· Dástúrli óner
Qurmanǵazy konservatorıasynyń stýdenttik ansambli
Qazaqtyń dástúrli mýzykasy – áni men kúıi mádenı muramyzdyń baı qazynasynyń bir bóligi. Tól ónerdi saqtap, damytýda kásibı ónerpazdar arasyndaǵy urpaq sabaqtastyǵy ózinshe mańyzdy. Qazaq ulttyq óneriniń altyn besigi sanalatyn Qurmanǵazy atyndaǵy Qazaq ulttyq konservatorıasy – elimizdegi kásibı mýzyka mamandaryn daıarlaıtyn irgeli oqý orny. Búginde osy oqý ordasynyń qabyrǵasynda túrli stýdenttik ansámblder qurylyp, kúıshilik ónerdi jańǵyrtýda erekshe úles qosyp júr.
Sondaı shyǵarmashyl toptardyń biri bizdiń búgingi taqyrybymyzǵa arqaý boldy. Qurmanǵazy atyndaǵy Qazaq ulttyq konservatorıasynda qurylǵan jańa stýdenttik ansámbl – tól ónerdi dáripteýdi maqsat etken jastardyń bastamasy. Ansámbl músheleri – qobyz ben dombyra aspaptarynda sheber oınaıtyn talantty stýdentter. Úsh jigit pen úsh qyzdan quralǵan top qazirgi tańda ózderine laıyqty ansámbl ataýyn oılastyrý ústinde. Resmı ataýy áli bekitilmegen. Alaıda, bul olardyń shyǵarmashylyq izdenisteri men mádenı is-sharalarda óner kórsetýine kedergi emes. Stýdenttik ansámbl konservatorıa qabyrǵasynda ótetin túrli konsertter men jıyndarda óner kórsetip keledi. Mundaı ansámblder qazaqtyń tól aspaptaryn biriktirip, dástúrli mýzykaǵa ózgeshe reńk qosady. Mysaly, qobyz ben dombyranyń úndesýi ulttyq kúıler men shyǵarmalarǵa aıryqsha ár beredi.
«Basty maqsat – qazaqtyń dástúrli mýzykalyq murasyn dáriptep, eldegi jáne halyqaralyq deńgeıdegi baıqaýlarǵa qatysý», – deıdi ansámbldiń kórkemdik jetekshisi Sholpan Zadaqyzy.
Al ansámbl múshesi Aıym Medet bolashaqta top quramyn keńeıtip, kásibı deńgeıin odan ári jetildirýdi maqsat etedi. Aıym Qurmanǵazy atyndaǵy Qazaq ulttyq konservatorıasy qobyz mamandyǵynda 3-kýrsta oqıdy. Ol bala kezinen qobyzǵa qyzyǵyp, keleshektegi óner jolyn osy aspappen baılanystyrady.
· Taqyrypqa oraı
Sholpan ZADAQYZY, Qurmanǵazy atyndaǵy Qazaq ulttyq konservatorıasynyń profesory:
Ár jas oryndaýshynyń paryzy
Oqý ornynda bilim alyp júrgen stýdentter ulttyq aspaptardy meńgerip qana qoımaı, qazirden bastap kásibı oryndaýshy retinde shyńdalýy kerek. Sondyqtan osylaı top quryp, tól aspaptarymyzdy biriktirip óner kórsetýi oqytýshylary úshin de óte mańyzdy. Men Qurmanǵazy konservatorıasy Halyq mýzykasy fakúltetiniń Qobyz-baıan kafedrasynda dáris beremin. Qobyz aspabyna degen qyzyǵýshylyq artqanyn baıqaımyn. Qobyz mamandyǵyna qabyldanatyn stýdentter mindetti túrde balalar mýzyka mektebinde nemese mýzykalyq kolejde bilim alyp keledi. Iaǵnı aspapty meńgerip keledi. Al konservatorıada deńgeıin odan ári jetildirip, naǵyz óner ıesi bolý úshin oqıdy.
