ەڭ باستىسى – ادام فاكتورى: ونىڭ ەركى،كۇش-جىگەرى، تاباندىلىعى مەن ءبىلىمى. وركەندەپ دامۋ مەن تاۋەلسىزدىككە اتتار تابالدىسرىقتىڭ التىن كىلتىن دە وسى شامادان ىزدەگەن ءجون.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
1999 جىل – «ۇرپاقتار بىرلىگى مەن ساباقتاستىعى جىلى» دەپ جاريالاندى.
«ۇرپاقتار بىرلىگى مەن ساباقتاستىعى جىلى» دەپ جاريالانعان 1999 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ قازاق ەلى ءۇش جىل مەرزىمگە بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ تۇراقتى دامۋ جونىندەگى كوميتەتىنىڭ مۇشەلىگىنە سايلاندى.
تاۋەلسىز جاس مەملەكەت ءۇشىن بۇل ەرەكشە وقيعا ەدى. قازاقستان الەم تانىعان،الەم ساناساتىن مارتەبەگە يە بولدى.
جالپى بۇل كەزەڭدە ىشكى ساياساتتا ينۆەستيسيالىق كليماتتى قالىپتاستىرۋعا ەرەكشە كوڭىل ءبولىندى. قارجى داعدارىسىنا توتەپ بەرۋ، ۇلتتىق ەكونوميكانى تىعىرىقتان شىعارۋ شارالارى تۇراقتى نازاردا بولدى. 1999 جىلى ەلدىڭ ەكونوميكالىق دامۋ كورسەتكىشتەرى دە، حالىقتىڭ تۇرمىسى دا كۇننەن-كۇنگە جاقسارا باستادى. ەكونوميكالىق ءوسىم 2،7 پايىزعا جەتتى.
سىرتقى ساياساتتا قازاق ەلى ءۇشىن كورشىلەس جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىمەن شەكارالىق ماسەلەلەر تياناقتى تۇردە ايقىندالدى. ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ، قحر ءتوراعاسى سزيان سزەمين، قىرعىزستان پرەزيدەنتى اسقار اقايەۆ ءۇش مەملەكەت شەكارالارىنىڭ تۇيىسكەن تۇسىن ناقتىلاپ، ءۇشجاقتى كەلىسىمگە قول قويدى. ازاماتتىق قوعام ورنىقتىرۋ، دەموكراتيالىق مەملەكەت قالىپتاستىرۋ باعىتىندا دا تالاي ءىس-شارالار اتقارىلدى. ەلباسى جارلىعىمەن 1999-2000 جىلدارعا ارنالعان سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس جونىندەگى مەملەكەتتىك باعدارلاما بەكىتىلدى.
ىشكى ساياساتتا ۇكىمەت تارپىنان وتاندىق تاۋار وندىرۋشىلەرگە جان-جاقتى قامقورلىق جاسالدى. ينۆەستيسيا تارتۋ، الەمدى شارپىعان ەكونوميكالىق داعدارىسقا توسقاۋىل قويۋ ارقىلى ەل ەكونوميكاسىن قۇلدىراۋدان امان ساقتاۋ – مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ نەگىزگى باعىتى بولدى. زەينەتاقى رەفورماسىنا ەرەكشە باسىمدىق بەرىلدى، بۇل جۇمىسقا حالىقارالىق قارجى ينستيتۋتتارى تارتىلدى.
بۇل كەزەڭ ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ وتانىنا ورالۋ ماسەلەسىنىڭ كەڭ كولەمدە قولعا الىنۋمەن دە ەرەكشەلەندى. «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگى تۋرالى»، «سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس تۋرالى» زاڭدار قابىلداندى. ەلباسى جارلىعىمەن 1999-2000 جىلدارعا ارنالعان سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس جونىندەگى مەملەكەتتىك باعدارلاما بەكىتىلدى.
