Almaty qalasy Óńirlik komýnıkasıalar qyzmetiniń alańynda Akýsherlik, gınekologıa jáne perınatologıa ǵylymı ortalyǵynyń mamandary EKU kvotalary, memlekettik baǵdarlamalar jáne adam reprodýksıasy týraly aıtty. Memleket basshysynyń tapsyrmasymen iske qosylǵan «Ańsaǵan sábı» arnaıy baǵdarlamasy boıynsha mundaı kvotalar kóptep bólinýde, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
«Qazaqstan boıynsha jyl saıyn 7 myń kvota bólinedi, olar aımaqtarǵa sáıkes bólingen. Qalamyz megapolıs ekenin eskersek, eń kóp kvota Almatyǵa, sondaı-aq Astana qalasyna bólingen», - deıdi Akýsherlik, gınekologıa jáne perınatologıa ǵylymı ortalyǵynyń EKU bóliminiń meńgerýshisi Radha Arıpova.
Spıkerdiń aıtýynsha, Qazaqstanda bar bolǵany 30 EKU klınıkasy bolsa, onyń 19-y MÁMS júıesine qatysady. Ótken jyly MÁMS aıasynda 210 baǵdarlama, 2021 jyly 133 baǵdarlama júzege asyryldy. Osy jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda tek Akýsherlik, gınekologıa jáne perınatologıa ǵylymı ortalyǵy ǵana 125 EKU baǵdarlamasyn aldy.
«Búgingi kúni 210 áıelde nátıje belgili. Onyń ishinde 63 áıelde júktilik anyqtaldy. Tıimdilik 30 paıyzdy qurady», - dep bólisti R. Arıpova.
EKU baǵdarlamasyna qatysatyn pasıentterdiń jas sanaty kelesideı:
- 29 jasqa deıin - 22%
- 30-39 jas – 68%
- 40+ jas – 10%
Bedeýlik dıagnozy qoıylǵan jáne bir jyl boıy emdelgen, sondaı-aq olarda jatyr tútikteriniń absolútti bitelýi, sozylmaly ınfeksıalar nemese jatyr tútikterin alý operasıalary sıaqty belgileri bar erli-zaıyptylar EKU jasaýǵa quqyly. Sonymen qatar, andrologtar kórsetkendeı, erler faktorymen baılanysty problemalar bolsa EKU prosedýrasyn jasata alady.. Endokrındik faktorlary bar jáne artyq salmaq saldarynan ovýlásıa bolmaǵan áıelder EKU-ǵa quqyly. EKU kórsetkishteriniń tiziminde paıda bolýy belgisiz bedeýlik te bar.
Antımúllerov gormonynyń qory azaıǵan jaǵdaıda EKU-dan bas tartýǵa bolady. Eger ol 1-den az bolsa, onda EKU baǵdarlamasy tıimsiz bolatyny anyq, mundaı naýqastar donorlyq baǵdarlamalarǵa barýy qajet.
Mamandardyń aıtýynsha, 40 jastan asqan naýqastardyń kontıngenti áli kúnge turaqty bolyp otyr. Sondaı-aq, «Ańsaǵan sábı» memlekettik baǵdarlamasynyń arqasynda jas kezde EKU baǵdarlamalary qoljetimdi boldy.
Óz kezeginde EKU bóliminiń reprodýktolog mamany Elvıra Sarmanova EKU prosedýrasy tóńireginde áli de qate túsinikter bar ekenin aıtyp, olardyń kópshiligin joqqa shyǵardy. Eń jıi kezdesetini – "EKU arqyly týǵan balalardyń densaýlyǵynda aqaý bar" degen oı-pikir.
«Qosymsha reprodýktıvti tehnologıalar dúnıe júzinde 40 jyldan beri qoldanylyp keledi. Osy ýaqyt ishinde álemde 100 myńnan astam deni saý bala dúnıege kelgen. Bul balalar medısınalyq uıymdardyń turaqty baqylaýynda. Júrgizilgen zertteýlerdiń eshqaısysy EKU arqyly týǵan balalar men tabıǵı jolmen týǵan balalardyń densaýlyq jaǵdaıynyń aıyrmashylyǵy bar ekenin dáleldeı almady», - dedi E. Sarmanova.
Basqa mıfterge mynalar jatady:
- EKU nátıjesinde týylǵan balalar kóbinese bedeý bolyp keledi
- EKU-dan keıingi bosaný kezinde tek kesar tiligi jasalady
- bedeýlik tek áıelderde anyqtalady
- EKU analyq bezderdiń jumysyn tómendetedi, jumyrtqalardyń sanyn azaıtady
- EKU baǵdarlamasynan keıin qaterli isiktiń damý qaýpi joǵary
- EKU - bul tek kópuryqty júktilik
Maman-embrıolog Madına Spanova tanymal prosedýra – analyq jynys jasýshasyn muzdatý týraly aıtty. Bul reprodýktıvti tehnologıa bıologıalyq materıaldy saqtaý úshin qoldanylady.
«Ýaqyt óte kele áıelderde analyq bezderdiń qory taýsylady, hromosomalyq aýytqýlardyń yqtımaldyǵy da artady. 35 jastan keıin analyq jynys jasýshasynyń DNQ qurylymy buzylady. Bul, mysaly, 10 embrıonnyń eki nemese tórt embrıonynda hromosomalardyń durys jıyntyǵy bolady. Sondaı-aq, urpaqty bolý jasyn uzartý jáne ana bolýdy densaýlyqqa qaýip tóndirmeıtin qolaıly ómir kezeńine qaldyrý. Dárigerler naýqastarǵa qaterli isikpen operasıadan buryn jynys jasýshasyn muzdatýǵa keńes beretin kezder bolady. Iaǵnı, hımıoterapıadan buryn analyq jynys jasýshasynyń jetkizilýin saqtaý úshin», - dep bólisti ol.
EKU prosedýrasyn alý úshin aldymen turǵylyqty jeri boıynsha gınekologpen keńesip, tıisti joldama alý kerek. Bedeýlik dıagnozymen ǵana kvotaǵa qol jetkizý múmkin.