پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆتىڭ توراعالىعىمەن وتكەن ۇكىمەت وتىرىسىندا مەملەكەت باسشىسىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ەڭبەككەرلەرىنىڭ ءبىرىنشى فورۋمىندا بەرگەن تاپسىرمالارىن ورىنداۋ ماسەلەلەرى قارالدى. اگروونەركاسىپ كەشەنىنىڭ دامۋى تۋرالى اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيسە-مينيسترى ازات سۇلتانوۆ باياندادى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz.
2025 جىلعى كوكتەمگى ەگىس جانە ەگىن جيناۋ جۇمىستارىن قارجىلاندىرۋ كولەمىن 700 ملرد تەڭگەگە جەتكىزۋ جوسپاردا بار. كورسەتىلگەن كولەمدەگى قاراجاتتى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا 2025 جىلعا ارنالعان بيۋدجەت جوباسىندا 45 ملرد تەڭگە قاراستىرىلعان، قوسىمشا قاجەتتىلىك 71،9 ملرد تەڭگەنى قۇرايدى.
سونداي-اق پرەزيدەنتتىڭ قارجىلاندىرۋدى وسى جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا باستاۋ تۋرالى تاپسىرماسىن ورىنداۋ ءۇشىن ۇكىمەت قاۋلىسىنىڭ جوباسى ازىرلەندى، ول بۇگىنگى ۇكىمەت وتىرىسىنىڭ قاراۋىنا شىعارىلادى.
«بۇل شەشىمدى كۇتپەي-اق، اگرارلىق نەسيە كورپوراسياسى 29 قاراشادان باستاپ 100 ملرد تەڭگە مولشەرىندە قارجىلاندىرۋدى باستايدى. ءقازىردىڭ وزىندە 500-دەن اسا اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىدەن وتىنىمدەر كەلىپ ءتۇستى. قاراجات فەرمەرلەرگە ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەر، كرەديتتىك سەرىكتەستىكتەر، الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراسيالار جانە اگرارلىق نەسيە كورپوراسياسى ارقىلى قولجەتىمدى بولادى. بۇل جەردە بيىل باعدارلاماعا تەك 7 الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراسيا عانا قاتىسقانىن ايتا كەتۋ كەرەك، شارۋالاردىڭ وزدەرىنىڭ سۇراۋى بويىنشا كەلەسى جىلى بارلىق وڭىردەن الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراسيالارىن تارتۋ قاجەت»، — دەدى اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيسە-مينيسترى ازات سۇلتانوۆ.
سالانى ۇزاقمەرزىمدى جانە قولجەتىمدى جەڭىلدەتىلگەن نەسيە بەرۋگە كوشىرە وتىرىپ، فەرمەرلەردىڭ كرەديتتەرىن سۋبسيديالاۋ جۇيەسى قايتا قارالاتىن بولادى.
بۇل بيۋدجەت قاراجاتى بولماعان كەزدە تۋىندايتىن اگروبيزنەستىڭ تاۋەكەلدەرىن تومەندەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. سونداي-اق قارجىلاندىرۋ بولماعان كەزدە نەسيە بەرۋدى شەكتەۋ ماسەلەسى قايتا قارالادى، بۇل – بيزنەستىڭ نارازىلىق كورسەتۋىنە جول بەرمەيدى. مىسالى، «دامۋ» قورى ارقىلى قارىزداردى سۋبسيديالاۋ تەتىگى جۇمىس ىستەيدى. كورسەتىلگەن شارالار جەكەشە بانكتەردى اگروونەركاسىپتىك كەشەنگە نەسيە بەرۋگە تارتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
سونىمەن قاتار جينالعان ءتۇسىمنىڭ ساقتالۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ءبىرقاتار شارالار قابىلداندى. قازىرگى ۋاقىتتا ليسەنزيالانعان ەليەۆاتورلار 43% جۇكتەلدى. پرەمەر-مينيستردىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ەليەۆاتورلاردىڭ تاۋلىك بويى جۇمىس ىستەۋى قامتاماسىز ەتىلدى.
استىق قابىلداۋ كاسىپورىندارىنا جاڭا ەگىننەن بارلىعى 7،2 ملن توننا استىق كەلىپ ءتۇستى، ونىڭ 5،2 ملن تونناسى – بيداي. جينالعان استىقتىڭ قالعان كولەمى فەرمەرلەردە ساقتالۋدا.
