Abaıtanýshy, fılologıa ǵylymdarynyń kandıdaty Omar Jálel "oıbaı" sóziniń shyǵý tarıhyn aıtty, - de habarlaıdy Aqshamnews.kz.
Bul týraly ol Ulan Qurmanǵalıevke bergen suhbatynda bólisti.
"Baıanaýyl emes, negizinen Baıanaýla. Bashqurt eńbekterinde, Buhar jyraýda da solaı keltirgen. Bul endi bólek áńgime. Baı ananyń aýyly degen ǵoı. Al baı ana Umaı ana atalǵan. Ol - qazaqtar syıynatyn áıel bolǵan. Buryn áıelder kıiz úıdegi baýǵa asylyp bosanǵan. Shoqan Ýálıhanovtyń aıtýynsha, áıelder Umaı ana men Baıanaǵa syıynǵan. Oıbaı degen sol kezden shyqqan, "O, Baı ana" degendeı. Qazir bul sizdi er de, áıel de aıtady. Bul - "qatyn oıbaı" dep atalady", - deıdi ol.
Eske salaıyq, buǵan deıin bul sóz týraly tarıh ǵylymdarynyń doktory Jambyl Artyqbaev ta jazǵan.
"Etnografıalyq derekter túrki-mońǵol halyqtarynyń Baıana, Umaı ana, Maı ana dep atap júrgenderiniń bir ǵana ana qudaıy ekenin anyqtaıdy. Qazaqtyń ishinde saqtalǵan "oı-baı" sóziniń maǵynasy tek Baıana uǵymy arqyly ǵana túsinikti bolady. "Oıbaı" Baıanany kómekke shaqyrý, jalbaryný, tolyq nusqasy "Oı-baı-ana". Al endi islám ýaǵyzshylarynyń (moldalardyń) "oıbaı" sózine baılanysty "shaıtannyń atyn atama, bismillá de, tilińdi kálımaǵa keltir" deýi, Baıana atynyń umytylýyna islám dininiń tikeleı yqpaly bar ekenin kórsetedi. Shyndyǵynda da, Sibir túrkileriniń áli kúnge esinde júrgen "Baıana" qazaqtyń ishinde tek "Baıan sulý", nemese odaǵaı "oıbaı" túrińde saqtalýy islám dininiń tikeleı yqpalynyń nátıjesi. Kóne zamanda "baıana" uǵymynyń geografıalyq jáne etnıkalyq shekarasy Eýrazıa qurlyǵyn túgel qamtyp jatty. Bul uǵym tek túrki-mońǵolda ǵana emes úndi-eýropa, fıno-ýgor, semıto-hamıt t.b. til semálarynda keńinen taraǵan. Biraq tolyq mánin tek Ortalyq Azıa halyqtary saqtap qaldy. Endeshe, Baıan sulý beınesine negiz bolǵan Baıana Jaratýshy obrazy retinde ondaǵan myńdaǵan jyldar, al Baıan sulý obrazy retinde 1000 jyldan astam ómir súrdi", - deıdi ol.