ەندى ءبىزدىڭ ەل اتقا قونادى:ءدۇيىم دۇنيەنىڭ قانداي ءدۇبىرلى دوداسىنا دا تايسالماي ءتۇسىپ، كىم-كىممەن دە جالتاقسىز جارىساتىن بولادى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
1997. جىلدىڭ باستى وقيعالارى
- قازاقستاننىڭ اكىمشىلىك-اۋماقتىق قۇرىلىمىن وڭتايلاندىرۋ.
- رەسەي، قازاقستان، جۇڭگو، قىرعىزستان،تاجىكستان مەملەكەتتەرى اراسىندا شەكارالاس اۋماقتارداعى قارۋلى كۇشتەردى ءوزارا قىسقارتۋ تۋرالى بەسجاقتى كەلىسىمگە قول قويۋ.
- مۇحتار اۋەزوۆتىڭ 100 جىلدىعى
- «قازاقستان – 2030» ستراتەگياسى
- استانانى الماتىدان اقمولاعا كوشىرۋ.
1997 جىل ەلىمىزدە جالپىۇلتتىق تاتۋلىق پەن ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ جىلى دەپ جاريالاندى. پرەزيدەنت تاراپىنان ۇزاق مەرزىمدى ءورشىل ەكى جوبانىڭ ۇسىنىلۋىمەن جانە جۇزەگە اسىرىلا باستاۋىمەن ەرەكشەلەندى بۇل جىل. ونىڭ ءبىرى – «قازاقستان – 2030» ستراتەگياسى، ەكىنشىسى – استانانى الماتىدان اقمولاعا كوشىرۋ.
قازاقستان حالقىنا جولداۋى اياسىندا مەملەكەت باسشىسى ۇسىنعان «قازاقستان – 2030» ستراتەگياسى ەل دامۋىنا تىڭ سەرپىن بەردى. استانانى الماتىدان اقمولاعا كوشىرۋ ماسەلەلەرى، اقمولانىڭ جاڭا استانا سيپاتىنداعى كەلبەتىن قالىپتاستىرۋدىڭ بۇكىل باعدارى، مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ جوعارى ەشەلونى مەن ورتالىق مەكەمەلەرىنىڭ كوشى-قونىن ۇيلەستىرۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ جۇمىسى پرەزيدەنت تاراپىنان قاتاڭ باقىلاۋعا الىندى. نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءوزى دە اقمولاعا ءجيى بارىپ، قۇرىلىسى سالىنىپ جاتقان نىسانداردى ارالاپ، ءار نىساننىڭ سىزباسىنا، ساپاسى مەن مەرزىمىنە، بولاشاق كەلبەتىنە ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ، شەتەلدىك كومپانيالار وكىلدەرىمەن كەزدەسىپ، بولاشاق استاناعا ينۆەستيسيالار مەن تەحنولوگيالار تارتۋدىڭ جولدارىن قاراستىرۋمەن بولدى. ارينە بۇل جەردە كەز-كەلگەن شەتەلدىك ينۆەستيسيا تاعدىرى ەڭ الدىمەن مەملەكەت تاراپىنان بەرىلەتىن، زاڭداستىرىلعان كەپىلدىكپەن قورعالۋى قاجەت ەدى. قۇيىلعان قاراجاتقا مەنشىك قۇقىعى، ودان تۇسەتىن تابىستى سىرتقا شىعارۋعا كەپىلدىك، ەركىن كاسىپكەرلىك ەرەجەلەرىن ەنگىزۋ قاجەت بولدى. 1997 جىلى مەملەكەت باسشىسى بەكىتكەن «تىكەلەي ينۆەستيسيالاردى مەملەكەتتىك قولداۋ» تۋرالى زاڭ وسى ماقساتتى كوزدەگەنى حاق. وسىنداي قاجىرلى ىزدەنىستەر مەن تالپىنىستاردىڭ ناتيجەسى بولار 1997 جىلدىڭ 10 جەلتوقسانىندا پرەزيدەنت تە، پارلامەنت تە، ۇكىمەت تە جاڭا استانادا جۇمىسقا كىرىسىپ كەتتى. ءدال وسى كۇننەن باستاپ قازاق رۋحانياتىنىڭ قاراشاڭىراعى بولعان قازاق راديوسى مەن قازاق تەلەديدارى دا جاڭا استانا – اقمولا قالاسىنان ءوز حابارلارىن تاراتىپ، كورسەتە باستادى. استانانىڭ اۋىسۋىنا وراي ەلىمىزدىڭ اكىمشىلىك-اۋماقتىق قۇرىلىمى دا وڭتايلاندىرىلدى. جەزقازعان، كوكشەتاۋ، سەمەي، تورعاي وبلىستارى تاراتىلىپ، باسقا ايماقتاردىڭ قۇرامىنا ەندى. سونىڭ ناتيجەسىندە قازاقستان اۋماعى رەسپۋبليكالىق دارەجەدەگى ەكى قالا مەن 14 وبلىستان تۇراتىن بولدى.
