Qadir túni – qasıetti, taǵdyr, tarylý degen maǵynalardy bildiredi. Qadir túni – Alla Taǵala perishtelerge ámir etýimen Quran Kárimdi Laýhýl Mahfýzdan (barlyq jaratylystyń taǵdyry jazylǵan kitap) Baıtýl Ǵızzaǵa (dúnıe aspany) túsirgen qasıetti tún. Ol jaıly Alla Taǵala Quranda:
«Negizinen Qurandy Qadir túninde túsirdik» [1], – dep aıtqan. Keıin 23 jyl boıy túrli sebepter men oqıǵalarǵa baılanysty Paıǵambarymyzǵa (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) ýahı etilip otyrǵan.
Bul túnniń artyqshylyǵy jóninde Alla Taǵala Quranda bylaı deıdi:
«Qadir túni myń aıdan da qaıyrly»[2].
Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn):
«Kim Qadir túnin ımanmen jáne saýap tilep, (namazda) turýmen ótkizse, ótken kúnálary keshiriledi»[3], – deıdi.
Ánas ıbn Málik (Alla oǵan razy bolsyn) bylaı dep aıtqan: «Ramazan kelgende Alla Elshisi (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Rasynda, senderge bul aı keldi! Onda myń aıdan da qaıyrly bir tún bar. Sonda kim ol túni beıqamdyq tanytsa, onyń barlyq ıgiliginen qur qalady. Al onyń barlyq ıgiliginen tek naǵyz maqrum adam ǵana aıyrylyp qalady»[4].
Imam Mýjahıd: «Qadir túninde jasalǵan amal (namaz, Quran oqý, sadaqa berý) myń aıdyń ishinde jasalǵan amaldan haıyrly»[5] – dese, Hafız Ibn Rajab: «Qadir túnin jiberip alǵandarymnyń ornyn tolyqtyrý úshin qoldanamyn, óıtkeni bul tún tutas ómirge teń keledi ǵoı!»[6] – degen.
Qadir túni Ramazannyń qaı túni bolady?
Jaýap: Qadir túni ramazannyń qaı túni ekendigi jaıly eki rıýaıat bar:
Sońǵy on kúnniń taq túnderi. Aısha (Alla oǵan razy bolsyn) anamyz: «Qadir túnin ramazannyń sońǵy on kúnniń taq túnderinen izdeńder»[7], – degen hadıs jetkizgen. Jáne Ibn Abbastan (Alla oǵan razy bolsyn) jetken: «Qadir túnin ramazannyń sońǵy on kúninen, qalǵan toǵyzynshy, jetinshi jáne besinshi túnderden izdeńder» [8], – degen rıýaıat bar.
Jıyrma jetinshi tún: Ibn Omardan jetken hadıste Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn):
«Qadir túnin jıyrma jetinshi túnnen izdeńder»[9], – degen.
Ýbaı ıbn Kaǵb qadir túni jaıly bylaı deıdi: «Allaǵa sert! Rasynda men ol túnniń qaı ýaqyt ekenin bilemin. Bilýimshe Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) túnin qulshylyqpen ótkizýge ámir etken tún – ol jıyrma jetinshi tún»[10].
Abdýlla bın Abbas (Alla oǵan razy bolsyn) rıýaıat etken taǵy bir hadıste bylaı delinedi: «Paıǵambarǵa (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) bir qart kelip: «Ýa, Allanyń Elshisi! Men aýrý qartpyn, maǵan túnde qulshylyq etý aýyr tıedi. Maǵan bir túndi kórsetip berińiz, Alla Taǵala qadir túnine saı kelýine jar bolǵaı», – deıdi. Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Jetinshi (27) túni tur», – dep jaýap beredi» [11].
Bul múbárak túnniń jasyryn bolýynyń syry ajaldyń, qıamet kúniniń jasyryn bolýy sekildi musylman balasynyń ǵıbadatty kóbeıte túsýge jáne de ǵapyl qalyp, jalqaýlyq tanytpaý úshin qulshylyqqa yntalandyrý maqsatynda jatsa kerek[12].
«Ramazan orazasyna qatysty pátýalar» kitabynan