Erte zamandardan jalǵasyp kele jatqan kúı ónerin keleshek urpaqqa jetkizý, boıaýyn solǵyndatpaı, baǵasyn túsirmeı, erteńge jalǵaý – búgingi býynnyń birden-bir boryshy.
«Kúı – táńirdiń kúbiri» degen jalǵyz tujyrymnan-aq ata-babalarymyzdyń atalmysh ónerge qanshalyqty mán bergenin ańǵarýǵa bolady.
Ókinishke qaraı, qazir osynaý qasıetti ónerdiń qadirine jete alyp júrgenimiz shamaly. Ras, tanymal kúıshilerimizdiń sońǵy úlgidegi dıskileri shyǵyp, talantty oryndaýshylarymyz kúı ónerin dúnıeniń tórt buryshyna túgeldeı tanytýǵa meılinshe kúsh salyp ta jatyr. Degenmen, «Sazdy aıyrar – qulaq, sulýlyqty aıyrar – kóz» demekshi, jalpy, qazaq qaýymy búginde kúıdi túsinýden, qabyldaýdan qalyp bara jatqan sıaqty. Munyń syry – kópshiliktiń efırden de, kúndelikti ómirden de jeńil-jelpi áýenderdi kóp tyńdap, soǵan ábden eti ólip ketkendiginde. Bir jaǵynan, keshegi Ábiken Hasenov, Qalı Jantileýov, Maǵaýıa Hamzın, Tólegen Mombekov, Nurǵısa Tilendıev tárizdi tabıǵı týma talanttar tapshy. Shyndyǵynda, oryndaýshylyq tehnıkasy myqty jaqsy dombyrashylar bar. Biraq Seken Turysbekov aıtpaqshy, «keremetteı ún joq. Dybys izdeýge talpynys baıqalmaıdy. Jastardyń kópshiligi estigeni boıynsha, zyryldatyp, bir sydyrǵy oınap shyǵady. Bári bir tektes, týra ro¬bot sekildi». Mine, kúıdiń tyńdarman kóńiline qonbaıtyny, kóptiń janyn baýramaıtyny sondyqtan.
Negizi, kúıdi de jú¬rekke salý kerek. Bul rette, uly Abaı: «Oıly kúıdi tyńdaǵanda aqyldynyń sózindeı» dese, dana halqymyz: «Án aıta almaǵan abalaıdy, dombyra tarta almaǵan sabalaıdy» deıdi. Seken Turysbekov: «Kúıge jaqsy klıpter túsirilse, jastar kúıdi birden alyp keter edi. Onda da atpen ary shaýyp, beri shaýyp emes... Kúıdiń ishki ıirimine, boıaýyna, jalpy, bolmysyna qarap otyryp, «myna jerinde ne aıtqysy kelgen?» degen suraqtarǵa jaýap izdep, taktilerine úndestire, sáıkestire otyryp tyńdatsa, tyńdarman tarapynan «kúıdi túsinbeımiz» degen áńgime aıtylmas edi» degen pikirde.
Jastardyń betin kúıge burý úshin kezinde ol «Kóńil tolqynyna» klıp jasaǵan eken. Biraq bul jerde de másele qarjy-qarajatqa kelip tireledi. Iaǵnı «Álgi klıpti efırden kúnde jiberip otyrý úshin aı saıyn pálenbaı myń dollar tólep otyrýym kerek eken. Al meniń óz dúnıemdi óıtip nasıhattaǵym joq. «Halyqqa kerek» deıtin bolsa, ári-beriden keıin ony menen teledıdardyń ózi satyp alyp, kórsetýi kerek» deıdi kúıshi-kompozıtor.
Kúı óneri turǵysyndaǵy taǵy bir túıtkil partıtýra máselesine qatysty. Qazir oblys, aýdandardy bylaı qoıǵanda, aýyl-aýyldyń ózinde orkestrler bar. «Joq» degende ansámblder qurylýda. Biraq ánder men kúılerdiń partıtýrasy tapshy. Úlken orkestrlerimizdiń ózi áli kúnge deıin qolmen jazylǵan qaǵazǵa qarap oınaıdy. Osy jaǵdaıdyń ózi – namysqa tıetin-aq nárse.
Seken Turysbekovtiń aıtýynsha, bul jerdegi másele mynada, ıaǵnı «Árbir kúıdi orkestrge túsirýdiń ózindik quny bolady. Sonymen aınalysqan adamnyń eńbegi baǵalanýy kerek. Bizde taspaǵa túsirilmeı jatqan dúnıeler qanshama! Bir konserttiń ózinde oryndaý úshin keminde 20-25 shyǵarma qajet. Bul máselede kez kelgen oblys, kez kelgen aýdan kólemindegi orkestrler qatty qınalyp jatady. Osy jaǵynan alǵanda, jalpaq jurt tegis sýsyndaıtyn rýhanı azyq bolýy kerek. Sondyqtan biz ózimizde bar dúnıeni jaryqqa shyǵaryp, ortaǵa salýǵa tıispiz».
Kúıdi jınaý men jaryqqa shyǵarý barysynda eskerer bir jaıt – kóne muralarymyzdy durys elep-eksheý máselesi. Seken Turysbekovtiń bul rettegi ýáji: «Tyńqyldaǵan dúnıeniń bári kúı emes. «Kóne saryn» eken dep, ne nárseni bolsyn, talǵamaı qabyldaı berýge bolmaıdy. Qaı-qaısysyn da formasyna keltirip, múmkindik bolsa, janyńnan qosyp, baıytqanyń abzal. Qatyp qalǵan dúnıe joq. Kúıdiń boıynan sulýlyq izde. Ol adamnyń janyn jylytatyn bolsyn. Belgili bir núktesine áser etsin. Kúıdiń qudirettiliginiń ózi osynda».