6 قاڭتار
مەملەكەت باسشىسى ۇكىمەت مۇشەلەرىمەن استانانى اقمولاعا كوشىرۋگە قاتىستى جانە قازاقستانداعى جالپىۇلتتىق تاتۋلىق پەن ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ جىلىنا بايلانىستى شارالارعا دايىندىق ماسەلەلەرى قوزعالعان كەڭەس وتكىزدى.
8 قاڭتار
ەلباسى جۇمىس ساپارىمەن جامبىل وبلىسىندا بولدى. ءدال وسى كۇنى جامبىل وبلىسىنىڭ ورتالىعى – جامبىل قالاسىن تاراز قالاسى دەپ وزگەرتۋ تۋرالى پرەزيدەنت جارلىعى شىقتى.
9 قاڭتار
قازاقستان،وزبەكستان،قىرعىزستان مەملەكەتتەرى باسشىلارى مەملەكەتارالىق كەڭەس اياسىندا بىشكەكتە باس قوسىپ، «ماڭگىلىك دوستىق تۋرالى» شارتقا قول قويدى.
22 قاڭتار
قازاقستان رەسپۋبليكاسى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ كەزەكتى باسقوسۋى ءوتىپ، وعان ەلباسى ءتوراعالىق ەتتى. وندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ساياساتتاعى كونسەپسياسى تۋرالى»، «1997-1998 جىلدارداعى جانە 2000 جىلعى كەزەڭگە دەيىنگى قىلمىسپەن كۇرەستىڭ مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ كونسەپسياسى تۋرالى» باياندامالار تىڭدالدى. قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ 1996 جىلعى قىزمەتى قورىتىندىلانىپ، 1997 جىلعا جۇمىس جوسپارى بەكىتىلدى.
29 قاڭتار – 4 اقپان
مەملەكەت باسشىسى شۆەيساريا كونفەدەراسياسىنىڭ داۆوس قالاسىندا وتكەن بۇكىلالەمدىك ەكونوميكالىق فورۋمعا قاتىسىپ، وسى القالى جيىن اياسىندا ءبىرقاتار ماڭىزدى كەزدەسۋلەر وتكىزدى. فورۋم پرەزيدەنتى حالىقارالىق باسقوسۋدى اشۋ ساتىندە مەملەكەتتەر مەن ۇكىمەتتەر باسشىلارى، دۇنيەجۇزىلىك بيزنەس وكىلدەرى جينالاتىن جاھاندىق ماڭىزدى فورۋمعا بەسىنشى رەت قاتىسىپ وتىرعان قازاقستان پرەزيدەنتىن ەرەكشە ىلتيپاتپەن اتاپ ءوتتى. فورۋمعا ارنايى شىعارىلىمى شىققان «World Link» جۋرنالى قازاق ەلى تۋرالى كەڭ كولەمدە ماقالا مەن نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ سۋرەتىن باسقانى دا فورۋمعا قاتىسۋشىلاردىڭ قازاقستانعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرا ءتۇستى.
