Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń Fransıaǵa memlekettik sapary qarsańynda «Le Figaro» basylymyna «Qazaqstan – Fransıanyń strategıalyq ári senimdi seriktesi» atty maqalasy jarıalandy, dep habarlaıdy aqshamnews.kz.
Maqalada Memleket basshysy qazirgi álem baǵamdaýy qıyn ári buryn-sońdy bolmaǵan geosaıası turaqsyzdyq pen jikke bólinýshilikke tap kelgenin atap ótip, ahýaldy planetarlyq aýqymdaǵy eki úlken synaq – jahandyq jylyný men jappaı kóshi-qon odan saıyn qıyndata túskenin zerdeleıdi. Prezıdenttiń aıtýynsha, bul faktorlar bir-birin órshitip, dúnıe júziniń mıllıondaǵan halqyn joıqyn qıyndyqqa uryndyrýy múmkin.
«Osyndaı daǵdarys jaǵdaıynda qazirgi basqarý júıeleri men halyqaralyq jedel áreket etý tetikteri tıimdiligin kórsete almaı otyr. Ásirese kópjaqty ınstıtýttardyń tyǵyryqqa tirelýi alańdatady. Birikken Ulttar Uıymynyń mysaly osy daǵdarysty aıqyn kórsetedi. Jahandyq yntymaqtastyqtyń rámizi retinde qyzmet etetin bul teńdessiz ári balamasy joq uıym úlken qıyndyqtarǵa tap boldy. Aıtarlyqtaı ekonomıkalyq jáne saıası yqpalǵa ıe alpaýyt elderdiń halyqaralyq kún tártibindegi negizgi máselelerge qatysty ustanymy kereǵar kórinip jatady. Kózqarastar qaıshylyǵy, ásirese qaqtyǵystar uzaqqa sozylǵan óńirlerde anyq baıqalady. Al bul jaǵdaıda daýlardy sheshýdiń tetikteri, sonyń ishinde BUU da qaýqarsyzdyǵyn ańǵartty. «Geosaıası koordınattar júıesi» eleýli ózgeriske ushyrady. Demek kópjaqty yntymaqtastyq tásilderin qaıta qaraý qajet», dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Osy oraıda Prezıdent orta derjavalar tobynyń artyp kele jatqan rólin moıyndaý álemde qalyptasqan jańa jaǵdaıdyń negizgi aspektileriniń biri dep sanaıdy. Onyń pikirinshe, mundaı elderdiń ekonomıkalyq jáne saıası bedeli barǵan saıyn ósip, olardyń salmaqty ári syndarly ustanymy jahandyq belgisizdik jaǵdaıynda artyqshylyqqa aınalyp keledi. İri derjavalar mámilege kele almaıtyn máselede dıalogti jaqtaıtyn ári jahandyq yntymaqtastyq qaǵıdattaryn berik ustanatyn orta derjavalar araaǵaıyndyq rólin atqarady.
«Qazaqstan uzaq jyldar boıy teńgerimdi syrtqy saıasattan aınymaı, álemdik dıplomatıany ilgeriletý isine belsendi atsalysyp keledi. Orta derjava retindegi jańa mártebesi elimizge osynaý mańyzdy mısıany júzege asyrýda zor jaýapkershilik júkteıdi. Syn-qaterler men qaqtyǵys qaýpi órshı túsken qazirgi zamanda Qazaqstan bitimgershilik úderister men órkenıetaralyq dıalogti quptaıdy. Ázerbaıjan men Armenıaǵa beıbit kelisimge kelýi úshin kelissózder alańyn usyný arqyly biz eki eldiń ózara qarym-qatynasynda jańa kezeńge qadam basýyna barynsha qoldaý bildiremiz. Buǵan deıin Astana Sırıa problematıkasy boıynsha kelissózderge dánekerlik etip, Irannyń ıadrolyq baǵdarlamasyna qatysty kópjaqty kelissózge óz alańyn usynǵan edi. Sonymen qatar elimiz Álemdik jáne dástúrli dinder kóshbasshylarynyń sezin turaqty uıymdastyrady. Atalǵan forým konfessıaaralyq dıalogti dáripteıtin biregeı ortaǵa aınaldy. Osy amal-áreketterdiń bári Qazaqstan men Fransıaǵa ortaq yntymaqtastyq, teńdik jáne beıbitsúıgishtik qundylyqtaryn aıqyn kórsetedi», dedi Memleket basshysy.
