Kreatıvti ındýstrıalardy damytý – memleket saıasatynyń basym baǵyttarynyń biri, bul sala Memleket basshysynyń tikeleı baqylaýynda. «Kreatıvti ındýstrıa ekonomıkamyzdy órkendetýge tyń serpin beretinine senemin», – dep atap ótken bolatyn Qasym-Jomart Toqaev.
2021 jyldan bastap Prezıdent Qazaqstan halqyna arnaǵan Joldaýlarynda bul sektordy irilendirip, ekonomıkanyń tolyqqandy bóligine aınaldyrýdyń mańyzdylyǵyna birneshe márte toqtalǵan, dep habarlaıdy, aqshamnews.kz QR Mádenıet jáne aqparat mınıstrliginiń baspasóz qyzmetine silteme jasap.
Búginde Qazaqstandaǵy kreatıvti ındýstrıa 12 baǵyt pen 43 EQJJ (ekonomıkalyq qyzmet túrleriniń jalpy jikteýishin) qamtıdy.
Kreatıvti ındýstrıa salasynda tirkelgen sýbektilerdiń jalpy sany – 45 597. Olardyń basym bóligi Almaty men Astanada shoǵyrlanǵan.
Baǵyttar boıynsha alǵanda, eń kóp tirkelgen shaǵyn jáne orta bıznes sýbektileri – «halyqtyq qolóner» salasynda (12 660). Qolónershiler sany jaǵynan Almaty (1 976), Astana (1 349), Shymkent (1 254) jáne Túrkistan oblysy (969) kósh bastap tur.
Qazirgi tańda Qazaqstandaǵy kreatıvti sektorlarda 143 600 adam jumys isteıdi. Eń kóp eńbek resýrsyn qajet etetin baǵyttar – IT, sáýlet óneri men sán ındýstrıasy, mádenı-demalys mekemeleri, kitaphanalar men mýzeıler, halyqtyq qolóner.
Bul strategıalyq mańyzdy sala 2029 jylǵa deıingi Ulttyq damý josparyna engizilgen. Salany damytýǵa baǵyttalǵan zańnamalyq jáne ınstıtýsıonaldyq qoldaý sharalary, ınfraqurylymdy jetildirý, sondaı-aq otandyq kreatıvti ónimderdiń eksportyn ulǵaıtý negizgi basymdyqtardyń qatarynda.
2024 jyl Qazaqstannyń kreatıvti ındýstrıalar salasy úshin jahandyq serpilispen erekshelendi. Elimiz Global Innovation Index-2024 reıtıńinde «Kreatıvti taýarlar men qyzmetter» kórsetkishi boıynsha 93-orynnan 65-orynǵa kóterildi. Mundaı oń dınamıka – júıeli jumystyń jáne memlekettik qoldaýdyń naqty nátıjesi.
Kreatıvti ekonomıkany damytý maqsatynda QR Mádenıet jáne aqparat mınıstrligi arnaıy qoldaý sharalary paketin ázirledi.
Mınıstrlik aldyna qoıǵan alǵashqy mindetterdiń biri — kreatorlardy kóleńkeli ekonomıkanyń aıasynan shyǵarý boldy. Osy maqsatta kreatıvti qyzmettiń 40 túri resmı túrde reestrge engizilip, arnaıy salyq rejımi belgilendi. Endi bul saladaǵy bıznes sýbektileri korporatıvtik tabys salyǵynan, jeke tabys salyǵynan jáne qosylǵan qun salyǵynan tolyq bosatylyp, ornyna jeńildetilgen birtutas salyq tóleıdi: jeke kásipkerler úshin — 2–4%, jaýapkershiligi shekteýli seriktestikter úshin — 8%.
Nátıjesinde, salyqtyq jeńildikterdiń arqasynda kreatıvti ındýstrıalardaǵy jumyspen qamtylǵandar sany men tirkelgen sýbektiler sany 15%-ǵa, ıaǵnı 6 myń birlikke artty. Búginde bul salada 135 myń adam eńbek etip, 45 597 bıznes sýbektisi jumys isteıdi.
Kreatorlarǵa arnalǵan ınfraqurylym qurý — memlekettik saıasattaǵy mańyzdy baǵyttyń biri. Memleket basshysynyń tapsyrmasymen elimizdiń barlyq iri qalalarynda kreatıvti habtar kezeń-kezeńimen ashylyp jatyr. Qazirgi tańda Astana, Almaty, Túrkistan, Shymkent, Atyraý, Qyzylorda, Petropavl, Aqtóbe, Semeı, Óskemen, Aqtaý jáne Jezqazǵan qalalarynda 12 hab jumys isteýde. 2025 jyly taǵy 8 ortalyqty iske qosý josparlanǵan.
Sonymen qatar, 2024 jyly Almaty oblysynda Energo University negizinde Qazaqstandaǵy alǵashqy Kreatıvti ındýstrıalar parki ashyldy. Al Astana qalasynda belgili opera ánshisi Bıbigúl Tólegenovanyń esimimen atalatyn alǵashqy Kreatıvti mektep óz jumysyn bastady.
2024 jyldyń 10 qańtarynda Memleket basshysy kreatıvti ındýstrıany damytýǵa baǵyttalǵan Zańǵa qol qoıdy. Bul zań kreatıvti salanyń áleýetin arttyrýǵa baǵyttalǵan birqatar normalardy, sonyń ishinde ýákiletti memlekettik organ men jergilikti atqarýshy organdardyń daryndy tulǵalarǵa jaǵdaı jasaý jáne ózin-ózi damytýyna múmkindik berý baǵytyndaǵy ókilettikterin keńeıtýdi qarastyrady.
Bıyl Úkimet kreatıvti ındýstrıalardy damytý qoryn qurady. Atalǵan Qordyń negizgi mindetteri — talanttardy anyqtaý, jobalar men ınfraqurylymdy damytý, sondaı-aq qazaqstandyq kreatıvti ónimder men qyzmetterdi eksporttaýǵa qoldaý kórsetý.
Qor halyqaralyq naryqtarǵa baǵyttalǵan kreatıvti jobalardy damytý úshin túrli qarjylyq jáne qarjylyq emes qoldaý tetikterin ázirlep, baıqaý negizinde júzege asyratyn bolady.
Sonymen qatar, Búdjet kodeksine jáne soǵan ilespe zańnamalarǵa ózgerister engizilip, kreatıvti ındýstrıany qarjylandyrý kózderi bekitildi. Endi bul salaǵa ulttyq lotereıa operatory satqan bıletterdiń 3%-y kóleminde arnaıy aýdarym qarastyrylǵan.
Zıatkerlik jáne shyǵarmashylyq áleýetti qoldaý men ony tıimdi monetızasıalaý – ulttyq strategıanyń ajyramas bóligine aınaldy. Aldaǵy ýaqytta kreatıvti ındýstrıa el ekonomıkasynyń jańa serpin beretin mańyzdy qozǵaýshy kúshi bolmaq.