ەلباسى شۆەيساريا كونفەدەراسياسىنىڭ پرەزيدەنتى ا.كوللەرمەن، بۇۇ باس حاتشىسى ك.اننانمەن، ناتو باس حاتشىسى ح.سولانومەن، اقش كونگرەسى وكىلدەر پالاتاسىنىڭ ءتوراعاسى ن. گينگريچپەن، يزرايل پرەمەر-مينيسترى ب.نەتانياحۋمەن، ەگيپەت اراب رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى م.ح.مۋباراكپەن، پولشا پرەزيدەنتى ا.كۆاسنيەۆسكيمەن، پالەستينا ۇلتتىق اكىمشىلىگى ءتوراعاسى يا.ارافاتپەن جانە ت.ب. ەكىجاقتى كەزدەسۋلەر وتكىزدى.
11 اقپان
الماتىداعى كونيەۆ اتىنداعى جوعارى اسكەري ۋچيليششە پرەزيدەنت جارلىعىمەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارۋلى كۇشتەرىنىڭ اسكەري اكادەمياسى بولىپ قايتا قۇرىلدى.
21 اقپان
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىنا جۇمىس ساپارىمەن باردى. بەجىندە ەلباسى قحر ءتوراعاسى سزيان سزەمينمەن كەزدەسىپ، ءبىرقاتار ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىق ماسەلەلەرى تالقىلاندى. ساياسي، ەكونوميكالىق، گۋمانيتارلىق سالالارداعى قارىم-قاتىناس، ەكى ەل اراسىنداعى كولىكتىك قاتىناس، مۇناي مەن گاز كەن ورىندارىن بىرلەسە يگەرۋ، شەكارالىق ايماقتاردى دەميليتاريزاسيالاۋ، جاڭا استاناعا جۇڭگو ينۆەستيسياسىن جۇمىلدىرۋ باعىتىندا كەلەلى اڭگىمە ءوربىدى.
الماتى دەكلاراسياسى: ورتا ازيانى يادرولىق قارۋسىز ايماق دەپ جاريالاۋ يدەياسى
28 اقپان كۇنى الماتىدا ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى باسشىلارىنىڭ ءسامميتى ءوتتى. ارال تەڭىزى باسسەينىنىڭ پروبلەمالارى جونىندەگى مەملەكەتارالىق كەڭەسكە قاتىسۋشىلار باسقوسۋ قورىتىندىسىنا سايكەس الماتى دەكلاراسياسىن قابىلداپ، 1998 جىل – ورتا ازيا ايماعىندا قورشاعان ورتانى قورعاۋ جىلى بوپ بەلگىلەندى. الماتى دەكلاراسياسى حالىقارالىق قاۋىمداستىققا ورتا ازيانى يادرولىق قارۋسىز ايماق دەپ جاريالاۋ يدەياسىن ۇسىندى. نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءوز سوزىندە ايماق تۇرعىندارىن اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ، ارال پروبلەماسىنا قاتىستى ورتاق قورعا تۇسكەن قاراجاتتار مەن شىعىنداردى ورتالىقتاندىرۋ ماسەلەلەرىنە ايرىقشا توقتالعانىن ايتا كەتكەن ءجون.
11 ناۋرىز
قازاقستانعا ناتو-نىڭ باس حاتشىسى حاۆەر سولانا باستاعان سولتۇستىك اتلانتيكا اليانسىنىڭ دەلەگاسياسى رەسمي ساپارمەن كەلدى. دەلەگاسيا پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ قابىلداۋىندا بولدى.
27 - 28 ناۋرىز
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ماسكەۋدە وتكەن تمد مەملەكەتتەرى باسشىلارىنىڭ كەڭەسىنىڭ كەزەكتى باسقوسۋىنا قاتىستى.
24 ءساۋىر
رەسەي استاناسى ماسكەۋدە قازاقستان، رەسەي، جۇڭگو، تاجىكستان مەن قىرعىزستان باسشىلارى باس قوستى. مەملەكەت باسشىلارى كەزدەسۋ قورىتىندىسىندا بىرلەسكەن شەكارالىق اۋماقتارىنداعى قارۋلى كۇشتەرىن ءوزارا قىسقارتۋ تۋرالى جاڭا بەسجاقتى كەلىسىمگە قول قويدى.
5 ماۋسىم
الماتىدا الپىستان استام شەتەلدىك كومپانيالار مەن حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى قاتىسقان «قازاقستاننىڭ ينۆەستيسيالىق ءسامميتى» حالىقارالىق ەكونوميكالىق فورۋمى ءوتتى. ونىڭ جۇمىسىنا نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءتوراعالىق ەتتى.
