Úıde janýar asyraǵanda neni eskerý kerek? It pen mysyq ıeleri neni nazardan tys qaldyrmaýy kerek? Olarǵa qatysy qandaı zań bar? Tolyǵyraq Aqshamnews.kz materıalynda.
Itke qarǵybaý qashan taǵylýy kerek?
Qarǵybaý ıttiń moınynda árdaıym bolýy kerek. Tek arnaıy serýendeý nemese jattyǵý alańynda ıesiniń baqylaýynda bolǵanda ǵana sheshýge bolady. Erekshe jaýapkershilik talap etiletin ıtterge qarǵybaýsyz serýendeýge múlde tyıym salynǵan. Qarǵybaýdyń uzyndyǵy naqty kórsetilmegen, janýar ıesi jaǵdaıǵa qaraı retteýge tıis (mysaly, joldan óterde, kireberisten shyǵarda, qoǵamdyq kólikke minerde qysqa ustaǵan jón).
Itke qashan tumyldyryq taǵý kerek?
Erekshe jaýapkershilik talap etiletin ıtterge tumyldyryq tastaýǵa bolmaıdy. Al salmaǵy jeńil, boıy 25 sm-den aspaıtyn, úsh aıǵa tolmaǵan kúshikke jáne tumsyǵy qysqa ıtterge (brahısefaldarǵa) tumyldyryq qajet emes. Qalǵan ıtterge tumyldyryq tek kóshege shyqqanda jáne ıesi dúkenge kirgende syrtta kútip turǵanda kerek. Eger sizdiń ıtińiz erekshe tuqymdar tiziminde bolmasa, tumyldyryqty únemi taǵý mindetti emes, biraq ózińizben birge alyp júrýińiz kerek.
Erekshe jaýapkershilik talap etiletin ıtter tizimi
Bul tizimge 32 tuqym kirgen. Olardyń qatarynda alabaı, akıta-ıný, amerıkalyq búldog, staffordshır terer, argentın dog, rotveıler, pıtbýlterer, doberman, kavkaz ovcharka, kane korso, nemis ovcharka, senbernar jáne t.b. bar. Bul ıtterge árdaıym tumyldyryq jáne qarǵybaý taǵylýǵa tıis.
Bul ıtterge qandaı erekshe talaptar bar?
Bul ıtterdi qarǵybaýsyz serýendeýge tyıym salynǵan. Olardy tek 21 jastan asqan adam ǵana ustaı alady (qalǵan ıt pen mysyqtarǵa – 18 jastan bastap). Qoǵamdyq kólikte bul ıtterdi 18 jastan úlken adam ǵana ertip júre alady.
Itpen qaı jerlerde serýendeýge bolmaıdy?
Balalar men sport alańdarynda, mektepke deıingi jáne oqý oryndarynyń aýmaǵynda, emhanalar men aýrýhanalarda, shomylýǵa ruqsat etilgen sý qoımalarynda, sýburqaqtar men toǵandarda ıt shomyldyrýǵa bolmaıdy. Mas kúıde ıtpen serýendeýge de tyıym salynǵan. Arnaıy tyıym salynǵan belgiler ornatylǵan jerlerde de ıtpen júrýge bolmaıdy.
Janýardy qoǵamdyq kólikpen tasymaldaýǵa bola ma?
Iá, bolady, bul tegin. Úlken ıtter – tumyldyryqpen, qarǵybaýmen, al kishkentaı ıtter men mysyqtar – konteınerde tasymaldanýǵa tıis. Metroǵa tek arnaıy ıtter kire alady.
Itti dúkenge kirgizýge bola ma?
Iá, biraq tek azyq-túlik dúkenderine emes. Qoǵamdyq tamaqtaný oryndary men azyq-túlik dúkenderine tek arnaıy ıtterge kirýge ruqsat. Qalǵan jaǵdaıda – ıt qarǵybaý, tumyldyryq taqqan jáne tyıym salynǵan belgi bolmasa, kire alady.
Ittiń nájisin tazalaý mindetti me?
Iá, mindetti. Árbir janýar ıesi arnaıy paket alyp júrýi jáne nájisti jınap, qoqys jáshigine tastaýǵa tıis.
Úıde qansha janýar ustaýǵa bolady? Kórshiden ruqsat kerek pe?
