تەستىلەۋ سىناعى 5 شىلدەگە دەيىن جالعاسادى.
بيىل 177 مىڭعا جۋىق تۇلەك ورتا مەكتەپتى ءتامامدايدى. بىلتىرمەن سالىستىرعاندا تۇلەكتەر سانى 7 مىڭ ادامعا كوپ. ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك، جىل سايىن تۇلەكتەردىڭ 75-80 پايىزى ۇبت تاپسىرادى.
اۋەلدە ۇبت قورىتىندى سىناق ءارى جوعارى وقۋ ورنىنا ءتۇسۋ ەمتيحانى رەتىندە تاپسىرىلاتىن. 2017 جىلدان باستاپ ونى تەك جوعارى وقۋ ورنىنا ءتۇسۋ ءۇشىن تاپسىراتىن بولدى. ءارى وعان قاتىسۋ نە قاتىسپاۋ وقۋشىنىڭ ءوز ەركىندە. كەيىن سىناق كومپيۋتەرلىك فورماتقا كوشىرىلدى. بۇل ونىڭ قوعام الدىنداعى اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتتى. كەز كەلگەن ادام سىلتەمە ارقىلى كىرىپ، تەستىلەۋ ورتالىقتارىنداعى (رەسپۋبليكا بويىنشا بارلىعى 40 ورتالىق) ناۋقاننىڭ قالاي ءوتىپ جاتقانىن باقىلاي الاتىن كۇنگە جەتتى. بىلتىردان باستاپ «ءبىر كومپيۋتەر، ەكى كامەرا، ءبىر سىناق تاپسىرۋشى» قاعيداسى دا قولدانىلىپ كەلەدى. بۇل قادام بەينەجازبالار ارقىلى بۇزۋشىلىقتاردى انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
«2023 جىلعى تالاپكەرلەر ۇبت-نى بەس رەت تاپسىرۋ قۇقىعىنا يە. سىناقتار قاڭتار، ناۋرىز، مامىر-ماۋسىم جانە تامىز ايلارىندا وتەدى. بۇرىن سىناق ءبىر كۇندە وتەتىن، تيىسىنشە دۇربەلەڭ دە كوپ ەدى. ءقازىر مۇنىڭ ءبارى ساپ تىيىلعان. قاڭتارداعى ۇبت تەك وسى جىلدىڭ تۇلەكتەرى مەن شارتتى تۇردە قابىلدانعان ستۋدەنتتەرگە، ياعني وتكەن تەستىلەۋدە شەكتى ۇپاي جيناماسا دا، ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ءبىرىنشى كۋرسىنا قابىلدانعاندارعا ارنالدى. سونداي-اق پەداگوگيكالىق ماماندىقتارعا اۋىسقىسى كەلەتىن ستۋدەنتتەر دە قاڭتارداعى سىناققا قاتىسقانىن اتاپ وتەيىك. ال ناۋرىزداعى، نەگىزگى جانە تامىزداعى ۇبت-نى نيەت بىلدىرگەندەردىڭ بارلىعى، ءتىپتى بۇعان دەيىنگى جىلداردىڭ تۇلەكتەرى دە تاپسىرا الادى. قاڭتار، ناۋرىز جانە تامىز ايلارىنداعى سىناقتار اقىلى نەگىزدە ەكەنىن ۇمىتپايىق. اقىلى ۇبت سەرتيفيكاتتارى وقۋشى 140 ۇپاي جيناسا دا، جوعارى وقۋ ورنىندا تەك اقىلى نەگىزدە وقۋعا جارامدى. 16 مامىردان 5 شىلدەگە دەيىن وتەتىن نەگىزگى ۇبت-نىڭ سەرتيفيكاتتارىمەن عانا گرانتقا تۇسۋگە بولادى، – دەيدى ۇلتتىق تەستىلەۋ ورتالىعىنىڭ باسشىسى رۋسلان ەمەلبايەۆ.
ونىڭ ايتۋىنشا، وسى وقۋ جىلىنىڭ باسىندا ەرەجەلەرگە ەنگىزىلگەن وزگەرىستەرگە سايكەس بۇدان بىلاي نەگىزگى ۇبت-عا ەكى مۇمكىندىك بەرىلەدى. بۇل بالالارداعى پسيحولوگيالىق كۇيزەلىستى جەڭىلدەتۋ ءۇشىن جاسالىپ وتىر. ەڭ ۇزدىك ناتيجەمەن گرانت كونكۋرسىنا قاتىسا الادى.