1999: جىلدىڭ باستى وقيعالارى
- قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ العاشقى بالامالى باسەكەلى سايلاۋى.
- رەسپۋبليكالىق «وتان» ساياسي پارتياسىنىڭ قۇرىلۋى.
- ق.ي.ساتپايەۆتىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويى.
- قازاقستاننىڭ قۇرلىقتىق شەكارالارىن دەليميتاسيالاۋ
- قازاقستاننىڭ مۇناي ءوندىرىسىنىڭ 100 جىلدىعى
- ق ر ەكى پالاتالى پارلامەنتىنىڭ سايلاۋى
10 قاڭتار
ەلىمىزدە بالامالى-باسەكەلى نەگىزدە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتىن سايلاۋ وتكەن كۇن. بۇل جىلى ەلىمىزدە 14 ساياسي پارتيا، 30-عا جۋىق ساياسي قوزعالىستار مەن بىرلەستىكتەر بولدى. كۇزدە ق ر پارلامەنتىنىڭ سەناتى مەن ءماجىلىسىنىڭ جانە جەرگىلىكتى ءماسليحاتتاردىڭ كەزەكتى سايلاۋى ءوتتى. نۇرسۇلتان نازاربايەۆ استانا قالاسىنداعى م.گوركيي اتىنداعى مەملەكەتتىك ورىس دراما تەاترىندا ورنالاسقان № 2 سايلاۋ ۋچاسكەسىندە داۋىس بەردى. دەموكراتيالىق سايلاۋ ناتيجەسىندە سايلاۋشىلاردىڭ 81،71 پايىز داۋىسىن العان ن.ءا.نازاربايەۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى بولىپ قايتا سايلاندى.
15 قاڭتار
وڭتۇستىك استانامىزداعى ۇلتتىق كىتاپحانادا مەملەكەت باسشىسىنىڭ «قالىڭ ەلىم،قازاعىم» اتتى جاڭا كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرى بولدى.
20 قاڭتار
قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ يناۋگۋراسياسى وتكەن كۇن. ءوز قىزمەتىنە كىرىسۋىنىڭ رەسمي راسىمىنە قاتىسقان نۇرسۇلتان نازاربايەۆ وسىناۋ وتپەلى دە جاۋاپتى كەزەڭدە وزىنە سەنىم ارتقان بارشا سايلاۋشىلارىنا العىسىن ءبىلدىرىپ، ءسوز سويلەدى.
21 قاڭتار
ەلباسى جاڭا ۇكىمەتتى جاساقتادى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ جارلىعىمەن پرەمەر-مينيستر بولىپ نۇرلان بالعىمبايەۆ تاعايىندالدى. ءدال وسى كۇنى پرەزيدەنت قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ V سەسسياسىنا ءتوراعالىق ەتتى.
27 قاڭتار – 2 اقپان
قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ شۆەيساريا كونفەدەراسياسىنىڭ داۆوس قالاسىندا وتكەن كەزەكتى دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكالىق فورۋمنىڭ جۇمىسىنا قاتىستى.
12 اقپان
پرەزيدەنت جارلىعىمەن ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسى رەسپۋبليكالىق مەملەكەتتىك مەكەمەسى قۇرىلدى.
19 اقپان
استانا قالاسىندا قازاقستان، وزبەكستان، قىرعىزستان مەملەكەتتەرىنىڭ باسشىلارى باس قوسىپ، دوستىق پەن ىنتىماقتاستىق سالاسىندا ءبىرقاتار ماڭىزدى ماسەلەلەردى تالقىلادى. بۇل كەزدەسۋ 1997 جىلدىڭ 10 قاڭتارىندا وسى ەلدەر اراسىندا جاسالعان ماڭگى دوستىق تۋرالى شارتتىڭ ەكى جىلدىعىنا ارنالدى.
