Osydan alty-jeti jyl buryn Ońtústik Koreıaǵa jol tústi. Sonda káris halqynyń jastary arasynda Qudaıǵa senbeıtin, din ustanbaıtyn, esh dinge qatysym joq deıtinderdiń kóbin estigende, tańqalǵan edim. Olardyń qoǵamynda «men dinsizbin» dep aıtý qalypty nárse sıaqty qabyldanady. Al es bilgeli «álmısaqtan musylmanmyn» degendi estip ósken qazaqtar úshin ol endi mádenı shokpen para-par edi.
Biraq sońǵy kezderi bul dúnıede eshteńege, eshnársege tańqalmaý kerek degendi estip júrmin. Óıtkeni, árbir adamnyń taǵdyry ártúrli. Iaǵnı bireýge syn taǵyp, min aıtpastan buryn sen sol adamnyń kıgen aıaq kıimin kıip, júrgen jolymen júrip kór deıdi. Biraq aıtqym kelgeni ol emes.
Bizdiń qazaq qoǵamy bertinge deıin ózin musylmanbyz dep kelgen qoǵam bolatyn. Biraq sońǵy kezde bul uǵymnyń sheti sógile bastaǵan sekildi. Sebebi, búgingi qazaq jastarynyń arasyndaǵy dinı senim ár alýan. Basym kópshiligi ózin musylmanbyz deýi múmkin. Biraq arasynda ózin ateıs sanaıtyndar, ózge dindi qabyldaǵan, barlyq dinge qurmetpen qaraımyn, biraq din ustanbaımyn deıtin nebir jastar da barshylyq.
Máselen, shetel fılologıasy boıynsha qytaı tilin oqıtyn 22 jastaǵy Jansulý Baqytbekovanyń ateıs ekenin bilgen adamdar onyń oıyn ózgertýge tyrysady eken. Óziniń aıtýynsha, ol kez kelgen adamnyń tańdaýyn syılaı biledi, ózgelerge «men sıaqty bolyńdar dep aıtpaımyn» deıdi.
«Qurbymnyń namaz oqıtyn áke-sheshesi meni kórgen saıyn din jaıly ýaǵyz aıtatyn. Biraq ol maǵan unamaıtyn. Ózim ateıs bolsam da, ózgelerge «men sıaqty bolyńdar» dep aıtqan emespin. Temeki shekpeımin, araq ishpeımin. Keıbir namaz oqıtyn qyzdar men jigitterdiń oraza ustap júrip, ekinshi kúni araq iship júrgenderin kórdim. Tańerteń ádemi sóılep otyrady da, keshke múlde basqasha áńgime aıtatyndaryn baıqadym. Sodan meniń oıym, dinge degen kózqarasym biraz ózgere bastady. Meniń ateıs ekenimdi bilgen adamdar meniń pikirimdi ózgertýge tyrysyp jatady. Biraq báribir men óz oıymda qalamyn. Aýyryp qalsa nemese basynda bolyp jatqan túrli jaǵdaılarmen kelispeı, joly bolmaǵan kezderi kóptegen adamnyń Qudaıdy kinálaıtynyn kórdim. Biraq árbir adamnyń basynda bolyp jatqan barlyq jaǵdaıǵa ol ózi jaýapty emes pe?» – deıdi Jansulý.
Bos ýaqytynda kóbinese psıhologıaǵa qatysty eńbekter, romandar oqıtyn Jansulý qazir ıspan tilin meńgerip júr.
Al atasy men ájesiniń qolynda ósken Raýshan úshin musylmanshylyq jat bolǵan emes. «Kishkentaı kezimde tańerteń-keshke duǵa oqý, Fatıha, Yqylas súrelerin, Aıatýl-kýrsı oqý qalypty jaǵdaı bolatyn» deıdi. Biraq 23 jasynda katolık shirkeýine kirgen Raýshan 27 jasynda shoqynǵan. Baýyry men sińlisi oǵan túsinistikpen qarasa, ata-anasy men týǵan-týystary onyń bul tańdaýyn áli kúnge deıin qabyldaı almaıtyn kórinedi.
