قازاقستان اتوم ەنەرگەتيكاسىن دامىتۋدا ايتارلىقتاي تاجىريبە جيناقتاعان ەلدەردىڭ قاتارىندا.
يادرولىق فيزيكا ينستيتۋتىنىڭ باس ينجەنەرىنىڭ ورىنباسارى اسحات بەكبايەۆ حالىقارالىق تاجىريبەگە سۇيەنە وتىرىپ، اەس-تى پايدالانۋدىڭ وڭ جاقتارى تۋرالى ۆەچەركا باسىلىمىنا تۇسىندىرمە بەردى.
"اتوم ەلەكتر ستانسيالارى – قازىرگى ۋاقىتتا تۇراقتى تۇردە ەلەكتر ەنەرگياسىن وندىرە الاتىن جالعىز «جاسىل» ەنەرگيا كوزى. ول اۋا رايى نەمەسە باسقا دا سىرتقى جاعدايلارعا تاۋەلسىز جۇمىس ىستەيدى. قازاقستاندىقتاردا سەمەي سىناق پوليگونىنداعى سىناقتاردان قالعان بەلگىلى ءبىر قورقىنىشتار بار ەكەنىن تۇسىنەمىن. بۇل جەردە ءتۇسىندىرۋ كەرەك، سياپ-تا (سەمەي يادرولىق سىناق الاڭىندا) پايدالانىلعان ۋراننىڭ بايىتىلۋ دەڭگەيى 90%-عا دەيىن جەتتى، ال بەيبىت اتومدا بۇل كورسەتكىش تەك 4،5% قۇرايدى"، – دەپ ءتۇسىندىردى عالىم.
بەكبايەۆتىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى زامانعى اەس-تەردە قولدانىلاتىن III+ بۋىنعا جاتاتىن سۋ-سۋ رەاكتورلارى قاۋىپسىزدىك تۇرعىسىنان جوعارى دەڭگەيدە. بۇل رەاكتورلاردىڭ قورعانىس دەڭگەيى وتە جوعارى، سەبەبى ولاردىڭ قۇرىلىمى ەكى كونتۋرلى.
"يادرولىق فيزيكا ينستيتۋتىندا 6 مەگاۆاتتىق قۋاتى بار رەاكتور جۇمىس ىستەپ تۇر. اباي وبلىسىنىڭ كۋرچاتوۆ قالاسىندا ەكى يادرولىق قۇرىلعى بار. سونىمەن قاتار، 1999 جىلعا دەيىن اقتاۋدا بن-350 رەاكتورى جۇمىس ىستەگەن. ۋلبا مەتاللۋرگيا زاۋىتى ۋران تابلەتكالارى مەن جىلۋ بولەتىن قوندىرعىلار شىعارادى. بۇل تاجىريبەلەر قازاقستاننىڭ اتوم ستانسيالارىن ءقاۋىپسىز ءارى ءتيىمدى پايدالانۋعا جەتكىلىكتى بىلىكتىلىككە يە ەكەنىن كورسەتەدى"، – دەدى اسحات بەكبايەۆ.
قازاقستاننىڭ اتوم ەنەرگەتيكاسىن دامىتۋعا ارنالعان العىشارتتارى مەن تەحنيكالىق الەۋەتى جوعارى دەڭگەيدە ەكەنىن اتاپ وتكەن ءجون. اەس ەلىمىزدىڭ ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدە ماڭىزدى ءرول اتقاراتىن جوبا بولۋى مۇمكىن.