«سىناق تاپسىرۋعا ونلاين ءتىركەلەدى. تالاپكەر تاپسىراتىن كۇندى، ۋاقىتتى جانە تاپسىرۋ ورنىن تاڭدايدى. ايماققا نەمەسە مەكتەپكە تىركەلۋدىڭ قاجەتى جوق. سىناقتار كۇنىنە ەكى رەت – تۇسكە دەيىن جانە تۇستەن كەيىن جۇرگىزىلەدى. تاپسىرۋشىلار ساناتىنا قاتىستى بىرەر ءسوز. ەگەر كوللەدج تۇلەگى ءوز ماماندىعى بويىنشا وقۋىن گرانتتا جالعاستىرعىسى كەلسە، وندا ول ۇبت-نىڭ 60 سۇراقتان تۇراتىن قىسقارتىلعان ءتۇرىن تاپسىرادى. ۇبت-نى اقىلى تۇردە تاپسىرۋدىڭ قاجەتى جوق. ويتكەنى جوعارى وقۋ ورنىنا كوللەدج ديپلومىمەن قابىلدانادى. ەگەر ستۋدەنت جاڭا ماماندىقتى يگەرۋدى ءجون كورسە، وندا تولىققاندى ۇبت تاپسىرۋى كەرەك. شەتەلگە كەتەتىندەرگە ۇبت تاپسىرۋدىڭ قاجەتى جوق»، دەپ ناقتىلادى ورتالىق باسشىسى.
ر.ەمەلبايەۆ تەست تاپسىرمالارىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ ءۇشىن كوپ جۇمىس جۇرگىزىلگەنىن ايتتى. اسىرەسە، سوڭعى ەكى جىلدا كوپ وزگەرىس ورىن الدى. مىسالى، بىلتىر كونتەكستىك سۇراقتار ەنگىزىلدى. تالاپكەر تاريحي ماتىنمەن، كارتامەن، ستاتيستيكالىق مالىمەتتەرمەن جۇمىس ىستەيدى، ونى زەرتتەپ، بەس سۇراققا جاۋاپ بەرەدى. بۇل ءبىلىم بەرۋدىڭ جاڭارتىلعان مازمۇنىنا سايكەس كەلەدى. سونداي-اق جىل سايىن ۇلتتىق تەستىلەۋ ورتالىعىنىڭ سايتىندا «قازاقستان تاريحى» مەن «دۇنيەجۇزى تاريحى» بويىنشا 100 تاريحي داتا، «ينفورماتيكا» پانىنەن تەرميندەر ءتىزىمى، «قازاق ادەبيەتى» جانە «ورىس ادەبيەتى» بويىنشا ادەبي شىعارمالار ءتىزىمى جاريالاندى. تالاپكەرلەر سىناققا سول داتالار بويىنشا دايىندالۋى كەرەك. تەست سۇراقتارى تەك وسى داتالاردان عانا الىنادى.
وسى ورايدا ۇبت سۇراقتارى «مەملەكەتتىك قۇپيا» مارتەبەسىنە يە ەكەنىن اتاپ وتكەن ءجون. ولاردى زاڭسىز تاراتقاندار قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى. سوندىقتان ولار ارنايى ۋاكىلەتتى ورگان باقىلايتىن رەجىمدىك نىساندا ساقتالادى.