Sondaı-aq Prezıdent maqalasynda elimiz ishki saıasatta demokratıalyq basqarý júıesine oıysqanyn atap ótip, «jasyl» energetıka, sıfrlyq tehnologıalar, logıstıka sıaqty keleshegi zor salalardy belsendi damytýdy qolǵa alǵanyna nazar aýdarǵan. Atalǵan salalardy órkendetýge fransýz kompanıalary da úles qosyp jatyr.
Máselen, Prezıdent Parıj kelisimin batyl qoldaýy jáne 2060 jylǵa qaraı kómirtegi beıtaraptyǵyna qol jetkizý jóninde mindetteme alýy Qazaqstannyń ornyqty damý maqsattaryn dáıekti túrde oryndaýǵa umtylysynyń dáleli dep sanaıdy. Bul oraıda Prezıdent Astana men Parıjdiń «One Water Summit» bastamasyn ilgeriletip jatqanyn málimdegen. Sý resýrstaryn basqarý salasyndaǵy yntymaqtastyqty jandandyrýdy kózdeıtin forým bıyl jeltoqsan aıynda uıymdastyrylady.
Buǵan qosa Prezıdent elimizdiń tatý kórshilik qaǵıdattaryna beriktigi Qazaqstan men Kaspıı teńizi arqyly Azıa men Eýropany baılanystyratyn Orta dáliz sekildi jobalardy damytýǵa, osylaısha óńiraralyq ıntegrasıany órkendetýge múmkindik beretinin aıtqan.
Bul rette Qasym-Jomart Toqaev saýda joldaryn keńeıtý ǵana emes, óńirler arasyndaǵy ózara tıimdi ekonomıkalyq baılanystarǵa yqpal etetin yntymaqtastyq rýhyn nyǵaıtý mańyzdy dep esepteıdi. Onyń aıtýynsha, osy qadamdardyń barlyǵy Eýropa men Fransıanyń energetıkalyq qaýipsizdigin qamtamasyz etýde mańyzdy ról atqarady. Qazaqstan tabıǵı ýran óndiretin álemdegi eń iri el retinde Fransıanyń atom energetıkasy salasyna senimdi seriktes bolyp qala beredi.
Bul oraıda Qasym-Jomart Toqaev Fransıa Prezıdenti Emmanúel Makronnyń byltyr qarasha aıynda elimizge jasaǵan sapary barysynda sırek kezdesetin metaldardy ıgerý, jańartylatyn energıa kózderin damytý jáne atom energetıkasyn beıbit maqsatta paıdalaný baǵyttarynda strategıalyq seriktestikti keńeıtý jóninde ýaǵdalastyqtarǵa qol jetkizilgenin eske salady.
Memleket basshysy maqalasyn: «Qazaqstan sıaqty orta derjavalar kópjaqty dıalogti ilgeriletý, jahandyq jáne óńirlik turaqtylyqty qamtamasyz etý úshin óz múmkindikterin paıdalanýy qajet. Belsendi, pragmatıkalyq ári teńgerimdi syrtqy saıasatty júıeli júzege asyryp kele jatqan elimiz barsha memleketpen yntymaqtastyqty nyǵaıtý arqyly osy úderiske odan ári atsalysa berýge nıetti. Biz halyqaralyq arenada bedelge ıe jáne dıplomatıalyq tájirıbesi baı Fransıamen yqpaldastyqqa sózsiz senim artamyz. Eki el kúsh-jiger biriktirip, turaqty ári órkendegen álem qurýǵa, beıbit qatar ómir súrýge jáne ózara tıimdi yntymaqtastyq pen jalpyǵa ortaq progresti qamtamasyz etýge óz úlesin qosa alady. Fransıa Respýblıkasy Prezıdentiniń shaqyrýymen Parıjge memlekettik saparmen kelgendegi maqsatym – osy», dep túıindeıdi.