Almatyda ornalasqan QR Zoologıa ınstıtýty sırek kezdesetin janýarlardy saqtaýǵa jáne olardy tabıǵatqa qaıtarýǵa belsendi qatysady, dep habarlaıdy aqshamnews.kz.
Ǵalymdar men memlekettik organdardyń kúsh-jigeriniń arqasynda sońǵy onjyldyqta joıylyp bara jatqan birqatar túrlerdiń taralymyn edáýir ulǵaıtýǵa qol jetkizildi. Bul týraly QR Zoologıa ınstıtýtynyń bas ǵylymı qyzmetkeri, QR Qyzyl kitabynyń bas redaktory Roman Iashenko óńirlik komýnıkasıalar qyzmetiniń baspasóz konferensıasynda habarlady.
«Búgingi tańda Qazaqstanda sırek kezdesetin jáne quryp ketý qaýpi tóngen janýarlar túrleriniń tiziminde 227 túr tirkelgen. Alaıda, ǵylymı zertteýlerdiń arqasynda biz bul tizimdi qaıta qaraýdy jáne ony 217 túrge deıin qysqartýdy usyndyq, bul keıbir túrlerdiń popýlásıasyndaǵy oń ózgeristerdi kórsetedi», - dedi spıker.
Onyń aıtýynsha, Almatynyń sımvoldarynyń biri - qar barysyn saqtaýǵa erekshe kóńil bólinedi. Búginde onyń Qazaqstandaǵy mekendeıtin jerleriniń 70% -ǵa jýyǵy qoryqtardyń qorǵaýynda. Jabaıy tabıǵatta janýarlardyń minez-qulqyn zertteý jáne baqylaý maqsatynda ǵalymdar fototutqyshtar men spýtnıktik telemetrıany paıdalanady. Qazirdiń ózinde 11 qar barysyna spýtnıktik qarǵybaý berildi.
«Júıeli sharalardyń arqasynda Qazaqstandaǵy qar barysynyń sany 1990-shy jyldardaǵy 80-100 daraqtan búgingi tańda shamamen 160-180 daraqqa deıin ósti», - dep atap ótti Roman Iashenko.
Sondaı-aq, spıker 2024 jyly Qazaqstanda eki aýqymdy joba - jolbarys pen Prjevalskıı jylqysyn qalpyna keltirý boıynsha belsendi kezeńge ótkenin atap ótti. Tarıhta bul janýarlar el aýmaǵynda mekendegen, biraq tolyǵymen joıylǵan.
Óz kezeginde QR Zoologıa ınstıtýty bas dırektorynyń orynbasary Marına Chırıkova negizgi ózgeristerdiń biri janýarlardyń 21 túrin, onyń ishinde 19 omyrtqasyzdar men eki omyrtqalylardy alyp tastaý bolǵanyn habarlady. Sebebi olardyń popýlásıasy turaqtandy jáne olar endi joıylyp ketý qaýpinde emes. Alaıda tizimge 11 jańa túr qosyldy, onyń ishinde jándikterdiń úsh túri, qustardyń eki túri jáne sútqorektilerdiń bir túri.
«Mysaly, sońǵy 12 jylda Qarataý taýlaryndaǵy aqbas qumaıdyń sany 95% - ǵa qysqardy. 2002 jyly Qazaqstanda 250-ge jýyq jup bolǵan qara qus óńirden is júzinde joǵalyp ketti. Qamys mysyq ta tizimge engizilgen, óıtkeni onyń elde bolýy tek eski jazbalarmen rastalǵan», - dep qosty Marına Chırıkova.