نارىققا رەتتەۋشىلىك اسەر ەتۋ ماقساتىندا ازىق-تۇلىك كورپوراسياسى فەرمەرلەردەن استىقتى ساتىپ الۋ شارالارىن قابىلداۋدا.
بيىلعى فورۆاردتىق كەلىسىمشارتتار بويىنشا، سونداي-اق وتكەن جىلعى ۇزارتۋلاردى ەسكەرە وتىرىپ، ازىق-تۇلىك كورپوراسياسى 1،2 ملن توننا استىق ساتىپ الاتىن بولادى. قازىرگى ۋاقىتتا 550 مىڭ توننا نەمەسە 46% استىق ساتىپ الىندى.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىن ورىنداۋ اياسىندا جاڭا ەگىننىڭ استىعىن تىكەلەي ساتىپ الۋ جۇزەگە اسىرىلاتىن بولادى، دەيدى اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيسە-مينيسترى.
«ءبىرىنشى كەزەڭدە، ۇكىمەت رەزەرۆىنەن 10 ملرد تەڭگە كولەمىندە قاراجات ءبولۋ ەسەبىنەن 150 مىڭ توننا ءونىمدى نارىق باعاسىمەن ساتىپ الۋ ۇسىنىلۋدا. ساتىپ الۋ باعاسى كەشە جاريالاندى. استىقتى ۇلكەن كولەمدە ساتىپ الۋ ءۇشىن 75 ملرد تەڭگە مولشەرىندە قوسىمشا قارجىلاندىرۋ قاجەت ەتىلەدى»، — دەدى ا. سۇلتانوۆ.
استىقتى قابىلداۋعا ەليەۆاتورلاردى بوساتۋ ءۇشىن استىقتىڭ ورنىن اۋىستىرۋ جانە ساتۋ جۇمىستارى جالعاسۋدا. بيىلعى 10 اي ىشىندە قازاقستان تەمىر جولى 7،9 ملن توننا استىق تاسىمالدادى، ونىڭ ىشىندە 1،9 ملن توننا ەليەۆاتورلار اراسىندا تاسىمالداندى، 6 ملن توننا ەكسپورتقا جونەلتىلدى.
تامىز-قازان ايلارىندا 3 ملن توننا استىق تاسىمالداندى، ونىڭ 2،4 ملن تونناسى ەكسپورتتالدى، ونىڭ ىشىندە ازىق-تۇلىك كورپوراسياسىنىڭ شىعارعانى – شامامەن 320 مىڭ توننا.
اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىنىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا كەلەسى جىلى 5%-بەن جەڭىلدەتىلگەن ليزينگ باعدارلاماسىنا 200 ملرد تەڭگە كوزدەلەتىن بولادى.
سونىمەن قاتار وتاندىق اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن شىعارۋ كولەمدەرىن ۇلعايتۋ جوسپارلانعان. كومباينداردى شىعارۋ كولەمى 34%-عا، تراكتورلاردى شىعارۋ 43%-عا، تىركەمە تەحنيكاسىن شىعارۋ 50%-عا ۇلعايتىلاتىن بولادى.
پرەمەر-مينيستردىڭ تاپسىرماسى بويىنشا «كلااس» الەمدىك كومپانياسىنىڭ كومبايندار شىعارۋ كولەمىن 50%-عا ۇلعايتۋ جوسپارلانىپ وتىر. سونداي-اق فەرمەرلەر اراسىندا سۇرانىسقا يە AMAZONE فيرماسىنىڭ تەحنيكاسىن ەلىمىزدە شىعارۋ جوسپاردا بار.
2025 جىلعا ارنالعان جوسپاردا فەرمەرلەردىڭ 1،9 ملن توننا مينەرالدى تىڭايتقىشتاردى ساتىپ الۋى كوزدەلگەن. بۇعان وتاندىق زاۋىتتاردى اۆانستىق سۋبسيديالاۋدىڭ قولدانىستاعى تەتىگى ىقپال ەتەتىن بولادى.
تىڭايتقىشتار بويىنشا يمپورتقا تاۋەلدىلىكتى تومەندەتۋ بارىسىندا بيىل قازازوت كاسىپورنىندا اممونيي سۋلفاتىن ءوندىرۋ ىسكە قوسىلدى.
