Onkologıa – grektiń «qaterli isik jáne ilim» degen uǵymyn bildiredi.
Obyr jasýshasy tez ósip, belgili bir ýaqytta qan jáne lımfa tamyrlary arqyly aǵzanyń múshelerine taraıdy nemese balalaıdy. Eger der kezinde skrınıngtik zertteýler júrgizilse, onkologıalyq aýrýlardyń basym bóligin erte anyqtaýǵa bolady. Obyrdy der kezinde anyqtaý em-domnyń nátıjeli bolýyna, pasıentterdiń ómirin uzartýǵa, ómir súrý sapasyn jaqsartýǵa múmkindik beredi. Mysaly, sút bezi obyryn bastapqy kezeńde anyqtaǵan jaǵdaıda naýqastardyń 94 paıyzyn tolyq emdep jazýǵa bolady deıdi mamandar.
Qaterli isiktiń qaıdan paıda bolatynyn dóp basyp aıtý qıyn. Ókinishke qaraı, adamǵa birden bilinbeıdi. Tek isik ósken kezde, jan-jaǵyndaǵy úlken júıke talshyqtaryn, tamyrlaryn nemese asqazan, tik ishek, t.b. sekildi aǵza músheleriniń sańylaýyn japqan kezde ǵana baıqalady.
Qaterli isiktiń paıda bolý oshaqtarynyń biri – sozylmaly aýrýlar. Sondyqtan sozylmaly aýrýlardy ýaqytyly emdetken durys deıdi dárigerler.
Keıingi kezderi pasıentterden sút bezi obyry men ókpe obyry jıi anyqtalyp jatqan kórinedi. Qaterli isikterdi erte satyda anyqtaýǵa skrınıngtiń kóp kómegi tıetinin bilý mańyzdy. Onkologıalyq aýrýlar kóbine ylǵaldylyǵy basym úılerdiń turǵyndarynan anyqtalyp jatyr deıdi mamandar.
– Turǵyndarǵa aıtarymyz, jergilikti emhanadan skrınıgten ótý týraly habarlama kelse, bas tartpaý kerek. Bizde qazir dıagnostıkadan ótýge qulyqsyz pasıentter kezdesedi. Sol úshin naýqasy asqynǵan adam sany artyp keledi. Aýrýdy birinshi, ekinshi satyda anyqtasaq, emdeý jeńildeıdi. Odan keıingi satylarda resýrstar kóp ketkennen bólek, aýrý asqynýy múmkin. Sondaı-aq, pasıentter onkoskrınıngten MÁMS sheńberinde tegin ótý úshin turǵylyqty mekenjaıy boıynsha emhanalarǵa qaralsa bolady, – deıdi №8 qalalyq emhananyń bólim meńgerýshisi Zýra Sadırova.
Al №8 qalalyq emhananyń onkolog-dárigeri Gúlnur Basharova qaterli de, qatersiz de isikterdi úgip, ýqalap, qyzdyrýǵa múldem bolmaıdy deıdi.
– Keıbir azamattar onkologıa dıspanserine jibergen kezde qorqyp, úsh-tórt aı nemese bir-eki jylǵa deıin barmaı, aty jaman aýrýdy ózderi órshitip alady. Birneshe jyl júrip qalǵasyn qaterli isikti toqtatý qıyn, ary qaraı óse beredi. Basqa bir faktorlar áser etetin bolsa, tipti qıyn. Keıbir naýqastar isikti qyzdyrady nemese massaj jasaıdy. Qaterli de, qatersiz de isikterdi olaı úgip, ýqalap (massaj jasap), basqa nárselermen qyzdyrýǵa múldem bolmaıdy. Ondaıda qaterli isik órshı beredi. Órshigen saıyn jasalǵan emniń de tıimdiligi tómendeı beredi. Naýqastar dárigerge obyrdyń jańa bastalyp kele jatqan satysynda keletin bolsa, taǵaıyndalǵan emniń tıimdiligi, nátıjesi joǵary bolady. Aýyrmańyzdar!