Syr eli – jyrdyń elinen bólek ıshan, ahýndardyń shyqqan jáne jatqan jeri.
Solardyń ishinde shoqtyǵy bıik, ilimi erek Maral ıshannyń Kenesary hanǵa tartý etken quran kitabynyń tabylǵanyn el Prezıdenti Túrkistandaǵy quryltaıda aıtqan bolatyn, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Eki ǵasyr boıy qoldan qolǵa ótip, aqyry shetelden ákelingen qasıetti jazbanyń qazaq halqy úshin rýhanı máni erekshe ekeni sózsiz. Ultqa azattyq alyp berýge ǵumyryn sarp etken han Keneni kúlli Alash jurty biledi ári táý etedi. Al onymen úzeńgiles júrgen Maral ıshannyń qaıratkerligi áli de ashylmaǵan syr sandyq. Hannyń aqylgóıi, dinı aǵartýshysy bolǵan Maral Qurmanulynyń ómirderegi, týraly jazdy 24.kz.
Qostanaıda týyp, Syr boıyna jergengen Maral ıshan - han Kene bastaǵan ult-azattyq qozǵalystyń rýhanı kósemi bolǵan adam. Qazaq qoǵamynyń daǵdarysqa ushyraǵan ulttyq rýhyn kóterýge bar ilim-bilimin jumsaǵan Maral babanyń eldik qaıratkerligi óz aldyna bir tóbe. Kenesarynyń bólesi ári senimdi serigi retinde otarshylarǵa qarsy kúreste bilikti uıymdastyrýshy retinde kózge tústi. Syrboıylyq jurtqa egin egip, otyryqshy elge aınalýdy da osy Maral baba nusqaǵan. Sondaı-aq Buqarada alǵan joǵarǵy dinı bilimin shákirt baýlýǵa jumsap, ahýn-ǵalymdar tárbıelegen.
- 1821 jyly orys patshasynyń jarlyǵy shyqqan qazaqtyń jerin jaýlap alyp, halqyn hrıstıan dinine kirgizip, qul esebinde paıdalanamyz degen. Solarǵa qarsy ǵazaýat soǵysyna shyǵyp, toqtatqan kisi. Maral ıshannan ilim alyp, ıshandyq, maqsumdyq dárejege jetken adamnyń sany 33 ıshan, 88 maqsum deıtin. Onyń bári dinniń ǵalymdary,-deıdi Maral ıshan urpaǵy Bekbolat Moldashuly.
- Syrdyń boıyndaǵy ahýndar, ıshandar mektebi ulttyń tárbıesine jumys istegen mektepter. Biz sol nárseden úmit kútemiz. Erteńgi kúni mektepterdi qaıtadan qalpyna keltirip, urpaǵymyzdyń saý, sanaly bolyp óskenin árbir adam qalaıdy. Bizdiń babanyń qazaq rýhanıatynda, ulttyq tárbıede ornynyń ereksheligin kórsetedi. Iaǵnı bizdiń rýhymyzdyń jańǵyryp jatqanyn kórsetedi, -deıdi QR Mádenıet qaıratkeri, jyrshy Berik Saımaǵanbetov.
Maral ıshannyń ákesi Qurman Kenjebaıuly da Abylaı handy tutqynnan qutqarýǵa atsalysqan batyrlardyń biri bolǵan. Anasy Fatıma shesheı de jas óskinge izgilik nuryn sepken aǵartýshylyqpen aınalysqan desedi. Jalpy Maral baba týraly derekter nemis ǵalymy Vamberdıdiń «Túrki halyqtarynyń etnologıasy men etnografıasy» atty eńbeginde jáne Sábıt Muqanovtyń «Aqqan juldyz» shyǵarmasynda kezdesedi. Al uly dinı aǵartýshynyń ómir deregin jınaqtap, táýelsizdiktiń alǵashqy jyldarynda Islam jáne Maral baba kitabyn jaryqqa shyǵarǵan jergilikti tarıhshy Sáden Nurtaıuly bolatyn. Odan bertin «Din keremeti», «Imandylyq ıirimderi» atty jınaqtar 25 myńdaı tırajben taraldy.
- Kitapta sol bala kezinen bastap tarıhqa toqtalyp kelip Maral ıshan týraly jazylady. Al endi Islam jáne Maral babada dinderdi salystyrady. Barlyq dinder týraly jazyp keledi da sońǵy din Islam, eń keremeti dep aıtylady. Sonyń bárin dáleldep aıtady. Endi qazir túrli derekter jan-jaqtan shyǵyp, Maral ıshan týraly maǵlumattar alynyp jatyr. Shet memleketterden shyǵyp jatqan derekter bar. Osynyń bárin endi ǵylymı aınalymǵa túsirý kerek,-deıdi qoǵam qaıratkeri Rzaqul Nurtaı.
Maral ıshan Qostanaıda 7 meshit, Syr óńirine 14 meshit saldyrǵan. Qarmaqshydaǵy qum arasyndaǵy qazirgi kesenesinen de jyl boıy adam arylǵan emes. Tipti shetelden izdep keletinder bar. Qasıeti qutty babanyń 225 jáne 230 jyldyq toılary atap ótilip, ıshannyń 5 jubaıynan taraǵan urpaqtary osy Josaly topyraǵynda qaýyshqan bolatyn. Aldaǵy ýaqytta kesene mańyn abattandyrý jáne jolyn durystaý jobasy júzge aspaq.
- Qarmaqshy jerinen sol Maral babanyń jeri bólindi arnaıy úlken meshitin qaıtadan jańartyp, kóterý jumystary júrip jatyr. Osy jaqtan Maral babanyń meshiti janynan oqý ortalyǵy men medresesin qosyp salyp, sol babalardyń izgi, dástúrli Islamdy nasıhattaǵan uly tulǵalarymyzdyń jolyn jalǵastyratyn bolamyz,-dedi oblystyń bas ımamy Bolatbek qajy Ulasqanuly.
Qazaqqa teńdik suraý úshin ózin Reseı ımperatorymen kezdestirýin talap etip Orynbor general-gýbernatoryna jáne Sibir áskerı bólim bastyǵyna hat jazǵan Maral Qurmanulynyń qaıratkerlik joly keshendi zertteýdi qajet etedi.