رەسمي، بەيرەسمي مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، وزبەكستان، رەسەي، قىتايدىڭ وزىندە 5 ميلليوننان اسا قازاق بار. اتاجۇرتىنان قول ءۇزىپ، ءتۇرلى سەبەپتەرمەن جەر جاھاننىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە تارىداي شاشىلىپ جۇرگەن قانداستى ۇيىستىراتىن ءبىر-اق قۇدىرەت بولسا، ول - ءتىل. ۇيىسۋ ءۇشىن اۋەلى ۇعىسا الۋ كەرەك. ال ۇعىسۋى، وزگە ەلدە ءجۇرىپ ءوز انا تىلىنەن قول ءۇزىپ قالماۋلارى ءۇشىن ءتيىستى جاعداي جاساۋ - ءبىزدىڭ مىندەت.
دۇنيە جۇزىندە بەلگىلى ءبىر حالىقتىڭ ءتىلىن، ادەبيەتىن، مادەنيەتىن، تاريحىن، ادەت-عۇرپىن، ءسالت-داستۇرىن ناسيحاتتاۋعا باعىتالعان ينستيتۋتتار بارشىلىق.
وعان مىسال رەتىندە تۇرىكتىڭ يۋنۋس ەمرە ينستيتۋتىن، نەمىستىڭ گوتە جانە يسپانيالىق سەرۆانتەس ينستيتۋتتارىن كەلتىرۋگە بولادى. بۇلار تەك ءتىل ۇيرەتۋمەن شەكتەلمەيدى، مادەنيەت، ونەر سالاسىنداعى ەلارالىق ءوزارا ارىپتەستىكتى ودان ءارى دامىتۋدى، دوستىقتى نىعايتۋدى ماقسات ەتەدى.
وسى ورايدا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى ءتىل ساياساتى كوميتەتى ەلىمىزدەگى ءتىل ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ 2020 - 2025 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا 2020 جىلدان باستاپ «اباي ينستيتۋتى» اشىق ءبىلىم بەرۋ-تانىمدىق جوباسىن جۇزەگە اسىرا باستادى.
ءتىل ساياساتى كوميتەتىنىڭ ۇيلەستىرۋىمەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلشىلىكتەرى ارقىلى بۇكىل الەم بويىنشا قازاق ءتىلىن، ادەبيەتى مەن مادەنيەتىن ناسيحاتتاۋ، شەتەلدەردەگى قازاق يررەدەنتالارىنىڭ (دياسپورا)، شەتەل ازاماتتارىنىڭ قازاق ءتىلىن مەڭگەرۋلەرىنە جاعداي جاساۋ، ابايدىڭ شىعارماشىلىعى مەن يدەيالارىن تانىستىرۋ، سول ارقىلى ەلىمىزدى ناسيحاتتاۋ – «اباي ينستيتۋتىنىڭ» باستى ماقساتى.
«اباي ينستيتۋتى» جوباسى اياسىندا اقش، تۇركيا، رەسەي، فرانسيا، گەرمانيا، بريتانيا، بەلگيا، يران، موڭعوليا، وزبەكستان، ماجارستان مەملەكەتتەرىندە قازاق ءتىلى كابينەتتەرى اشىلىپ، وقىتۋ وفلاين جانە ونلاين فورماتتاردا جۇرگىزىلۋدە. قازاق ءتىلىن وقىتۋعا جاۋاپتى كۋراتورلار بەلگىلەنگەن. بىلتىرعى جىلدان بەرى ءبىلىم الۋشىلاردىڭ سانى ءبىرشاما وسكەنىن اتاپ وتكەن ءجون.
شەتەلدەگى وتانداستارمەن جۇمىستى ۇيىمداستىرىپ، جوعارىدا اتالعان ەلدەردەگى قازاق ءتىلى كابينەتتەرىنىڭ ۇزدىكسىز جۇمىسىن قامتاماسىز ەتىپ وتىرعان «وتانداستار قورى» اق-نىڭ ءرولى ەرەكشە.
ەندى بيىل 8 مەملەكەتتەگى 10 قالادا، اتاپ ايتقاندا، نيۋ-يورك، لوندون، پاريج، بەرلين، ۇلان-باتىر، ىستامبۇل، انكارا، ورىنبور، ومبى جانە يراننىڭ گورگان قالاسىندا وفلاين رەجيمدەگى قازاق سىنىپتارىن اشۋ جوسپارلانىپ وتىر.
كۋرستى قازاق ءتىلىن ۇيرەتىپ جۇرگەن وتاندىق وقىتۋشىلار مەن ادىسكەرلەر وزدەرىنىڭ جىلدار بويى قالىپتاسقان تاجىريبەلەرى نەگىزىندە دەڭگەيلەر بويىنشا جۇرگىزۋدە.