21 - 24 ماۋسىم
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ نيۋ-يوركتە وتكەن قورشاعان ورتا مەن تۇراقتى دامۋ اياسىنداعى ماسەلەلەر قوزعالعان ارناۋلى سەسسياسىنا قاتىسىپ،ءسوز سويلەدى.
«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى تىلدەر تۋرالى» زاڭ قابىلداندى
11 شىلدە كۇنى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى تىلدەر تۋرالى» زاڭ قابىلداندى. زاڭعا سايكەس قازاق تىلىنە – مەملەكەتتىك ءتىل، ورىس تىلىنە – ۇلتارالىق قاتىناس ءتىلى مارتەبەسى بەرىلدى. ال، قازاقستاندا تۇراتىن باسقا ەتنوستار تىلدەرىنە زاڭدىق تۇرعىدا ەركىن ءارى تولىققاندى دامۋعا كەپىلدىك بەرىلدى. قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى قىزمەتىنىڭ اياسىن كەڭەيتۋ ارقىلى ەلدەگى ۇلتارالىق بىرلىك پەن كەلىسىمدى نىعايتۋدىڭ جوسپارلى جۇمىسى تۇجىرىمدالدى.
الاشقا ارنالعان تۇڭعىش مۋزەي
1997 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا الاشقا ارنالعان ەلىمىزدەگى تۇڭعىش مۋزەي، اباي قورىق-مۋزەيىنىڭ ءبىر ءبولىمى رەتىندە «الاش ارىستارى – م.اۋەزوۆ» مۇراجايى اشىلدى.
ادامزاتتىڭ اۋەزوۆى
27 قىركۇيەك كۇنى الماتىدا مۇحتار اۋەزوۆتىڭ تۋعانىنا 100 جىل تولۋىنا ارنالعان سالتاناتتى جيىن ءوتتى. «قۇرمەتتى ماجىلىسكە قاتىسۋشىلار! فەرداۋسي مەن گومەر، گەتە مەن بالزاك، شەكسپير مەن تولستوي سياقتى، ءبىزدىڭ اۋەزوۆىمىز دە بۇكىل ادامزاتتىڭ اۋەزوۆىنە اينالىپ وتىر. ونى ەسكە الىپ، ءارۋاعىنا تاعزىم ەتۋگە الەمنىڭ بارلىق تۇكپىرىنەن ادامدار كەلۋىنىڭ ءوزى دە، مىنە، وسىنى ايعاقتايدى.... ءسوزىمدى قورىتىندىلاي كەلە، اعايىنعا ايتاتىن ءبىر ءسوزىم بار. بۇگىنگى قازاقتىڭ دا مۇحاڭ شىعارماشىلىعى مەن ومىرىنەن الاتىن تاعلىمى از ەمەس. بۇل، ەڭ بىرىنشىدەن، الاش باسشىلارى مەن مۇحتار اۋەزوۆتىڭ اڭساپ جەتە الماي كەتكەن بۇگىنگى تاۋەلسىزدىگىمىزدى ارداقتاي ءبىلىپ، ونى قورعاپ، ساقتاي ءبىلۋ. ەكىنشىدەن، مۇحاڭدى قۋعىن-سۇرگىنگە قيعاندار ءوز ىشىمىزدەن شىققانىن ەشۋاقىتتا ۇمىتپايىق. ەل ءبىرلىگىن ساقتاپ، ارانداتۋشى مەن الاۋىزداردى توقتاتا ءبىلۋىمىز كەرەك. بۇل بولاشاقتا ەل بولۋىمىز ءۇشىن كەرەك. ۇشىنشىدەن، قولىنا قالام ۇستاعان زيالى قاۋىم مۇحاڭ شىعارماشىلىعىنان ءنار الىپ، مۇحاڭداي حالقى مەن وتانى الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتەن تايماۋى ءتيىس، ءوز ەلى مەن حالقىنىڭ بولاشاعىنا قىزمەت ىستەۋى كەرەك»، - دەدى ق ر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ م.و. اۋەزوۆءتىڭ تۋعانىنا 100 جىل تولۋىنا ارنالعان سالتاناتتى جينالىستا سويلەگەن سوزىندە.
