Jer silkingende balalardy keýdemen jabý kerek. Jer silkinisi kezinde ǵımarattyń tóbesine kóterilýge, baspaldaq alańdaryna jınalýǵa bolmaıdy.
Jer asty dúmpýi kezinde qaaı áreket etken jón? Osy rette Almaty-akshamy.kz QR DSM Qoǵamdyq densaýlyq saqtaý ulttyq ortalyǵy zilzalaǵa qatysty keńesterin usynady.
Jaqyndap kele jatqan jer silkinisiniń belgileri:
- ǵımarattyń teńselýi, shamdardyń terbelýi;
- ydys-aıaqtyń syldyrlaýy;
- synǵan áınektiń, jarylǵan qabyrǵalar men qulaǵan zattardyń dybysy;
- dúrildiń kúsheıýi.
"Ǵımarattyń terbelýin sezingen kezde dúrlikpeńiz. Úıde, jumysta, kólikte jáne kóshede bolǵan jaǵdaıda áreket etý josparyn aldyn ala oılastyryńyz. Páterdegi eń qaýipsiz oryndardy aldyn ala anyqtańyz jáne jer silkinisi bolǵan jaǵdaıda úıden shyǵýdyń qaýipsiz jolyn josparlańyz. Onyń kez kelgen ýaqytta bolýy múmkin ekenin este saqtańyz!", - deıdi QR DSM Qoǵamdyq densaýlyq saqtaý ulttyq ortalyǵy.Ol úshin:
- Alǵashqy medısınalyq kómek qobdıshasyn daıyndap, ony kórsetýdiń ádisterin meńgerińiz.
- Qujattardy, aqshany, ysqyryqty, qalta shamyn jáne qosalqy batareıalardy ("dabyl chemodany") yńǵaıly jerde ustańyz.
- Úıde birneshe kúnge jetetin aýyz sý men konservilerdiń bolýyn qamtamasyz etińiz.
- Terezeler men aýyr jıhazdardan aýlaq bolyńyz.
- Kereýetterdi terezelerden, syrtqy qabyrǵalardan, aınalardan jáne qulap ketýi múmkin aýyr zattardan aýlaq qoıyńyz.
- Páterlerdegi shkaftardy, sórelerdi durystap bekitińiz.
- Qaýipti zattardy (ýly hımıkattar, tez tutanatyn suıyqtyqtar) qaýipsiz, jaqsy oqshaýlanǵan jerde saqtańyz.
- Barlyq turǵyndar qajet bolǵan jaǵdaıda elektr qýatyn, sýdy óshirý úshin sý kporttarynyń qaı jerde ekenin bilýińiz kerek.
- Jer silkinisi kezinde ǵımarattyń tóbesine kóterilýge, baspaldaq alańdary men baspaldaqtarǵa jınalýǵa bolmaıdy.
- Eger siz úıde bolsańyz, jazý ústeliniń nemese asqana ústeliniń astyna jasyryńyz. Bir qolyńyzben ústeldiń aıaǵynan ustap, ekinshi qolyńyzben moıyn men basyńyzdy jabyńyz. Jer silkinisi kezinde ústel alystap ketpeýi jáne qorǵanyssyz qalmaý úshin ústeldiń aıaǵyn ustap turý mańyzdy.
Seısmolog Lúsı Djonstyń aıtýynsha, syrttaǵy adamdar ǵımarattaǵylarǵa qaraǵanda kóbirek zardap shegýi múmkin. Balkondar men qasbetterdiń qulaýy qurbandardyń kóbeıýine ákelýi múmkin. Mysaly, 2003 jyly bolǵan jer silkinisi kezinde eki áıel kıim dúkeninen júgirip shyǵyp, kirpish pen sylaqtyń astynda qaldy. Keıinirek olar ishte qalsa, aman qalatyndary anyqtaldy.
2011 jyly Jańa Zelandıada bolǵan jer silkinisi kezinde bir adam ústeldiń astyna jasyryný nemese syrtqa shyǵýdy tańdaýǵa týra keldi. Ol birinshi nusqany tańdap, aman qaldy. Keıinirek er adam eger syrtqa júgirýdi sheshse, qoqystyń astynda qalyp ólip qalýy múmkin ekenin aıtty.