26 اقپان
ەلباسى ماسكەۋ قالاسىندا وتكەن قازاقستان، رەسەي فەدەراسياسى، بەلارۋس رەسپۋبليكاسى، قىرعىز رەسپۋبليكاسى، تاجىكستان رەسپۋبليكاسى («4 +N») ەلدەرى باسشىلارىنىڭ مەملەكەتارالىق كەڭەسىنىڭ وتىرىسىنا قاتىستى.
1 ناۋرىز
الماتى قالاسىندا «وتان» رەسپۋبليكالىق ساياسي پارتياسىنىڭ I سەزى ءوتتى. ونىڭ جۇمىسىنا پرەزيدەنت ن.نازاربايەۆ قاتىستى.
31 ناۋرىز
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ پارلامەنت پالاتالارىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىنا قاتىسىپ، «دەموكراتيا – ءبىزدىڭ تاڭداۋىمىز.دەموكراتيا – ءبىزدىڭ تاعدىرىمىز» اتتى بايانداما جاسادى.
2 ءساۋىر
ماسكەۋدە تمد مەملەكەتتەرى باسشىلارىنىڭ كەزەكتى كەڭەسى بولىپ ءوتتى.مەملەكەتتەر باسشىلارى ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىن ورتاعا سالدى. تمد-نىڭ دامۋ باعىتتارى مەن ەركىن ساۋدا ايماعى ماسەلەلەرى تالقىعا تۇسكەن جيىندا تاراپتار ءبىرقاتار ماڭىزدى ۋاعدالاستىقتارعا قول جەتكىزىپ، تمد ورگاندارىنىڭ قۇرىلىمىن رەفورمالاۋ مەن جەتىلدىرۋ ماقساتىن كوزدەيتىن قۇجاتتارعا قول قويدى.
8-9 ءساۋىر
اشحابادتا ارالدى قۇتقارۋ جونىندەگى حالىقارالىق قوردىڭ كەزەكتى باسقوسۋى بولدى. ونىڭ جۇمىسىنا قاتىسقان مەملەكەت باسشىلارى ن.نازاربايەۆ، ي.كارىموۆ، ا.اقايەۆ،س،نيازوۆ،ە.راحمونوۆ ورتاق مامىلەگە كەلىپ، قور ەرەجەسىن بەكىتتى.
12 ءساۋىر
الماتىدا ق.ي.ساتبايەۆتىڭ 100 جىلدىعىنا ارنالعان سالتاناتتى جيىن ءوتىپ،ونىڭ جۇمىسىنا ەل پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قاتىستى.
23-25 ءساۋىر
ەلباسى اقش استاناسى ۆاشينگتون قالاسىندا ناتو-نىڭ 50 جىلدىعىنا بايلانىستى وتكىزىلگەن مەرەيتويلىق سامميتكە قاتىستى.اقش پرەزيدەنتى بيلل كلينتون ازياداعى سەنىم شارالارى مەن قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋ جونىندەگى قازاق ەلىنىڭ باستامالارىنا جوعارى باعا بەردى.
2-3 ماۋسىم
بۇل كۇندەرى ەلباسى الماتىدا وتكەن ەكى القالى جيىنعا قاتىستى. ول قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى جانىنداعى شەتەل ينۆەستورلارى كەڭەسىنىڭ ەكىنشى ماجىلىسىنە ءتوراعالىق ەتسە، كەلەسى كۇنى «الماتى ينۆەستيسيالىق ءسامميتى» ءىىى حالىقارالىق فورۋمىندا ءسوز سويلەدى.
1-2 شىلدە
اۆستريا رەسپۋبليكاسىنىڭ زالسبۋرگ قالاسىندا ورتالىق جانە شىعىس ەۋروپا ەلدەرىنىڭ حالىقارالىق ەكونوميكالىق ءسامميتى ءوتتى. ونىڭ جۇمىسىنا مەملەكەتىمىزدىڭ باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەنۆ قاتىستى.