قازاقستاننىڭ 2030 جىلعا دەيىنگى كەزەڭگە ارنالعان دامۋ ستراتەگياسى
10 قازان – «قازاقستان -2030» ستراتەگيالىق باعدارلاماسى جاريالانعان كۇن. مەملەكەت باسشىسى قازاقستان حالقىنا ەڭ العاشقى جولداۋىن ۇسىندى. قازاقستاننىڭ 2030 جىلعا دەيىنگى كەزەڭگە ارنالعان دامۋ ستراتەگياسى مەن ونى جۇزەگە اسىرۋدىڭ ءبىرىنشى كەزەكتەگى شارالارى ءدال وسى كۇنى پارلامەنتتە جاريا ەتىلدى. بۇل ستراتەگيا تاۋەلسىز قازاق ەلىنىڭ جاڭا دامۋ بەلەسىندەگى باس قۇجاتقا اينالدى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «قازاقستان جولى» اتتى كىتابىندا بۇل كۇن تۋرالى بىلايشا ەسكە الادى: «سول كۇنى مەن ەلىمىزدىڭ پارلامەنتىندە قازاقستان حالقىنا ارنالعان ەڭ العاشقى جولداۋىممەن شىعىپ سويلەدىم. ماعان حالىققا جولداۋ دەگەن يدەيانىڭ ءوزى ۇنادى، ونىڭ ەل قۇلاعىنا ءسىڭىستى بولىپ كەتكەنىنە قۋانامىن. ءقازىر جىل سايىنعى پرەزيدەنتتىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋى داستۇرگە اينالدى. وندا بۇل ناعىز كەرەكتىنىڭ ءوزى بولدى. رەسپۋبليكانىڭ بارشا حالقىنا، بارلىق ازاماتارىنا ءۇن تاستاي وتىرىپ، ءبىز ستراتەگيانىڭ ەرەكشە ءرولى مەن مارتەبەسىن اتاپ كورسەتتىك. پرەزيدەنتتىڭ قازاقستان حالقىنا جىل سايىن جولداۋ ارناۋ ءداستۇرى «قازاقستان ستراتەگياسى - 2030»-دان باستالادى. ءاربىر مۇنداي جولداۋ ءبىزدىڭ جالپى ستراتەگيامىزدىڭ قۇرامداس بولىگى جانە ءبىزدىڭ جولىمىزدىڭ قۇرامداس بولىگى. ال كەيىنگى جىلدارداعى جولداۋ «ۇلتتىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىنىڭ» بەلگىسى بولدى».
«اقمولا قالاسىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسى ەتىپ جاريالاۋ تۋرالى» جارلىق
20 قازان – قازاق ەلى تاريحىنداعى ەرەكشە داتالى كۇن! قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ءبىرىنشى شاقىرىلعان پارلامەنت پالاتالارىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىنا قاتىسىپ، ءوزىنىڭ «اقمولا قالاسىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسى ەتىپ جاريالاۋ تۋرالى» جارلىعىن جاريا ەتتى. جارلىقتا 1997 جىلدىڭ 10 جەلتوقسانىنان باستاپ اقمولا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسى بولاتىنى مالىمدەلدى، ال استانانىڭ رەسمي تۇساۋكەسەرى 1998 جىلدىڭ 10 ماۋسىمىندا وتكىزىلەتىنى بەلگىلەندى. «مەنىڭ ويىمشا، ءبىزدى قاتە شەشىم قابىلدادى دەپ جاس ۇرپاقتىڭ كىنالاۋىنا ەشقانداي نەگىز جوق. الماتى بۇرىنعىسىنشا ەلىمىزدىڭ ەڭ ءىرى قالاسى بولىپ قالدى. ال كۇشتى ەكى ورتالىقتىڭ بولۋى رەسپۋبليكانىڭ ەكونوميكالىق قۋاتىن تەك ارتتىرا تۇسەدى. الەمدە ەكى استانانىڭ ءومىر سۇرۋىنە قاتىستى مىسالدار وتە كوپ. ولار - انكارا مەن ستامبۇل، ماسكەۋ مەن سانك-پەتەربۋرگ، كاراچي مەن يسلاماباد، ريو-دە-جانەيرو مەن برازيليا، مەلبۋرن مەن كامبەررا، وتتاۆا مەن تورونتو، ۆاشينگتون مەن نيۋ-يورك. بۇل قاتاردا مەنىڭ ويىمشا، ءبىز الدىڭعىسى دا، ارتقىسى دا بولا قويماسپىز»، - دەپ جازدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «قازاقستان جولى» اتتى ەستەلىك كىتابىندا.
