«Memleket genderlik teńdikti saqtaýǵa, áıelder quqyǵyn qorǵaýǵa jáne otbasy qundylyqtaryn nyǵaıtýǵa árdaıym basa mán beredi», – Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysynyń bastamasymen jetekshi bılik organdarynda áıelderge arnaıy kvotalar berildi. Nátıjesinde, Parlament pen máslıhattardaǵy áıelder úlesi artty, bul baǵyttaǵy jumystar jalǵasýda.
Qazirgi kezde Parlamentte 28 áıel depýtat bar, bul jalpy depýtattar sanynyń 18,9%-y. Máslıhattarda áıelderdiń úlesi – 22,7%-ǵa (3 415 depýtattyń 774-i) jetti.
Memlekettiń 21 mınıstrliginde, densaýlyq saqtaý, eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý, mádenıet jáne aqparat mınıstrlikterinde 3 áıel mınıstr, 8 vıse-mınıstr, 3 apparat basshysy bar. Sonymen qatar, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentine tikeleı baǵynyshty jáne esep beretin 14 memlekettik organda 6 áıel basshylyq qyzmet atqarady. El boıynsha sýdıa áıelderdiń jalpy sany – 1 248 adam (53%).
2025 jylǵy 1 qańtardaǵy jaǵdaı boıynsha, memlekettik qyzmettegi áıelderdiń úlesi 55,8%-ǵa (84 482 memlekettik qyzmetshiniń 47 158-i – áıelder) jetti. Basshylyq laýazymdardaǵy áıelderdiń jalpy úlesi – 39,1% (23 947 basshynyń 9 363-i).
Sonymen qatar, Úkimet áıelder kásipkerligin damytýǵa kóp kóńil bólýde. Shaǵyn jáne orta bıznes ıeleriniń qurylymynda áıel kásipkerlerdiń úlesi 48%-ǵa jetti.
Áıelder kásipkerligin qoldaý maqsatynda birqatar baǵdarlamalar iske asyp jatyr. Máselen, «Damý» kásipkerlikti damytý qory qyzmet etken kezeń ishinde 4,1 mlrd teńge kóleminde 105 myńnan astam áıeldiń jobasyna qoldaý kórsetti.
Búginde áıelderdiń turǵyn úı jaǵdaıyn jaqsartýǵa arnalǵan arnaıy baǵdarlamalar bar. «Otbasy bank» pen Azıa damý banki birlesip, «Umaı» ıpotekalyq baǵdarlamasyn iske qosty. Úsh jyl ishinde bul baǵdarlama 3 660 qazaqstandyq áıelge baspana satyp alýǵa kómektesti. Jalpy nesıe kólemi – 41,2 mlrd teńge. Sondaı-aq, asyraýshysynan aıyrylǵan áıelder de endi memlekettik turǵyn úı alý kezegine jeke sanat retinde engiziletin bolady.
Ótken jylǵy eń mańyzdy oqıǵalarynyń biri – otbasylyq-turmystyq zorlyq-zombylyqqa qarsy zańnyń qabyldanýy. Zańda qylmystyq jaýapkershilik qatańdatylyp, otbasy ınstıtýtyn nyǵaıtý jáne turmystyq zorlyq-zombylyqtyń aldyn alý boıynsha birqatar normalar bekitildi.
Prezıdent tapsyrmasy boıynsha, İshki ister mınıstrliginiń Ákimshilik polısıa komıtetinde «Otbasylyq-turmystyq zorlyq-zombylyqpen kúres jáne áıelderdi zorlyq-zombylyqtan qorǵaý» basqarmasy quryldy. Áıelder men kámeletke tolmaǵandarǵa qatysty jynystyq sıpattaǵy qylmystardy tergeý úshin arnaıy áıel tergeýshiler taǵaıyndaldy (respýblıka boıynsha tergeý-jedel toptaryna 280 áıel tergeýshi engizildi).