6 شىلدە
قازاقستان پرەزيدەنتى ن.نازاربايەۆ جۇمىس ساپارىمەن انتالياعا بارىپ، تۇركيا پرەزيدەنتى س.دەميرەلمەن كەزدەستى.
24-25 تامىز
قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسى – بىشكەك قالاسىندا «شانحاي بەستىگى» ەلدەرىنىڭ ءسامميتى ءوتىپ، وعان قازاقستان پرەزيدەنتى ن.نازاربايەۆ قاتىستى.
2 قىركۇيەك
مەملەكەت باسشىسى قازاقستانعا رەسمي ساپارمەن كەلگەن ارمەنيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ر.كوچاريانمەن كەزدەستى. ەكى ەل باسشىلارى ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق جونىندە بىرلەسكەن كوميسسيا قۇرۋ تۋرالى كەلىسىمگە كەلدى.
5-6 قازان
ەلباسى رەسمي ساپارمەن يران يسلام رەسپۋبليكاسىندا بولدى. قازاقستان – يران ۇكىمەتتەرى اراسىنداعى بەس ماڭىزدى حاتتامالارعا،ەكى مەملەكەت اراسىنداعى ءوزارا قارىم-قاتىناس تۋرالى دەكلاراسياعا قول قويىلدى.
10 قازان
قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتىنىڭ سايلاۋى. ەلباسى استاناداعى №2 سايلاۋ ۋچاسكەسىندە داۋىس بەردى.
12 قازان
قاسىم-جومارت توقايەۆ پرەزيدەنت جارلىعىمەن ەلىمىزدىڭ پرەمەر-مينيسترى بولىپ تاعايىندالدى.
26 قازان
رەسەي فەدەراسياسىنىڭ استاناسى – ماسكەۋ قالاسىندا كەدەن وداعىنا قاتىسۋشى ەلدەردىڭ مەملەكەتارالىق كەڭەسىنىڭ مۇشەلەرى باس قوستى. ونىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ارنايى ماسكەۋ دەكلاراسياسى قابىلداندى.نۇرسۇلتان نازاربايەۆقا «التىن اتلانت» حالىقارالىق تەحنولوگيالىق سىيلىعى بەرىلدى.
5 قاراشا
كوكشەتاۋدا ابىلاي حان ەسكەرتكىشىنىڭ سالتاناتتى اشىلۋ ءراسىمى بولدى.
18-19 قاراشا
مەملەكەت باسشىسى تۇركيادا وتكەن ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك پەن ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ VI سامميتىنە قاتىستى. وسىناۋ القالى جيىندا ەلباسى سامميتكە كەلگەن مەملەكەتتەر مەن ۇكىمەتتەر باسشىلارىمەن 26 كەزدەسۋ وتكىزىپ، ماڭىزدى ۋاعدالاستىقتارعا قول جەتكىزدى.
22-25 قاراشا
بۇل كۇندەرى قازاقستان پرەزيدەنتى موڭعوليا مەن جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىنا رەسمي ساپارمەن بارىپ، وسى مەملەكەتتەر باسشىلارى ن.باگابانديمەن ، سزيان سزەمينمەن كەزدەستى. ساپار بارىسىندا ەكى جاقتى ماڭىزدى قۇجاتتارعا قول قويىلدى.
1 جەلتوقسان
مەملەكەت باسشىسى ەكىنشى شاقىرىلعان قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى پالاتالارىنىڭ بىرلەسكەن باسقوسۋىنا قاتىسىپ، پارلامەنتتىڭ ءبىرىنشى سەسسياسىن اشىپ بەردى.
3 جەلتوقسان
ەلباسى قازاقستان پرەزيدەنتى جانىنداعى شەتەل ينۆەستورلارى كەڭەسىنىڭ الماتىدا وتكەن ءىىى ماجىلىسىنە ءتوراعالىق ەتتى.