Bizde stýdentterdiń dástúrli ansámblderi kóbine ózderiniń bastamasymen qurylady. Ustazdary tarapynan árdaıym qoldaý kórsetip, shyǵarmashylyq baǵytta demep otyramyz. Qazaq mýzykasyn nasıhattaý árbir jas oryndaýshynyń paryzy dep oılaımyn. Oryndaýshylyq sheberlikterin damytady ári qazaq mýzykasynyń damýyna serpin beredi.
Ádilet SÁBITULY, ansámbl múshesi:
Mýzykada shekteý joq
Mamandyǵym – dombyra aspaby. Osydan 3-4 aı buryn stýdenttik ansámbl quryp, óner kórsetýdi bastadyq. Qazaq halqynyń ulttyq aspaptaryn, kúılerin keńinen nasıhattap, jurtshylyqqa mýzykalyq mádenıetimizdi tereńirek túsindirgimiz keledi. Keıingi kezderi ózimizdiń kóne aspaptaryna qyzyǵyp júrmin. Qazir sybyzǵyny úırenip júrmin. Álemdik urmaly aspaptar qataryna jatatyn kahon aspabynda da oınaı alamyn. Shamamen, 100-ge jýyq kúı bilemin. Meniń oıymsha, ár oryndaýshy kúıdi sapaly oryndaý kerek. Keıbireýi kúıdiń basyn jaqsy bastap, ortasynda nemese sońynda notadan qatelik jiberip jatady. Eń bastysy – sapaly oryndaý. Ol avtorǵa degen, ulttyq ónerge degen qurmet dep bilemin.
Stýdenttik ansámblge keler bolsaq, biz kóbine konservatorıa ishindegi is-sharalarda óner kórsetemiz. Oqý ornynyń tarapynan bizge úlken qoldaý kórsetiledi. Ulttyq kıimdermen qamtamasyz etip, shyǵarmashylyǵymyzdy damytýǵa jaǵdaı jasaıdy. Ansámbldiń kásibı deńgeıde damýy úshin ustazdarymyz da kómektesip otyrady.
Oqýymdy aıaqtaǵan soń qazaqtyń ulttyq ónerin álemge tanytýdy armandaımyn. Mýzykada shekteý joq. Halyq shyǵarmalarymen shektelip qalmaı, álemdik áýenderdi dombyraǵa laıyqtap oryndaýǵa bolady. Tól aspaptardyń múmkindigi de kóp. Sony keńinen paıdalaný kerek.
Aıym MEDET, stýdenttik ansámbldiń múshesi:
«Adaı» kúıi jıi suranysqa ıe
Konservatorıaǵa túskenge deıin mýzykalyq kolejde qobyz jáne fortepıano aspaptaryn qatar meńgerdim. Qazir osy eki aspapta oınaı alamyn. Qobyz – kúrdeli aspaptardyń biri. Sebebi, onda grıf joq, al oryndaýshy saýsaqtarynyń ushymen emes, tyrnaqpen oınaıdy. Skrıpkada saýsaqtyń ushymen oınaıdy, al qobyzda dybysty tyrnaqpen shyǵaramyz. Osyǵan baılanysty keıde saýsaq qajalyp, qanap ketetin kezder bolady. Biraq qobyzdyń úni janyma jaqyn. Sol sebepti, osy mamandyqty tańdadym.
Qobyz ben dombyradan quralǵan ansámbl qurý bastamasyn Aqnur degen 4-kýrs stýdenti kóterdi. Ansámbl repertýarynda negizinen qazaqtyń dástúrli kúıleri bar. Qurmanǵazy, Súgir, Táttimbet shyǵarmalaryn jıi oryndaımyz. Kópshiliktiń suraýynda da osy avtorlardyń kúıleri. Ásirese, Qurmanǵazynyń «Adaı» kúıi jıi suranysqa ıe. Qazir konservatorıadaǵy is-sharalarǵa, shaǵyn konsertterge qatysyp júrmiz. Al bolashaqta respýblıkalyq jáne halyqaralyq merekelik jıyndarda ansámbl retinde qatysýdy josparlap otyrmyz.