Kúreń kúzdegi kúnniń sýytýy kóshedegi qydyrysty azaıtady. Elimizdiń ońtústiginde kún jyly bolǵanmen, basqa aımaqta kúzdiń yzǵary kádimgideı sezilip tur. Bir jerde jaýyn jaýsa, keı óńirdiń turǵyndary alǵashqy qardy da kórip úlgerdi, biraq jylytý maýsymy keste boıynsha áli bastalǵan joq. Kúzdi shyǵarmashylyq adamynyń kóbi shabyttana qarsy alsa, tońǵaq adamdar jaqtyrmaıtyny belgili. Kóshedegi aıaz ben boranda júrmeı-aq, jyly úıde otyryp ta boıy jylymaıtyn adamdar bolady. Olardyń elden erekshe tońǵaq bolýyna ne sebep?
Tońǵaqtyqtyń sebebin adam aǵzasynyń ereksheliginen izdeýdiń keregi joq. Ol keıde densaýlyqqa qatysty máseleden týyndasa, keıde ómir saltyna da baılanysty bolady. Únemi tońyp júrýge qandaı ádetter sebep bolýy múmkin? Aqshamnews.kz tilshisi dárigerler keńesine júgine otyryp tońǵaqtyq sebepterin tarqatady.
1. Qatań dıeta ustaý
Únemi. Nemese ýaqytsha. Eger ekinshisi bolsa - dıetadan shyqqan kezde, aǵza ózine qajet deńgeıde qaıtadan qyza bastaıdy. Dıeta kezinde sizdiń aǵzańyz maıdyń tómen paıyzyn ustap turý jáne sizge qýat berý úshin zat almasý prosesin baıaýlatady. Osynyń kesirinen tońyp júresiz.
2. Maıdy az jeý
Birinshi jáne ekinshi ádetter bir-birine sáıkes kelýi múmkin. Tabıǵat biz úshin bárin oılastyryp qoıǵan - sýyq mezgilde maıly nárse jegimiz kelýi beker emes. Maı deneni qyzdyryp turady. Biraq, maıly eken dep tátti bálishterge júgirýdiń qajeti joq, paıdaly maılardy - jańǵaqtar, balyq, avokado, záıtún maıyn tutynǵan jón.
3. Qımyl-qozǵalystyń az bolýy
Qarapaıym tilmen aıtqanda, siz kóp otyrasyz (nemese jata beresiz). Dene qımylynyń azdyǵy qan tamyrlarǵa ǵana teris áser etip qoımaı, zat almasýdy da baıaýlatady. Sondyqtan tym bolmasa jattyǵý jasaýdy bastańyz.
4. Az uıyqtaý
Uıqynyń sapaly bolýy óte mańyzdy. Eger uıqyńyz jetkiliksiz bolsa, gıpotalamýsqa (mıdyń endokrındik júıeniń jumysyn baqylaıtyn bólshegi) kóp kúsh túsedi jáne ol sizdiń dene qyzýyńyzdy retteýge jaýapty bolǵandyqtan, siz ylǵı tońyp júresiz.
5. Aqýyzdy az tutyný
Aqýyz adam aǵzasyndaǵy termogenezdi (aǵzadan jylýdyń bólinýi) júzege asyrýǵa kómektesedi - ol taǵamdy qorytý kezinde paıda bolatyndyqtan deneniń qyzýy joǵarylaıdy. Neǵurlym kóp aqýyz jeseńiz, termogenez soǵurlym uzaǵyraq bolady. Sondyqtan ár taǵamǵa aqýyz qosýǵa tyrysyńyz.
6. Quramynda temiri bar taǵamdardy az jeý
Temir qan jasýshalarynyń ottegin aǵzaǵa tasymaldaýǵa kómektesetinin jáne qorektik zattarmen birge aıaq-qolǵa jylý beretinin bilesiz be? Qol-aıaǵyńyz únemi jylymaı ma? Munyń sebebi temirdiń jetispeýshiligi bolýy múmkin. Qaraqumyq, baýyr, shpınat, brokkolı, qyzylsha jeńiz. Al temir jetispeýshiliginen zardap shekseńiz (ony qan taldaýy arqyly bilýge bolady), quramynda temiri bar dári-dármektermen emdelýge týra keledi.
7. Sýdy az ishý
Adam aǵzasynda suıyqtyń jetkilikti mólsherde bolýy zat almasý jyldamdyǵyna áser etip, denedegi jylýdy saqtap turady.
8. Kofeni kóp ishý
Kúndelikti ishetin kofeńizdiń sany shekteýli bolýy kerek (eń kóp degende 2-3 shynyaıaq), óıtkeni kofeınniń kóp mólsheri qan tamyrlarynyń tarylýyna ákeledi, sonyń kesirinen boıyńyz jylymaıdy, ishimdik ishýdiń de nátıjesi osyndaı.
9. V12 dárýmeni bar taǵamdardy jemeý
Bul dárýmen qalypty dene qyzýyn saqtaýǵa kómektesetin erıtrosıtterdiń (qannyń qyzyl túıirshikteri) túzilýine sebepshi bolady. Tıisinshe, osy dárýmenniń jetispeýshiliginen erıtrosıtter de az bolady. Tamaǵyńyzǵa et, taýyq, balyq, jumyrtqa jáne sút ónimderin qosyńyz.
Endi bul ádetterden basqa tońǵaqtyqqa taǵy ne áser etetinin aıtaıyq.
Qan qysymynyń tómen bolýy
Gıpotonıa (qan qysymynyń tómen bolýy) tuqym qýalaýy nemese týa bitken bolýy, keıde júre paıda bolýy múmkin. Qan qysymynyń tómen bolýyna baılanysty qan aınalymy baıaýlaıdy jáne termoregýlásıa (aǵzanyń jylýdy saqtaý qabileti) da nasharlaıdy. Jalpy júrek-qan tamyrlary aýrýlary tońǵaqtyqqa sebep bolýy múmkin - kez kelgen jaǵdaıda dárigerdiń keńesi qajet.
Qalqansha beziniń buzylýy
Tońǵaqtyqtyń taǵy bir sebebi osy bolýy múmkin, óıtkeni gıpotıreoz - gormonnyń jetkilikti bólinbeýi. Mundaı jaǵdaıda zat almasý prosesi baıaýlaıdy. Aýrý sımptomsyz da bastalyp ketýi múmkin, sondyqtan endokrınolog dárigerge kórinip qoıǵan durys.
Vegetotamyrlyq dıstonıa
Bul resmı túrde tirkelgen aýrý emes, sharshaý, álsizdik, bas aınalý, bas aýrýy, uıqysyzdyq jáne sýyq tıý sıaqty sımptomdardyń jıyntyǵy.
Búırek aýrýy
Búırek jumysy buzylýynyń kesirinen dene isinedi, bul qan tamyrlaryn qysady. Ádette, aldymen aıaq-qol muzdaıtyn bolady.