6-7 جەلتوقسان
جاپونياعا رەسمي ساپارمەن بارعان نۇرسۇلتان نازاربايەۆ وسى ەلدىڭ پرەمەر-مينيسترى ك.وبۋتيمەن كەزدەستى. كەزدەسۋ قورىتىندىسىندا تاراپتار ءوزارا ستراتەگيالىق ارىپتەستىك تۋرالى بىرلەسكەن مالىمدەمەگە قول قويدى.
10 جەلتوقسان
استانا قالاسىندا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ VI سەسسياسى ءوتىپ، وعان ەل پرەزيدەنتى ن.نازاربايەۆ ءتوراعالىق ەتتى.
15 جەلتوقسان
مەملەكەت باسشىسى قازاقستان حالقىنا «جاڭا ءجۇزجىلدىقتاعى تۇراقتىلىق پەن قاۋىپسىزدىك» اتتى جولداۋىن جاريا ەتتى.
16-21 جەلتوقسان
قازاقستان پرەزيدەنتى امەريكا قۇراما شتاتتارىنا رەسمي ساپارمەن باردى. وسى ساپار بارىسىندا ەلباسى الدىمەن جول-جونەكەي قىسقا مەرزىمگە مادريدكە ايالداپ، يسپانيا كورولى حۋان كارلوس ى-ىمەن كەزدەستى. ال،اقش –قا ساپار بارىسىندا قازاقستان باسشىسى اقش پرەزيدەنتى بيلل كلينتونمەن، وسى ەلدىڭ ۆيسە-پرەزيدەنتى ا.گورمەن، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ باس حاشىسى كوفي اننانمەن جۇزدەسىپ، مەملەكەتتەرارالىق ماڭىزدى ماسەلەلەردى تالقىلادى.
28 جەلتوقسان
قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ جارلىعىمەن 2000 جىل – مادەنيەتتى قولداۋ جىلى دەپ جاريالاندى.
ستاتيستيكا:
1999 جىلى پرەزيدەنت رەسپۋبليكا وڭىرلەرىنە 31 رەت، شەت ەلدەرگە 20 رەت رەسمي ساپارعا شىقتى. ءبىر جىل ىشىندە بارلىعى 188 زاڭ قابىلدانىپ، 277 جارلىققا قول قويىلدى.
جىل ءتۇيىنى:
1999 جىلدىڭ الدىن-الا قورىتىندىلارى قارالعان ۇكىمەت ماجىلىسىندە بۇل جىل زەينەتاقى مەن ەڭبەكاقى قارىزدارىنسىز قورىتىندىلانىپ وتىرىلعانى، تەڭگەمىزدىڭ باعامى تۇراقتالعانى ايتىلدى. التىن قورى ۇلتتىق ۆاليۋتامىز اينالىمعا شىعارىلعالى - 2 ميلليارد دوللارعا جۋىقتاپ، ۇزدىك كورسەتكىشكە جەتتىك. قازاقستان نارىعىنا شەتەل كاپيتالى جۇيەلى تارتىلىپ، ۇلتتىق ەكونوميكانىڭ الەمدىك نارىقتاعى ۇلەسى ارتا باستاعانى دا وسى تۇس. قازاق ەلى ىشكى، سىرتقى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق، حالىقارالىق ىنتىماقتاستىق باعىتتارىنداعى جەتىستىكتەرى مەن جەڭىستەرى ارقىلى پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتە ايماقتىق ينتەگراسيانىڭ كوشباسشىسىنا اينالدى دەگەن ساياساتكەرلەر تۇجىرىمدارى دا وسى كەزەڭنەن باستاپ ءجيى ايتىلا باستادى. ساراپشىلار پىكىرىنشە، بۇل كەزەڭدە مەملەكەتتىك باسقارۋدىڭ ساياسي-قۇقىقتىق نەگىزدەرى قالانىپ، دامۋدىڭ قازاقستاندىق مودەلى قالىپتاسا باستادى.