«Duǵa jasaýdy ájem úıretti. Al atam Keńes úkimetine berilgen komýnıs bolatyn. Oqý bitirip, jumysqa aralasyp, Nur-Sultan qalasyna kóshtim. Syrttaı qaraǵanda, asa bir úlken jaǵdaı bolǵan joq. Biraq 23 jasymda biraz qıyndyqtar bastaldy. Jumys jaǵynan qınalǵan kezderim boldy, biraq jaspyz ǵoı, neshe túrli amalyn taýyp, shyǵyp júrdim. Biraq ne istesem de júregimde bir bos qýys bar, únemi birdeńe jetispeı turatyn. Meniń búkil tirshiligime bir mán-maǵyna berip, toltyryp turatyn nárse kerek. Sol kezde kádimgideı kúızeliske tústim. Áli esimde, 22 naýryz kúni bolatyn. Psıhologıalyq keńes beretin senim telefonyna habarlastym. Olar maǵan «sizden psıhologıalyq, psıhıkalyq aýytqýshylyq kórip turǵan joqpyz, psıhoterapevtke júginip kórińiz» dep nómirin berdi. Bardym. Endi men ózimshe ol menen qandaı da bir travmalardy alyp shyǵady-aý desem, olaı bolmady. Qatty berilmesem de, ózim Qudaıdyń baryna senetinmin. Oǵan eshqandaı kúmán joq. Oılardan sharshaǵanym sonsha, kádimgideı salmaq tastap, qatty kúızeliske túsip kettim. Ol kezderi eshqandaı aýrý-syrqaý, jaqyn jandarymdy joǵaltý degendeı jaǵdaılar da bolǵan emes. Sol úshin ózimdegi kúızelistiń sebebin anyqtaý kerek boldy. Psıhoterapevt «Qudaıǵa senesiń be?» degendeı suraqtar qoıdy. Onyń maǵan qandaı qatysy bar oılap qoıamyn ishteı. «Senbeseńiz óz erkińiz, eger senetin bolsańyz, bárinen maǵyna izdeseńiz, sizdegi kúızelis te soǵan baılanysty bolýy múmkin. Meshitke baryp kórińiz» dep keńes berdi. Ádettegideı meshitke bardym. Ol jerden de janyma jubanysh tappadym. Mazhabtardy zerttep, ımamdarǵa suraq qoıyp júrdim. Kóp izdendim. Sodan bir kúni pravoslav shirkeýine kirdim. Sol jerden sondaı bir jaqyndyqty sezdim. Biraq olardyń kóp dúnıesi men úshin túsiniksiz bolatyn. Shirkeý qyzmetkerimen, ondaǵy adamdarmen sóılestim. Katolık shirkeýine kirdim. Muny endi logıkalyq turǵydan túsindirý qıyn, biraq «Qudaı osy jerde» degen oı kelgeni sol edi, óz oıymnan ózim shoshyp kettim. Basynda qazaqtardy kezdestirmedim, olar az bolatyn, kerisinshe, poláktar, nemister sıaqty basqa ulttar júretin. Kún saıyn meshitke barýdy da toqtatqan joqpyn, arabsha duǵalardy oqýdy da toqtatpadym. Biraq katolık shirkeýine de baryp júrdim», – dep óz áńgimesimen bólisken Raýshan qazir katolık shirkeýinde qazaqtar toby baryn, onda bári qazaqsha duǵa jasaıtynyn aıtty.
Osydan birneshe jyl buryn býddızmdi ustanatyn qazaq qyzymen tanysyp, sóılesip qalǵanym bar. Sonda ómirden qınalyp júrgen sátinde «aqıqatty sol býddadan taptym» degen qazaq qyzy taza úndister sekildi ómir súretinin ańǵarǵan edim.
Túrik aǵaıyndardyń din ustaný ádebin sińirgen qazaq jastary da ortamyzda kóp. Batystyq kózqaraspen eshkimge zıanyń tımesin, biraq aldymen ózińdi jaqsy kór. Dinı senimdi balaǵa ata-anasy tańbaý kerek, ol eseıip, aqyl toqtatqanda baryp dinı senimdi ózi tańdaýǵa quqyly degen kózqarasty ustanatyn da bir top jastar bar.
Qalaı desek te, munyń bári búgingi jastar arasyndaǵy dinı senimge qatysty kóńil-kúıdiń, tańdaý men kózqarastyń, oılaý erkindigi men aqylǵa júginip, sheshim shyǵarýdyń ár alýandyǵyn kórsetse kerek. Iaǵnı, búgin men qazaqpyn dese, men – musylmanmyn degenmen teń bolmaı tur. Bálkim, erkindik degendi búgingi jastar dinge qatysty erkin ustanymda bolý dep túsinse kerek.