«بيىلعى ۇبت-دا جاڭاشىلدىق كوپ. جاۋاپ نۇسقالارىن بەستەن ءتورتكە دەيىن قىسقارتتىق. سونداي-اق بەيىندىك پاندەردە ەكى ۇپايدان تۇراتىن 10 سۇراق بار. ونداعى سەگىز نۇسقانىڭ ۇشەۋى دۇرىس بولۋى مۇمكىن. حالىقارالىق تاجىريبەگە سۇيەنە وتىرىپ، ولاردى التىعا دەيىن قىسقارتتىق. 2017 جىلدان باستاپ ۇبت ۇپايلارى باعاعا اۋىستىرىلمايتىنىن بىلەسىزدەر. بىلتىر تاقىرىپتىق تالداۋ تۇرىندە اۋقىمدى دەرەكتەرمەن ۇلكەن جۇمىس جۇرگىزدىك. بۇرىن ءار تالاپكەر تەك ساندارى بار تالداۋ كارتاسىن السا، ەندى جەكە كابينەتتەن تاقىرىپتىق تالداۋدى دا كورە الادى. وندا قانداي تاقىرىپتار بويىنشا سۇراقتار كەزدەستى ءارى ولار قاي كەزەڭءدى قامتيدى، قاي جەردەن قاتە جىبەرىلدى جانە قانداي تاقىرىپقا جاقسى دايىندالۋ كەرەكتىگى كورسەتىلەدى. ۇلتتىق تەستىلەۋ ورتالىعىنىڭ سايتىندا سۇراقتار ازىرلەنەتىن وقۋ قۇرالدارىنىڭ بارلىق ءتىزىمى كورسەتىلگەن. بارلىق ءپان بويىنشا تەحنيكالىق سيپاتتامالار قامتىلعان. ورتالىقتىڭ رەسمي رەسۋرسىندا تەگىن ونلاين-تەستەردى ىسكە قوستىق. ەكى ايدا ءبىر رەت بازانى جاڭارتامىز»، دەيدى ر.ەمەلبايەۆ.
ۇلتتىق تەستىلەۋ ورتالىعىنىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك قاڭتارداعى ۇبت-نى 123 مىڭ ادام تاپسىردى. ال بىلتىر 103 مىڭ ادام قاتىسقان ەدى. ناۋرىزداعى ۇبت-نى 111 مىڭ ادام تاپسىرعان. قاڭتارداعى ۇبت-نىڭ ورتاشا ۇپايى – 76، ال شەكتى ۇپايدى (50) تالاپكەرلەردىڭ 83 پايىزى جيناعان. ناۋرىز ايىنداعى ۇبت-دا ورتاشا ۇپاي 70ء-تى قۇرادى. تۇلەكتەردىڭ 78 پايىزى شەكتى مەجەنى باعىندىردى.
«تەحنيكالىق ماماندىقتارعا (ولاردىڭ جالپى سانى – 31) گرانت كوپ بولىنەدى جانە رەيتينگتى «ماتەماتيكا-فيزيكا» كومبيناسياسى باستاپ تۇر. بۇل پاندەردى تالاپكەرلەردىڭ شامامەن 30 پايىزى تاڭدايدى. ودان كەيىنگى ورىندا – بيولوگيا مەن حيميا (18-20 پايىز). ءبىراق قاڭتار جانە ناۋرىز ايلارىنداعى ۇبت-دا «ماتەماتيكا-فيزيكا» كومبيناسياسىن تاپسىرۋشىلار سانى 19 پايىزعا دەيىن قىسقاردى. تالاپكەرلەردىڭ 10 پايىزى جاڭا كومبيناسيانى – «ماتەماتيكا-ينفورماتيكانى» تاڭداعان. جاڭا كومبيناسيانى ەنگىزۋ – بيىلعى ۇبت-نىڭ نەگىزگى جاڭالىعى. بۇل رەفورما كوپتەن بەرى ايتىلىپ ءجۇردى ءارى ورىندى قادام بولعان سەكىلدى. ەندى ءىت سالاسىنا كولدەنەڭ ادامدار كەلە المايدى»، دەيدى ۇلتتىق تەستىلەۋ ورتالىعىنىڭ باسشىسى.
ۇبت-نىڭ جاڭا فورماتىنا سايكەس 140 بالدان شەكتى مەجەنى – 50 ۇپايدى جيناي الماعان وقۋشى جوعارى وقۋ ورنىندا اقىلى نەگىزدە دە وقي المايدى. جالپىعا ورتاق شەكتى ۇپاي – 50، ۇلتتىق جوعارى وقۋ ورىندارىنا اقىلى وقۋعا ەڭ تومەنگى ءوتۋ ۇپايى – 65، مەديسينالىق ماماندىقتارعا – 70، پەداگوگيكا مەن قۇقىق ماماندىقتارىنا وقۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ەڭ جوعارى شەكتى ۇپاي – 75. دەسە دە اكادەميالىق ەركىندىك شەڭبەرىندە جوعارى وقۋ ورىندارى اقىلى نەگىزدە وقۋعا وزدەرىنىڭ شەكتى ۇپايىن بەلگىلەي الادى.