Týberkýlezdi emdeý tásilderi jaqsarǵanmen, aýrýdy juqtyrý azaımaı tur.
Jyl saıyn álem boıynsha 2 mıllıonǵa jýyq adam týberkýlezden kóz jumady. Óıtkeni týberkýlez ókpemen qatar kóz, ishek, búırek syndy ózge de organdardy zaqymdaıdy. Jalpy, týberkýlezden tolyq aıyǵýǵa bolady. Bul dertke qarsy dári-dármekter de jetkilikti. Soǵan qaramastan, juqpaly dert álemde tolyq aýyzdyqtalmaı tur. Qaýipti keseldiń aldyn alýdyń biri joly – vaksınalaý. Qazaqstanda bala dúnıege kele salysymen 5-7 kúnde BSJ vaksınasy jasalady.
Ftızıatr Aıman Qasymova azamattar ýaqytynda profılaktıkalyq tekserýlerden ótip tursa, bul derttiń aldyn alý qıyn emes dep sanaıdy.
«Týberkýlez – ınfeksıalyq aýrý, aýa arqyly tez taraıdy. Osy dertti kóbine eresekter taratady. Sol úshin náreste dúnıege kele salysymen BSJ vaksınasyn salǵyzý kerek. Perzenthanada egilgen ekpe balany uzaq ýaqyt boıy osy aýrýdan qorǵaıdy. 7 jáne 14 jasta vaksına taǵy salynady. Muny qaıtalap egý dep ataıdy».
Qazaqstanda týberkýlezdi anyqtaý men emdeý, dári-dármekpen qamtamasyz etý tegin júzege asyrylady.
«Jótel, álsizdik, keýde tustyń aýrýy, tábettiń tómendeý men salmaqtyń azaıýy - bul týberkýlezdiń alǵashqy belgileri bolyp tabylady. Eger osy belgilermen qatar jótel 2 aptadan artyq ýaqytqa sozylsa, mindetti túrde dárigerge qaralý qajet. Dárigerlerdiń pikirinshe, juqtyrǵan kúnniń ózinde der kezinde durys emdelse, kez kelgen adam qulan-taza aıyǵyp kete alady».
Týberkýlezdiń qarapaıym jáne ekinshisi sozylmaly dep atalatyn eki túri keń taralǵan. Jasyratyny joq, elimizde qazir týberkýlezdiń sozylmaly túri kóbeıip ketti. Sáıkesinshe em qabyldaý da uzaqqa sozylady. Eger qarapaıym túrin emdeý 6-8 aıǵa sozylsa, sozylmaly aýyr túrin emdeý úshin 20-25 aı ýaqyt qajet.
Ókinishke qaraı, kóptegen pasıentter alǵashqy belgilerdi baıqamaı ýaqyt ótkizip, aýrýdy asqyndyryp alady. Sondyqtan ár adam densaýlyqty aýyrǵan kezde emes, aýyrmas buryn kútkeni abzal. Iaǵnı salaýatty ómir saltyn saqtaý kerek. Durys tamaqtaný, qýatty taǵamdardy tutyný, qımyl-qozǵalysty kóbeıtken jón. Sondaı aq profılaktıkalyq tekserýler men skrınıngterden ýaqytyly ótip turǵan jón.