Jańa erejede janýar sanyna shekteý joq. Biraq olardy sanıtarlyq talaptarǵa saı ustaý mindet. Qoǵamdyq úıde (jataqhanada) ustaý úshin kórshilerden jazbasha ruqsat alý qajet. Kireberis, jertóle, shatyr nemese aýlada ustaýǵa bolmaıdy. Eger janýar antısanıtarıa týǵyzyp, kórshilerge kedergi keltirse, sot sheshimimen alyp qoıylýy múmkin.
Janýarlarǵa vaksına saldyrý mindetti me?
Iá. Úsh aıdan asqan ıt pen mysyqqa qutyrýǵa qarsy ekpe mindetti. Vaksınasıa jasalmaǵan ıtti serýendetýge bolmaıdy. Teridegi parazıtter men ishki qurttarǵa qarsy dárini toqsan saıyn berý qajet.
Janýardy arnaıy bazaǵa tirkeý kerek pe?
Iá. Jańa ereje kúshine engennen keıin bir jyl ishinde tirkeý kerek. Bul kez kelgen lısenzıasy bar vetklınıkada júrgiziledi. Tirkeý kezinde janýar men ıesi týraly málimet bazaǵa engiziledi, veterınarlyq pasport beriledi.
Janýardy chıpteý mindetti me?
Joq, bul – erikti shara. Biraq usynylady. Eger janýar joǵalsa, chıp arqyly ıesin ońaı tabýǵa bolady.
Sterılızasıa mindetti me?
Iá. Baqylaýsyz kóbeıýge jol berilmeıdi. It pen mysyqty sterılızasıalaý nemese kastrasıalaý qajet, tek arnaıy ruqsatpen tirkelgen kınologıalyq nemese felınologıalyq uıym múshelerine bul talap qoldanylmaıdy.
Jeke aýlańyzda ıt bolsa, eskertý ilý kerek pe?
Iá. Úıdiń kireberisine keminde 20×30 sm kólemde "It kúzetedi!" degen jazýy jáne ıttiń sýreti bar taqtaısha ilý mindetti.
Eger janýardy ustaýǵa múmkindigim bolmasa ne isteımin?
Janýardy laqtyra salýǵa bolmaıdy. Ony basqa ıege berý, ortalyqqa nemese Veterınarıa ortalyǵyna ótkizý kerek. Kóshege shyǵaryp tastaýǵa zańmen tyıym salynǵan.
Janýar ólse ne isteý kerek?
Ólgen jaǵdaıda bul týraly veterınarıaǵa habarlaý kerek. Janýardyń óleksesin qala aýmaǵynda kómýge nemese qoqysqa tastaýǵa bolmaıdy. Arnaıy ruqsaty bar mekemege (mysaly, Veterınarıa ortalyǵyna) ótkizý qajet.
Janýardy basqa qalaǵa aparǵym kelse she?
Janýardyń veterınarlyq pasporty bolýy kerek, qutyrýǵa qarsy vaksınasıa keıingi bir jylda jasalǵan bolýy qajet. Úsh aıǵa tolmaǵan kúshik pen mysyqty vaksınasyz alyp barýǵa bolady.
Mysyqtarǵa qandaı erejeler bar?
Serýendeýge qatysty erekshelik joq. Biraq tirkeý men vaksınasıa - mindetti shara.
Budan basqa?
Janýarlardy terisi men eti úshin soıýǵa tyıym salynǵan. It tóbelesterin uıymdastyrý da zańsyz. Janýardy kólikte qaldyryp, terezeni jabýǵa bolmaıdy. Janýarlarǵa qatygezdik tanytýǵa, ash qaldyrýǵa nemese qaraýsyz tastaýǵa tyıym salynǵan.
Bul erejelerdi buzsa ne bolady?
Ákimshilik quqyqbuzýshylyq kodeksiniń 408-baby boıynsha – eskertý nemese 3 AEK (shamamen 7 215 teńge) aıyppul. Eger adamǵa nemese múlikke zıan keltirse – 10 AEK (shamamen 24 050 teńge). Qatygezdik kórsetip, janýardyń ólimine nemese jaraqat alýyna sebep bolsa – Qylmystyq kodekstiń 316-baby boıynsha 200–500 AEK aıyppul, qoǵamdyq nemese túzetý jumystary, ne 60–90 táýlikke deıin qamaýǵa alynady.
Aıta keteıik, Almaty qalalyq máslıhaty 2018 jyly ıtter men mysyqtardy asyraý jáne serýendetýdiń jańa erejelerin bekitken edi.
Eske salaıyq, buǵan deıin ıt pen mysyq asyraýda qansha shyǵyn ketetinin eseptep kórgen edi.