QR Premer-Mınıstri Oljas Bektenovtiń tóraǵalyǵymen ótken Úkimet otyrysynda iri qalalarda qatty turmystyq qaldyqtardy qaıta óńdeý zaýyttaryn salý máselesi qaraldy.
Ekologıa jáne tabıǵı resýrstar mınıstri Erlan Nysanbaev Úkimet qaldyqtardy basqarý salasyndaǵy jobalardy jeńildikpen qarjylandyrý tetigin bekitkenin eske saldy. Bul qoqys tasıtyn kólikterdi satyp alýǵa, suryptaý jelilerin iske qosýǵa jáne qaıta óńdeý qýattaryna qatysty. Qarjylandyrý Ónerkásipti damytý qory arqyly 3 jyldan 15 jylǵa deıingi nesıe berý merzimin jáne 3%-dyq syıaqy mólsherlemesin qarastyrady.
Búgingi tańda 232 mlrd teńgeden asatyn 94 joba irikteldi. Olardy iske asyrý tósemtastardy, lúkterdi, qoqys jáshikterin, shyny ydystardy, streıch plenkalaryn jáne basqa da halyq tutynatyn taýarlar shyǵarýdy jolǵa qoıýǵa múmkindik beredi.
Sondaı-aq qýattylyǵy jylyna 3 mln tonnadan asatyn suryptaý jelilerin salý jáne jańǵyrtý boıynsha óńirler arqyly 21 joba pysyqtaldy. Jobalardy iske asyrý suryptaý jelileriniń qýatyn qazirgi 1,7 mln tonnadan 4,7 mln tonnaǵa deıin jetkizýge, sondaı-aq elimizdiń barlyq óńirlerindegi qalalar men iri eldi mekenderdi qamtýǵa múmkindik beredi.
Qatty turmystyq qaldyqtardy qaıta óńdeý boıynsha jalpy qýattylyǵy jylyna 1,2 mln tonnadan asatyn jańa 37 zaýyt salý jáne jumys istep turǵan 8 zaýytty jańǵyrtý josparlanyp otyr. Bul óńdeý kólemin jylyna 1,4 mln tonnaǵa deıin arttyrýǵa múmkindik beredi.
Jetisý oblysynyń ákimi Beıbit Isabaev pen Qyzylorda oblysynyń ákimi Nurlybek Nálibaev óńirlerdegi tıisti ınfraqurylymdyq jobalardyń iske asyrylý barysy týraly habardar etti.
Otyrysta Qazaqstan qaptamashylar qaýymdastyǵynyń basqarma tóraǵasy Batyrbek Áýbákirov jańa óndiristerdi qurý jáne qoldanystaǵy qýat kózderin jańǵyrtý týraly baıandama jasady.
Premer-Mınıstr atap ótkendeı, respýblıkanyń kóptegen óńirlerinde áli kúnge deıin komýnaldyq qaldyqtardy utymdy jınaý men shyǵarýǵa jáne olardy suryptap, qaıta óńdeýge jetkilikti kóńil bólinbeı keledi. Ońdy-soldy ruqsat etilmegen qoqys úıindileri paıda bolýda. Olardy joıý máseleleri ýaqtyly sheshilmeıdi.
«Halyqaralyq tájirıbe kórsetip otyrǵandaı, damyǵan elder turmystyq qaldyqtardy qaıtadan óńdep, barynsha kádege jaratýda. Al, bizde qarapaıym sózben aıtqanda, jınalǵan qoqysty jerge kóme salý, tipti bolmasa taýdaı qylyp úıip qoıý úırenshikti jaǵdaıǵa aınaldy. Bul eldi mekenderdiń kórkin buzýmen qatar, eshqandaı sanıtarıalyq, ekologıalyq normalarǵa saı kelmeıdi», — dedi Oljas Bektenov.
Premer-Mınıstrdiń aıtýynsha, tamaq qaldyqtaryn kádege jaratý men qaıta óńdeý máseleleri de sheshimin tappaı otyr. Osyǵan baılanysty qaldyqtardy jınaýdan bastap, qaıta óńdeýge deıin kádege jaratýdyń tıisti tetikterin ázirleý qajet.
«Mınıstrlik pen óńirler bul jumysty sozbalańǵa salyp jiberdi. Kásiporyndardyń kópshiligi qaıtalama shıkizatty jınaýmen, ony býyp-túıip, shetelge satýmen ǵana aınalysady. Al, qaldyqtardy qaıta óńdep, túpkilikti ónim shyǵaryp otyrǵandar az», — dedi Úkimet basshysy.
Premer-Mınıstr mysal retinde Soltústik Qazaqstan oblysyndaǵy «Radýga» kompanıasy polıetılen men qaǵaz qaldyqtaryn qaıta óńdep, halyq tutynatyn ár túrli taýarlar óndirip otyrǵanyn aıtty. Shymkentte «Evrokrıstall» kompanıasy shynyny qaıta óńdep, ydys-aıaq shyǵarady.
Almaty oblysynda «KZ recycling» kompanıasy makýlatýradan qaǵaz ónimderin shyǵarady. Al Qyzylorda oblysynda árbir aýdan qaldyqtardy qaıta óńdeýge qatysty óz jobalaryn iske asyrýda.
Bul rette Úkimet basshysy Atyraý, Aqtóbe jáne Abaı oblystary kópten beri qaldyqtardy suryptaý jelisin iske qosa almaı otyrǵanyn atap ótti.
Oljas Bektenov jalpy, búkil álemde qoqysty qaıta óńdeý tabysty bıznes bolyp otyrǵanyn, Qazaqstan da bul baǵytta zamana kóshinen qalmaýǵa tıis ekenin atap ótti.
«Osyndaı jobalardy iske asyrý kezinde kásiporyndardy ekonomıkalyq jaǵynan yntalandyrýdyń tıimdi tetikteri engizilýi qajet. Onyń ústine, komýnaldyq qaldyqtardy qaıta óńdeý men suryptaý jobalary 15 jylǵa 3% jeńildikti mólsherlememen Ónerkásipti damytý qory arqyly qarjylandyrylatyn bolady», — dedi Premer-Mınıstr.
Úkimet basshysy sondaı-aq qaldyqtar jınaý, tasymaldaý jáne qaıta óńdeýdi júzege asyratyn kásiporyndar úshin EkoQoldaý tólem baǵdarlamasynyń tetigi qaıta iske qosylǵanyn aıtty.
«Qaldyqtarmen jumys isteýdiń naqty júıesi ekonomıkalyq jáne ekologıalyq áser berip qana qoımaı, kásiporyndar ashýǵa, jańa tehnologıalar tartýǵa, jumys oryndaryn ashýǵa da yqpal etedi», — dedi Oljas Bektenov.
Joǵaryda aıtylǵandardyń negizinde Úkimet basshysy qaldyqtardy qaıta óńdeý salasyna ınvestorlar tartýdyń qosymsha tetikterin ázirleýdi, tıisti ınfraqurylymdyq jobalary boıynsha ótinimderdi jedeldetip qaraý sharalaryn qabyldaýdy jáne tolyq paıdalanýǵa berilgenge deıin árbir jobany súıemeldeýdi qamtamasyz etýdi tapsyrdy. Premer-Mınıstr osy salada bastalǵan barlyq jobalardy iske qosý jumystaryn jedeldetýdi tapsyrdy.