Almatynyń tazalyǵy – árbir turǵynnyń ómir sapasyna áser etetin basty kórsetkishterdiń biri. Qalanyń retti kelbetiniń astarynda tańmen talasa jumys istep, qala kóshelerin tazalap, jol boıyn qar men qoqystan aryltyp júrgen jandardyń eńbegi jatyr. Solardyń biri – Áýezov aýdanyndaǵy ótpeli kóshelerdiń tazalyǵyna jaýapty «Hasen Tas Jol» JSHS ujymy. Biz bólim basshysy Qýanysh Jaılaýbaevpen kezdesip, tazalyq salasyndaǵy eńbek pen jaýapkershilik týraly áńgimelestik.
Qýanysh Qurmanǵalıuly
«Hasen Tas Jol» JSHS bólim basshysy
– Qýanysh Qurmanǵalıuly, eń aldymen mekemeniń negizgi qyzmeti týraly aıtyp ótseńiz...
– Bizdiń seriktestik Almaty qalasy Áýezov aýdanyndaǵy ótpeli kóshelerdiń tazalyǵyn qamtamasyz etedi. Bul baǵyttaǵy jumystardy úsh jyldyq kelisim negizinde atqaryp jatyrmyz. Negizgi mindetimiz – kólik joldary men trotýarlardy tazalaý, jazda shań men qoqysty joıý, qysta qardan tazartyp, kóktaıǵaqtyń aldyn alý. Aryqtardyń tazalyǵyn saqtaý da bizdiń jaýapkershiligimizde. Aýdan aýmaǵynda ótpeli kósheler boıynsha qazir 2 brıgada jumys isteıdi. Biri Saın kóshesiniń shyǵys baǵytyna jaýap berse, ekinshisi batys baǵyty boıynsha jumys isteıdi. Eki jaqta da toqtaýsyz jumys atqarylady.
– Aýdan boıynsha ótpeli kóshelerdiń uzyndyǵy qansha shaqyrymdy quraıdy?
– Aýdanymyzdaǵy ótpeli kóshelerdiń jalpy uzyndyǵy 75 shaqyrym. Onyń ishinde 44 shaqyrymy – trotýarlar, 22 shaqyrymy – aryq júıeleri men kógaldandyrylǵan aımaqtar. Ózderińiz bilesizder, qazir qala qozǵalysy qarqyndy, halyq ta, kólik te kóp júredi. Sol sebepti, biz tazalyq jumystaryn táýligine birneshe ret júrgizemiz. Qysta qar qalyń túsken kúnderi jumysshylar tańǵy tórtten bastap jumys isteıdi.
– «Qystyń qamyn jazda oıla» degendeı, kúz-qys maýsymyna daıyndyq qalaı júrip jatyr?
– Qazir japyraqtar túsip jatqan kez. Sol sebepti, aryqtar men jol jıekterin tazalaýǵa erekshe kóńil bólýdemiz. Óıtkeni, ýaqytynda tazalanbaǵan japyraq sý ótkelderin bitep, jańbyr kezinde jolǵa sý shyǵarady. Bul jaǵdaıǵa jol bermeý úshin barlyq kúsh jumyldyrylǵan. Qysqa daıyndyq jumystary da tolyq júrip jatyr. Tehnıkalar jóndeldi, tuz ben qum qory jetkilikti, jumysshylarǵa jyly kıimder men qaýipsizdik quraldary berildi. Qysqa tolyq daıynbyz dep aıtýǵa bolady.
– Qar tazalaý jáne kóktaıǵaqtyń aldyn alý qalaı uıymdastyrylady? Jalpy, jınalǵan qardy qaıda shyǵarasyzdar?
– Qar jaýa bastaǵan sátten-aq arnaıy tehnıka kóshelerge shyǵyp, tuz aralas qum sebýdi bastaıdy. Bul – joldyń taıǵaq bolmaýy men kólik qozǵalysynyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý úshin jasalatyn shara. Sondaı-aq, jaıaý júrginshiler joldaryna da reagentter sebilip, turǵyndarǵa qolaıly jaǵdaı jasalady. Qys mezgilinde táýlik boıy kezekshilik uıymdastyrylyp, aýa raıyna qaraı jedel áreket etemiz.
Negizi, qar – erigen kezde úlken kólemdegi sýǵa aınalatyn massa. Eger ony der kezinde shyǵarmasaq, kóshelerde sý jınalyp, kólik qozǵalysy men jaıaý júrginshilerge kedergi keltiredi. Sol sebepti, qardyń mólsherine qaraı tıisti sharalar qabyldaımyz: keı jaǵdaıda tuz seýip eritemiz, al qalyń qar bolsa, ony arnaıy tehnıkamen jınap, jol jıeginen shyǵaramyz. Ásirese, mektep pen balabaqsha mańyndaǵy kóshelerdegi qar arnaıy polıgondarǵa jetkiziledi. Bul baǵytta qaladaǵy qar qabyldaý polıgonymen kelisimshart jasalǵan, sonyń negizinde qardy shyǵarý jumystary júıeli túrde júrgiziledi.
– Tazalyq jumystary tehnıkasyz atqarylmaıtyny belgili. Tehnıkalyq múmkindikterińiz tolyq pa?
– Durys aıtasyz, tazalyq jumysynyń ónimdiligi eń aldymen arnaıy tehnıka men eńbek adamdardyń jumysyna baılanysty. Búginde jumysshylarymyz tolyqtaı qajetti kóliktermen qamtamasyz etilgen. Qoldanysta qar tazalaıtyn tehnıka, qum-tuz sebetin mashınalar, trotýar tazalaıtyn shaǵyn traktorlar, júk kólikteri jáne kóshe jýatyn arnaıy mashınalar bar. Barlyq tehnıka ýaqytyly tekseristen ótedi. Qazir memleket tarapynan usynylyp jatqan jeńildikterdi paıdalaný máselesin qarap jatyrmyz. Sol arqyly avtoparkti kezeń-kezeńimen jańartý josparda bar.
– Qala basshylyǵy eńbek adamdarynyń jaǵdaıyn jaqsartýǵa basa mán berip keledi. Jaqynda qala ákiminiń orynbasary Almasqan Smatlaev aýla sypyrýshylardyń jalaqysyn kóteriletinin aıtty. Bul jóninde ne aıta alasyz?
– Iá, bul baǵytta jaqsy jańalyqtar bar. Memleket basshysy jarıalaǵan «Jumysshy mamandyqtar jyly» aıasynda qala ákimdigi qarapaıym eńbek adamdarynyń eńbegin baǵalap, jalaqysyn kóterýdi qolǵa aldy. Bul – bizdiń saladaǵy jumysshylarǵa úlken qoldaý. Shyn máninde, tańnan keshke deıin qalanyń kórki úshin ter tógetin jandardyń eńbegin – qala kelbetniń basty kepili. Olardyń eńbegi memleket tarapynan ǵana emes, qoǵam tarapynan da qurmettelýi kerek dep sanaımyn.
Suhbattasqan Quralaı IMANBEKQYZY.
Sýretti túsirgen Samat Qusaıynov.