«باعانىڭ ساقتالۋى مەن تىڭايتقىشتاردى تۇراقتى جەتكىزۋ ماقساتىندا وتاندىق وندىرۋشىلەرمەن جاڭا مەموراندۋمدار جاسالاتىن بولادى. بۇرىن قولدانىستا بولعان مەموراندۋمدار ءوز تيىمدىلىكتەرىن كورسەتتى. قازىرگى ۋاقىتتا ءار اكىمدىكپەن ناقتى كولەمدەردى كورسەتە وتىرىپ، جەتكىزۋ كەستەلەرى پىسىقتالۋدا، ول ءوندىرۋشى زاۋىتتارعا باعدار بولادى»، — دەدى ا. سۇلتانوۆ.
بۇعان قوسا، ورگانيكالىق تىڭايتقىشتار ءوندىرىسىن دامىتۋ ءۇشىن 2028 جىلدان باستاپ ونەركاسىپتە وندىرىلەتىن تىڭايتقىشتاردىڭ قۇنىن سۋبسيديالاۋ نورماسى قولدانىسقا ەنگىزىلەدى.
وتاندىق تۇقىم شارۋاشىلىعىن دامىتۋ ءۇشىن سەلەكسيا جانە تۇقىم شارۋاشىلىعى سۋبەكتىلەرىنىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن نىعايتۋ، اگرارلىق عىلىم جۇيەسىن زەرتتەۋ قىزمەتىنىڭ زاماناۋي ادىستەرىنە جانە جاڭارتىلعان ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىنا كوشۋدى كوزدەيتىن كەشەندى جوسپار ىسكە اسىرىلۋدا. اتالعان شارالاردى ورىنداۋ 2030 جىلعا قاراي وتاندىق تۇقىم سەبىلەتىن ەگىس الاڭدارىنىڭ ۇلەسىن 75-80%-عا دەيىن ۇلعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
سونداي-اق ۆيسە-مينيستردىڭ ايتۋىنشا، مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىن ىسكە اسىرۋ اياسىندا اقتوبە اۋىل شارۋاشىلىعى تاجىريبە ستانساسىنىڭ بازاسىندا جىلقى ءوسىرۋ ينستيتۋتى جۇمىس ىستەيتىن بولادى. قازىرگى ۋاقىتتا زاڭدى تۇلعانى تىركەۋ ءراسىمى جۇزەگە اسىرىلدى. مينيسترلىكتە قارجىلاندىرۋ جانە شتاتپەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرى پىسىقتالىپ جاتىر.
اگروونەركاسىپتىك كەشەندى يندۋستريالاندىرۋ اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن وڭدەۋ ۇلەسىن ارتتىرۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن وڭدەۋدى دامىتۋ جونىندەگى 2024-2028 جىلدارعا ارنالعان كەشەندى جوسپار بەكىتىلدى. وسى جوسپار اياسىندا وڭدەۋ كاسىپورىندارىن ينۆەستيسيالىق ماقساتتا جانە اينالىم قاراجاتىن تولتىرۋ ءۇشىن جەڭىلدىكپەن قارجىلاندىرۋ كوزدەلەدى.
جالپى، كەشەندى جوسپاردا قاراستىرىلعان شارالاردى ىسكە اسىرۋ كۇرىش، جۇگەرى، قاراقۇمىق، كۇنباعىس، ەت، ءسۇت سياقتى اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارلارىنىڭ تۇرلەرىن وڭدەۋ ۇلەسىن 70%-عا دەيىن ارتتىرۋعا، سونداي-اق تاماق ونىمدەرىنىڭ كولەمىن 2028 جىلعا قاراي 1،4 ەسەگە دەيىن ۇلعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
اگروونەركاسىپتىك كەشەندى ودان ءارى سيفرلاندىرۋ جانە اۆتوماتتاندىرۋ اياسىندا ءبىرقاتار شارالار قابىلداناتىن بولادى. ەڭ الدىمەن مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىن الۋدىڭ اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتۋ جوسپارلانۋدا. مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى اياسىندا سۋبسيديالاۋ «ءبىر تەرەزە» فورماتىنا كوشىرىلەدى. وسىمدىك شارۋاشىلىعىندا جانە مال شارۋاشىلىعىندا باقىلاۋ جۇيەسى ەنگىزىلۋدە، ونىڭ اياسىندا بارلىق پروسەستەر باقىلاناتىن بولادى.
«مەملەكەت باسشىسىنىڭ بارلىق تاپسىرمالارىن ورىنداۋ بويىنشا ناقتى ۇسىنىستار بار، جۇمىستار جوسپارعا ساي جۇرگىزىلەتىن بولادى»، — دەپ تۇيىندەدى ءسوزىن اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيسە-مينيسترى ازات سۇلتانوۆ.