Komısıa termınologıalyq leksıka boıynsha usynys ázirleıdi.
Qazaqstanda respýblıkalyq termınologıalyq komısıa quryldy, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz
Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstri 2024 jylǵy 18 naýryzdaǵy Respýblıkalyq termınologıalyq komısıa qurý týraly buıryqqa qol qoıǵan.
Respýblıkalyq termınologıalyq komısıa qazaq tiliniń ekonomıkanyń, ǵylymnyń, tehnıkanyń jáne mádenıettiń barlyq salalarynda termınologıalyq leksıkasy boıynsha usynystar ázirleıtin jáne óz qyzmetin qoǵamdyq-gýmanıtarlyq jáne jaratylystaný-matematıkalyq baǵyttar boıynsha júzege asyratyn konsýltatıvtik-keńesshi organ qyzmetin atqarady.
Respýblıkalyq termınologıalyq komısıanyń quramyna:
tóraǵa - QR Ǵylym jáne joǵary bilim vıse-mınıstri;
tóraǵanyń orynbasary - QR Ǵylym jáne joǵary bilim Mınıstrligi Til saıasaty komıtetiniń tóraǵasy;
hatshy-QR Ǵylym jáne joǵary bilim Mınıstrligi Til saıasaty komıteti tóraǵasynyń orynbasary.
Qoǵamdyq-gýmanıtarlyq baǵyty boıynsha komessıa quramyna:
Artyqbaev Jambyl Omaruly-tarıh ǵylymdarynyń doktory (kelisim boıynsha);
Álisjan Sarqyt Qalymuly-fılologıa ǵylymdarynyń doktory (kelisim boıynsha);
Baımurat Saǵıdolla Mútıgollauly – zań ǵylymdarynyń magıstri (kelisim boıynsha);
Baımenshe Serikqalı Erigalıuly-fılologıa ǵylymdarynyń doktory (kelisim boıynsha);
Jonkeshov Baýyrjan Seısenbekuly-fılologıa ǵylymdarynyń kandıdaty (kelisim boıynsha);
Hambar Baqytgúl-ekonomıka ǵylymdarynyń kandıdaty (kelisim boıynsha);
Qamzabekuly Dıhan-fılologıa ǵylymdarynyń doktory (kelisim boıynsha);
Qulmanov Sársenbaı Qýantaıuly-fılologıa ǵylymdarynyń kandıdaty (kelisim boıynsha);
Mahambetova Aıgúl Kóbeısinqyzy – quqyq magıstri (kelisim boıynsha);
Nurysheva Gúljıhan Jumabaıqyzy-fılosofıa ǵylymdarynyń doktory (kelisim boıynsha);
Omashuly Dáýitáli-jýrnalıst, aýdarmashy (kelisim boıynsha);
Jaratylystaný-matematıkalyq baǵyty boıynsha komessıa quramyna:
Ábdirahmanov Saýytbek Ábdirahmanuly-fılologıa ǵylymdarynyń doktory (kelisim boıynsha);
Aıdarbek Qarlyǵash Jamalbekqyzy – fılologıa ǵylymdarynyń doktory (kelisim boıynsha);
Bajyqova Kúlzada Begalınqyzy-hımıa ǵylymdarynyń kandıdaty (kelisim boıynsha);
Erǵazına Maral Júnisbekqyzy – medısına ǵylymdarynyń kandıdaty (kelisim boıynsha);
Imanbaeva Aqjýnıs Altaevna-bıologıa ǵylymdarynyń kandıdaty (kelisim boıynsha);
Imanqul Tóleýhan Shoıbasuly-fızıka-matematıka ǵylymdarynyń kandıdaty (kelisim boıynsha);
Kómesh Toqtar - "Fızıka jáne astronomıa" mamandyǵy boıynsha fılosofıa doktory (PhD) (kelisim boıynsha);
Qarmanov Toǵys Dosmyrzauly-tehnıka ǵylymdarynyń kandıdaty (kelisim boıynsha);
Qurmanbaıuly Sherýbaı-fılologıa ǵylymdarynyń doktory (kelisim boıynsha);
Mamyrbaev Órken Jumajanuly - "Aqparattyq júıeler" mamandyǵy boıynsha fılosofıa doktory (PhD) (kelisim boıynsha);
Saparov Qýat Tabyldyuly-geografıa ǵylymdarynyń doktory (kelisim boıynsha).