شەتەلدەگى قازاق دياسپوراسى وكىلدەرىنە قازاق ءتىلىن ۇيرەتىپ جۇرگەن وقىتۋشىلاردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ ماسەلەسى دە نازاردان تىس قالمادى. بۇل ماقساتتا «قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋ: وتاندىق جانە شەتەلدىك تاجىريبە» كۋرسى ۇيىمداستىرىلدى. كۋرس قاتارىنان ەكى جىل وتكىزىلدى جانە الداعى ۋاقىتتا دا جالعاسىن تاپپاق.
ماسەلەن، 2020 جىلى ونلاين رەجيمدە ۇيىمداستىرىلعان قازاق ءتىلى وقىتۋشىلارىنىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ كۋرستارىنا 46 وقىتۋشى قاتىسسا، 2021 جىلى 239 وقىتۋشى قاتىستى (وزبەكستاننان 122 وقىتۋشى، موڭعوليا – 50، رەسەي – 43، ماجارستان – 2، تۇركيا – 4، پولشا – 1، ۇلىبريتانيا – 2، بەلگيا – 2، يران – 3، فرانسيا – 2، گەرمانيا – 8).
جوبانىڭ جالپىعا قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن «اباي ينستيتۋتى» اشىق ءبىلىم بەرۋ-تانىمدىق جوباسى اياسىندا اbai.institute پورتالى ىسكە قوسىلدى. ەندى شەتەلدەگى قانداستارىمىز عانا ەمەس، ەل ازاماتتارى دا كەز كەلگەن ۋاقىتتا پورتالدىڭ ءموبيلدى نۇسقاسىن Android، iOS پلاتفورمالارى ارقىلى جۇكتەپ الىپ، قازاق ءتىلىن ۇيرەنە الادى.
ءقازىر ديماش ءتارىزدى تانىمال ادامداردىڭ ىقپالىمەن الەم ەلدەرىندەگى ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرىنىڭ قازاق تىلىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارى ارتىپ كەلدى. وسى رەتتە ءبىزدىڭ جوبامىز ولار ءۇشىن تاپتىرماس قۇرال دەر ەدىم.
Abai.institute پورتالىنىڭ ينتەرفەيسى 6 تىلدە (ورىس، اعىلشىن، تۇرىك، نەمىس، فرانسۋز، پارسى تىلدەرى) بەرىلگەن. پورتالدا ءاربىر ءتىل ۇيرەنۋشى ءوزىنىڭ جەكە كابينەتىن اشىپ، قازاق ءتىلىن ورىس، اعىلشىن، تۇرىك تىلدەرى ارقىلى مەڭگەرە الادى. ساباقتى ۆيرتۋالدى وقىتۋشى جۇرگىزەدى.
پورتالدىڭ «قازاقشا ۇيرەنۋ» web-قوسىمشاسى ءالىپبي، ەتيكەت، ساپا، ۇيگە ارنالعان زاتتار، ساندار، مەنىڭ وتباسىم، كيىم، ماماندىق، تاماق، ۋاقىت، مەزگىل، ورتا، حوببي/تەاتر/دەمالىس، ساياحات، مەرەكە بولىمدەرىنەن تۇرادى. «ساباق» بولىمىندە العان ءبىلىمدى «سۇقبات» ءبولىمى ارقىلى شىڭداپ، بەكىتۋگە بولادى. «اباي الەمى»، «قازاقشا ۇيرەنۋ»، «اقپارات»، «كىتاپحانا»، «فورۋم»، «ەلتانىم»، «مەديا» قىزمەتتەرى ىستەپ تۇر.
پورتال كۇندەلىكتى جەتىلدىرىلىپ، كونتەنتى تولىقتىرىلىپ وتىر.
اتالعان پورتالعا ا1، ا2، ۆ1، ۆ2، س1 دەڭگەيلەرى بويىنشا ساباقتار ەنگىزىلگەن.
سونىمەن قاتار شەتەلدەگى قازاق دياسپوراسىنا ارنالعان قازاق ءتىلىن ۇيرەتەتىن امبەباپ باسىلىم ازىرلەندى. بۇگىنگى تاڭدا باسىلىمنىڭ ا1، ا2 دەڭگەيلەرى بويىنشا كونتەنتى قازاق، ورىس، تۇرىك، اعىلشىن تىلدەرىندە دايىندالىپ، پورتالعا ورنالاستىرىلدى.
سونداي-اق پورتالعا سىلتەمە قازاقستان رەسپۋبليكاسى بويىنشا ءبىرىڭعاي ءبىلىم بەرۋ پورتالى «kundelik.kz» جانە بارلىق مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ رەسمي پاراقشالارى مەن ينفو-جۇيەلەرىنە، جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ سايتتارىنا ەنگىزىلدى.
بۇل مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانىس اياسىن كەڭەيتۋگە ءوز ۇلەسىن قوساتىنى ءسوزسىز.