Otyz kún oraza tutqan qaýym "Oraza aıt" merekesin toılaıdy.
QMDB málimetinshe, 10 sáýir – Oraza aıt meıramy, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz
Bul mereke musylmandar úshin beıne bir shúkirshilik ispetti shýaǵy mol meıram.
"Oraza aıt" merekesiniń shyǵý tarıhy
Atalmysh mereke hıjranyń 624 jylynan beri toılanyp keledi. Islamı derekterge súıensek:
Anastan (Alla odan razy bolsyn) jetken hadıste "Alla Elshisi (oǵan Allanyń ıgiligi men sálemi bolsyn) Mádınaǵa kelgende, olardyń eki merekesi bolatyn. Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń ıgiligi men sálemi bolsyn): "Bul qandaı kúnder?", – dep suraǵanda: "Jahılıa dáýirinde ol kúnderdi oıyn-kúlkimen ótkizetin edik", – dedi. Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń ıgiligi men sálemi bolsyn): "Alla Taǵala osy eki kúndi olardan da jaqsy Qurban jáne Oraza aıt kúnderimen almastyrdy", – degen. (Násáı hadıster jınaǵy).
Bul kúndi ejelden qazaq halqy da dúrkiretip atap ótken. Máselen, halyq sanasynda aıt kúnderi qyryq nemese jetpis úıge kirip shyǵý kerek degen uǵym bar. Álbette, sharıǵat mundaı sandy mindettemeıdi. Bul qonaqjaı qazaq halqynyń aqjarma, keń peıildiginen týyndaǵan izgi salt ekeni belgili.
Aıt kúnderindegi 7 abzal amal:
Pitir sadaqasyn berý (aıt namazynyna deıin)
Pitir sadaqasy Ramazan aıynda, ıaǵnı Ramazan aıy bastalǵannan bastap aıt namazyna deıingi aralyqta berilý qajet.
Pitir sadaqasy musylmandarǵa paryz. Bul jóninde paıǵambarymyzdyń (oǵan Allanyń ıgiligi men sálemi bolsyn) múbarak hadısinde kelgen: "Paıǵambar (oǵan Allanyń ıgiligi men sálemi bolsyn) adamdarǵa ramazan aıynda pitir sadaqasyn berýdi paryz etti". Pitir sadaqasynyń mólsheri jyl saıyn sharıǵat bekitken azyq-túlikterdiń baǵasyna baılanysty ózgerip turady.
Ǵusyl quıyný
Aıt kúni erte turyp, jýynyp, dáret alyp, aıt namazyna barýdyń saýaby óte kóp.
Jańa kıim nemese eń táýir kıimderdi kıý, átirlený
Bul ulyq merekede musylman adam shamasy kelgenshe meshitke jańa kıim kıip, átirlenip barǵan abzal. Imam Málık: "Men ǵalymdardyń aıt kúnderinde jasanýdyń jáne hosh ıister jaǵýdyń abzal ekendigi týraly aıtatynyn estigenmin", – deıtin. Degenmen, jibek matadan er azamattardyń boıyn aýlaq ustaǵany jón.Sebebi, bul týraly Ibn Omar bylaı degen: "Birde Omar bın ál-Hattab bazardan jibek kóılek satyp aldy da, ony Alla Elshisine (oǵan Allanyń ıgiligi men sálemi bolsyn) alyp kelip: "Ýa, Allanyń Elshisi, mynany aıt kúnderinde, sondaı-aq sizge elshiler kelgende kıińiz", – dedi. Buǵan Paıǵambar (oǵan Allanyń ıgiligi men sálemi bolsyn): "Mundaı kıimdi aqyretten úlesi bolmaǵan adam ǵana kıedi", – dep jaýap berdi".
Namazǵa shyǵar aldynda qurma jep shyǵý
Súnnet boıynsha musylman adam namazǵa shyǵar aldynda qurma dáminen aýyz tıýi kerek. Bul paıǵambarymyzdyń (oǵan Allanyń ıgiligi men sálemi bolsyn) orazanyń aıaqtalyp, aıt kúnderi bastalǵany jaıynda bergen belgisi.
Tákbir aıtý
Imam áz-Zýhrı bylaı dep baıandaıtyn: "Adamdar tákbirlerdi aıt kúni úıinen shyǵar kezde namaz oryndalatyn jerge barǵanǵa deıin jáne ımam kóringenge deıin aıtatyn. Al ımam kóringen kezde, olar ımam tákbir aıta bastaǵanǵa deıin tynyshtalatyn, al sodan soń olar taǵy da tákbir aıtatyn"
Aıt namazyn oqý
Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń ıgiligi men sálemi bolsyn)ósıetinde: "Aıt kúni birinshi oryndaıtynymyz – namaz oqý", – delingen. Aıt namazy dinimizde ýájip amal bolǵandyqtan, Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń ıgiligi men sálemi bolsyn) ómirinde ony bir ret te qaldyrmaı oqyǵan. Islam kez kelgen merekeniń ǵıbadattarmen ótkerilýin quptaıdy. Sondyqtan aıt merekesi arnaıy ǵıbadattarmen bastalady.
Musylmandardyń bir-birin quttyqtaýy
Namaz bitken soń musylmandar qol alysyp, tós qaǵysyp, bir-birin Aıt merekesimen quttyqtaıdy, jaqsy tilekterin aıtady. Renjisip qalǵan aǵaıyn-týys, jora-joldas bir-birinen keshirim surap jarasady. Al áıelder qaýymy úıde qazan asyp, dastarqan jaıyp, aıttyq shaı ázirleıdi. Kórshi-qolań bir-biriniń úıine kirip dám aýyz tıedi, shańyraq ıesine aman-saýlyq tilep, aıtpen quttyqtaıdy.
Budan bólek, aıt musylman qaýymy úshin basqalarǵa keshirim jasaý, jarysa jaqsylyq jasaý meıramy.
Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy osy kúni oqylatyn Oraza aıt namazynyń elimiz boıynsha ázirlengen kestesin usyndy.
