى ينستيتۋتتارىنىڭ يننوۆاسيالىق ونىمدەرى ارتاتىنىن العا تارتىپ وتىر. ياعني، جاڭا شەتەلدىك بانكتەر ەكونوميكانىڭ ونەركاسىپتىك جانە وندىرىستىك سەكتورلارىن قارجىلاندىرۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەيدى.
ءقازىر قازاقستاندا اينالىمىندا 46 تريلليون تەڭگەسى بار 21 بانك بار. ونىڭ بىرەۋى تەك يپوتەكالىق باعدارلامامەن جۇمىس ىستەيدى. ال 8ء-ى شەتەلدىك بانكتەردىڭ ەنشىلەس ۇيىمدارى. ولاردىڭ جالپى اكتيۆتەرى 3،6 تريلليون تەڭگە. بۇل شەتەلدىك بانكتەرگە جەكە جانە زاڭدى تۇلعالاردىڭ سالعان دەپوزيت كولەمى دە ءبىرشاما: 2،6 ترلن تەڭگە. ال كرەديتتىك پورتفەلدىڭ ۇلەسى 700 ميلليارد تەڭگە. الداعى ۋاقىتتا بۇل كولەم ۇلعايادى دەپ كۇتىلۋدە.
ساكەن ءجۇمانالى، ق ر قنر بانكتەردى رەتتەۋ دەپارتامەنتىنىڭ باس مامانى:
قازاقستاننىڭ بانك نارىعىنا ءار ءتۇرلى وڭىرلەردىڭ ينۆەستورلارى قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر. ولار تاياۋ شىعىس، وڭتۇستىك-شىعىس ازيا، شىعىس ەۋروپا جانە تمد ەلدەرى. شەتەلدىك بانكتەرگە قويىلاتىن بارلىق وتاندىق وتاندىق بانكتەرگە قويىلاتىن تالاپتارعا سايكەس. ول ليسەنزيالاۋ، پرۋدەنسيالىق نورماتيۆتەر جانە دەپوزيتتى ساقتاندىرۋ جونىندە تالاپتار بولىپ تابىلادى. ولار حالىقتىڭ سالىمدارىنا كەپىلدىك بەرۋى ءتيىس. ەڭ باستىسى، ەلىمىزدىڭ ناقتى سەكتورىنا كرەديت بەرۋدە بەلسەندى قاتىسۋى كەرەك.
دەسە دە، بانكتەر قارىزدى 16 جارىم پايىزدان تومەن بەرمەيدى. ويتكەنى، سىرتتان كەلگەن بانكتىڭ ءوزى ۇلتتىق بانكتەن تەڭگەنى وسىنداي پايىزبەن الادى. تاۋەكەل شىعىندارىن قوسىپ، كليەنتتى تارتۋ ءۇشىن باستاپقىدا، ەڭ تومەنگى پايىزبەن كرەديت بەرۋدى، جوعارى پايىزبەن دەپوزيتتە قاراجات جيناۋدى ۇسىنادى،-دەيدى ەكونوميستەر. سونداي-اق، جاڭادان كەلەتىن قارجى ۇيىمدارىنىڭ باعىتى كاسىپكەرلىكتى قولداۋ بولسا، ەكىجاقتىڭ دا ۇتىلمايتىنىن العا تارتىپ وتىر.
راسۋل رىسمامبەتوۆ، ەكونوميست:
ءبىزدىڭ ەكونوميكا شەتەلدىك بانكتەر ءۇشىن ەڭ تارتىمدى دەسەك بولادى. قازاقستاندا وبليگاسيالاردى دا، كاسىپكەرلىك جوبالاردى دا ىسكە اسىرۋعا بولادى. بىزدە بانكتەر جەكە تۇلعالاردى نەسيەلەندىرۋ جاعىنان جاقسى، ال كورپوراتيۆتى كرەديتتى بەرۋگە كەلگەندە قورقاقتايدى. تاۋەكەلدەرى جوعارى. بىلۋىمشە، ءقازىر 4 بانكتىڭ اكسيونەرلەرى ونى شەتەلدىكتەرگە ساتىپ جىبەرۋگە قارسى ەمەس.
ەگەر شەتەلدىك بانك قازاقستاندا جاڭادان بانك بولىمشەسىن اشاتىن بولسا، قورىندا كەم دەگەندە 10 ميلليارد تەڭگە بولۋى قاجەت. ال ەلىمىزدە جۇمىس ىستەپ تۇرعان قارجى ۇيىمىنىڭ ەنشىلىس بولىمشەسىن ىسكە قوسسا، ءتۇرلى تاۋەكەلدەردى ەسكەرە وتىرىپ، نارىققا 20 ميلليارد تەڭگەمەن كىرۋى قاجەت. ايتا كەتەيىك، قارجى نارىعىن رەتتەۋ اگەنتتىگىنىڭ شەتەلدىك بانكتەردىڭ فيليالدارى ءۇشىن تاعى ءبىر تالابى -جەكە تۇلعالاردىڭ دەپوزيتتەرىن 120 مىڭ اقش دوللارىنان از كولەمدە قابىلداۋعا تىيىم سالادى. ياعني، قاراپايىم ەل ازاماتتارى جيعان-تەرگەنىن وتاندىق بانككە سالىپ قانا پايداسىن كورە الماق.