Sondaı-aq, Respýblıkalyq termınologıalyq komısıa týraly ereje bekitildi.
Komısıa óz qyzmetinde kelesi qaǵıdalardy ustanady:
qazaq leksıkasynyń sóz qoryn barynsha paıdalaný;
qazaq tiliniń leksıkalyq qoryn jáne sózjasam tásilderin utymdy paıdalaný;
termındik bilim berýde basqa túrki tilderiniń oń tájirıbesin qoldaný;
tildik normalarǵa sáıkestigi;
tildegi sózjasam zańdylyqtaryna sáıkestigi;
termınniń sınonımderiniń, fonetıkalyq, grafıkalyq, morfologıalyq, sózjasamdyq jáne sıntaksıstik nusqalarynyń bolmaýy;
tildik normalarǵa beıimdele otyryp, shet tilderinen termınder alý;
termınniń týyndy sózdi qalyptastyrý qabiletiniń bolýy;
ǵylymnyń, tehnıkanyń salalyq salalarynda semantıka nemese forma boıynsha genetıkalyq baılanysty termınderdiń qoldanylýyn úılestirý, sondaı-aq ulttyq jáne syrttan engen termınderdiń tabıǵı tepe-teńdigin saqtaý.
Komısıanyń jumys organy QR Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrliginiń Til saıasaty komıteti bolyp tabylady.
Komısıa otyrystary qajettiligine qaraı, biraq jylyna keminde alty ret ótkiziledi.
Komısıanyń negizgi mindetteri:
ekonomıkanyń, ǵylymnyń, tehnıkanyń jáne mádenıettiń túrli salalary boıynsha qazaq tiliniń termınologıalyq leksıkasy salasynda usynystar ázirleý;
termınderdi qarastyrý jáne qabyldaý;
ekonomıka, ǵylym, tehnıka jáne mádenıettiń túrli salalary boıynsha komısıa bekitken termınderdi búletender men salalyq termınologıalyq sózdikter túrinde shyǵarýǵa usynymdar daıyndaý, sondaı-aq termınderdi buqaralyq aqparat quraldarynda jarıalaý;
qoǵamdyq-gýmanıtarlyq jáne jaratylystaný-matematıkalyq baǵyttar boıynsha, onyń ishinde ekonomıkanyń, ǵylymnyń, tehnıkanyń jáne mádenıettiń tıisti salalary boıynsha termınologıalyq seksıalar qurý;
qajet bolǵan jaǵdaıda termınderdi praktıkalyq qoldaný men qoldanýdyń durystyǵy men dáıektiligin aıqyndaý maqsatynda qazaq tiliniń termınologıasyn jetildirý jóninde usynystar daıyndaý úshin mamandardy, ǵalymdardy, ekonomıkanyń, ǵylymnyń, tehnıka men mádenıettiń tıisti salalarynyń termınologıalyq seksıalarynyń múshelerin, sondaı-aq múddeli memlekettik organdar men uıymdardyń ókilderin tartý.
Komısıanyń sheshimderi ashyq daýys berý arqyly qabyldanady jáne jalpy sannyń kópshilik daýysy berilgen jaǵdaıda, qabyldandy dep esepteledi.
Daýys berý Komısıa otyrysynda osy Erejeniń qosymshasyna sáıkes daýys berý paraǵyn toltyrý jolymen júrgiziledi. Daýystar teń bolǵan jaǵdaıda tóraǵa daýys bergen sheshim qabyldandy dep esepteledi.
Otyrysty onlaın nemese aralas rejımde ótkizý kezinde Komısıa músheleri, toltyrylǵan daýys berý paraqtary eki jumys kúni ishinde Komısıanyń jumys organynyń qyzmettik elektrondyq poshtasyna jiberiledi.
Buıryq qol qoıylǵan kúninen bastap qoldanysqa engiziledi.