GSB UIB bıznesti taldaý ortalyǵynyń dırektory, ekonomıs Maqsat Halyq keıingi kúnderi teńgeniń dollarǵa qatysty baǵamynyń nyǵaıýyn ýaqytsha qubylys dep sanaıdy.
Sarapshy mundaı paıymynyń mánin túsindirdi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz QazAqparatqa silteme jasap.
Ekonomısiń aıtýynsha, teńge baǵamynyń keıingi kúnderi Reseı Federasıasyna sanksıa salynbaı turǵan kezdegi deńgeıinen de joǵary bolýyna birneshe faktor qatar áser etip otyr.
«Teńgemizdiń quny artýynyń faktory Ulttyq qordan túsip jatqan aýdarymdardyń bolýy dep aıtýshy edim. Eń negizgi faktor - osy. Ulttyq qordan túsetin aýdarymdardy arttyramyz degen sheshim qalaı shyqty, sodan bastap teńgemizdiń quny arta bastady. Ár aı saıyn 1 mlrd dollarǵa jýyq qarajat elimizge aýdarylyp jatyr. Onyń bári qor naryǵy arqyly ótedi, sol qarajatqa teńge satyp alynady. Onyń bári túptep kelgende dollarǵa degen ishki tapshylyqty joıady. Osylaısha teńgeniń quny artady», - deıdi sarapshy.
Ǵalym Ulttyq banktiń teńge ıntervensıasy týraly málimdemelerine qatysty da óz paıymyn aıtty.
«Ulttyq bank sáýir aıynda ıntervensıa jasap otyrǵan joqpyz dep málimdeme jasady. Al naýryz aıynda 1 mlrd dollarǵa jýyq ıntervensıa bolǵan edi jáne Ulttyq qordan 800 mln dollarǵa jýyq qarajat aýdarym jasaldy. Sonda naýryz aıynda teńgemizdi turaqtandyrý úshin 1,7 mlrd dollardan astam qarajat jumyldyryldy. Endi ár aı saıyn Ulttyq banktiń altyn-valúta qorynan ıntervensıaǵa artyq aqsha jumsalmasa da, Ulttyq qordan aqsha aýdarylyp jatyr. Bul teńgemizdiń qunyn arttyratyny sózsiz. Bazalyq paıyzdyq mólsherlemeniń ulǵaıýy da teńgeni nyǵaıtady. Óıtkeni teńgedegi depozıtterdiń quny artady, azamattar teńgedegi depozıtterge kóbirek aqsha aýdarady. Ol da teńgemizge degen suranysty belgili bir dárejede arttyrady», - dep qosty Maqsat Halyq.
Ekonomısiń sózine qaraǵanda, Reseı rýbliniń quny artqany da teńge baǵamyna ýaqtysha bolsa da oń áser etip tur.
«Onyń negizgi sebebi – Reseı Ulttyq bankiniń rúbldiń qunyn qolmen, kúshtep arttaryp otyrǵan saıasat. Reseıge munaı satýdan mıllıardtaǵan dollar túsip jatyr. Ol qarajatqa Reseı úkimeti ózderine qajetti tehnıkany, avtoóndiriske qajet qosalqy bólshekterdi, ǵarysh, kompúter tehnologıalaryn syrttan satyp ala almaı otyr. Qazir eshkim Reseıge ondaı taýaryn satyp jatqan joq. Osy turǵydan ol qarajattyń bári Reseıge jınaqtalyp jatyr da, rúbldiń ýaqytsha qundy bolý fazasy oryn alyp tur. Ol da teńgemizdiń qundy bolýyna áser etedi», - dedi sarapshy.
Sondaı-aq, ol munaı baǵasynyń bir barreli 100 dollardan asyp turýy da teńgeniń qunyn arttyryp jatyr.
«Kaspıı qubyr konsorsıýmyndaǵy qıyndyqtar kezinde jaǵdaı túsiniksiz bolatyn. Qubyrdaǵy jóndeý jumystary bitýge jaqyn degen aqparattyń shyǵýy da teńgemizdiń, eksporttyq áleýetimizdiń bıyl oń sıpatta bolatynyn kórsetip, teńgemizge biraz qun berip tur. Meniń oıymsha, bul ýaqytsha. Sebebi Reseı rýbli turaqty bolyp qalady degen naqty alǵyshart joq. Reseıge báribir munaıdan kelgen dollar arqyly syrtqy qaryzynyń esebin júrgizý kerek. Ázirge Reseı bıligi syrtqy qaryzdy rúblmen qaıtaramyz dep minez kórsetip otyr. Biraq álem qaýymdastyǵy ondaı qadamǵa barmaıdy, defolt jarıalaýy múmkin. Sondyqtan jazǵa qaraı Reseıge salynǵan sanksıalardyń saldaryn kóremiz. Taǵy da bir másele bar. Jazǵa qaraı, jalpy osy jyldyń ishinde dollardyń ındeksi kóterilip jatyr. Federaldyq rezerv júıesi 4 mamyrda dollardyń kilttik paıyzdyq mólsherlemesin ósirdi. Jyl boıynda taǵy da ósiredi. Demek, dollardyń qymbattaýy bastaldy. Álemde ózge valútalar dollarǵa qatysty qunyn joǵaltyp jatyr. Osy turǵydan kelgen kezde uzaq merzimde teńgemizge belgili bir dárejede syn-qater, qysym bolady degen sóz», - dep túıindedi Maqsat Halyq.
Aıta keteıik, keshe KASE qor naryǵyndaǵy kúndizgi saýda qorytyndysy boıynsha, dollar baǵamy 9, 07 teńgege arzandap, 1 dollar 427, 80 teńge bolǵan.