8 قاراشا
مەملەكەت باسشىسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرىن الماتىدان جاڭا استانا – اقمولا قالاسىنا شىعارىپ سالۋ - تابىس ەتۋ راسىمىنە ارنالعان سالتاناتتى شاراعا قاتىستى. وسى كۇنى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ اقمولا قالاسىنا بارىپ، مەملەكەتتىك رامىزدەردى جاڭا استانادا قارسى الدى.
17 قاراشا
مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ اقش-قا رەسمي ساپارى باستالدى. ساپار اياسىندا قازاقستان پرەزيدەنتى امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ پرەزيدەنتى بيلل كلينتونمەن، اقش ۆيسە-پرەزيدەنتى البەرت گورمەن كەزدەستى. باسقوسۋلار قورىتىندىسىندا ەكى ەل اراسىنداعى ەكونوميكالىق ارىپتەستىك جونىندەگى ءىس-قيمىل باعدارلاماسىنا، باسقا دا ەكىجاقتى ماڭىزدى قۇجاتتارعا قول قويىلدى.
قازاقستان مەملەكەتىنىڭ جاڭا استاناسى رەسمي جاريالانعان كۇن 10 جەلتوقسان كۇنى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى مەن ۇكىمەتىنىڭ بىرلەسكەن سالتاناتتى ءماجىلىسى ءوتتى.وندا ءسوز سويلەگەن ەل پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ اقمولا قالاسى 1997 جىلدىڭ 10 جەلتوقسانىنان باستاپ قازاقستان مەملەكەتىنىڭ استاناسى بولاتىنىن رەسمي جاريالادى.
ستاتيستيكا:
1997 جىلى پرەزيدەنت رەسپۋبليكا وڭىرلەرىنە 28 رەت، شەت ەلدەرگە 17 رەت رەسمي ساپارعا شىقتى. ءتۇرلى رەسمي جيىندارعا قاتىسىپ، ءسوز سويلەگەن. ءبىر جىل ىشىندە بارلىعى 145 زاڭ قابىلدانىپ، 312 جارلىققا قول قويىلدى.
جىل ءتۇيىنى:
«جاڭا استانا – ەجەلگى قازاق جەرىنىڭ ءتورى. جاڭا استانا – تاۋەلسىز قازاقستان ءۇشىن جارقىن كەلەشەكتىڭ نىشانى. تاريحىمىزدىڭ جالعاسى،ومىرشەڭ ىستەرىمىزدىڭ ارناسى بۇدان بىلاي دا جاڭا استانادا جالعاسىن تابا بەرۋى ءتيىس...»
(ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ وي-ورامدارىنان)
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 50 حالىقارالىق باستاماسى
ق ر پرەزيدەنتى ن.ءا. نازاربايەۆ 1997 جىلى 21-24 ماۋسىمدا وتكەن بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ ارنايى 19-شى سەسسياسىندا سويلەگەن سوزىندە:
«قورشاعان ورتانى قورعاۋ جانە ەكولوگيالىق اپاتتاردىڭ سالدارىن ەڭسەرۋ، ترانسشەكارالىق ەكولوگيالىق پروبلەما-لاردى شەشۋ ءۇشىن كەلىسىلگەن وڭىرلىك ساياساتتى جاساپ شىعارۋ سالاسىنداعى تۇراقتى ىنتىماقتاستىق مەحانيزمدەرىن قۇرۋ جونىندەگى دۇنيەجۇزىلىك قوعامداستىقتىڭ كۇشىن بىرىكتىرۋ جانە ۇيلەستىرۋ» باستاماسىن كوتەردى.