Prezıdent aldaǵy Joldaýynda sheteldik kompanıalar máselesin kóterýi múmkin
17 tamyzda «Qazaqstan» shahtasy órtke orandy. Oqıǵa úndi bıznesmeni Lakshmı Mıttalǵa tıesili «ArselorMıttal» shahtasynda oryn aldy. Adam ólimine alyp kelgen mundaı jaǵdaı birinshi ret bolyp jatqan joq. Sondyqtan Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev dereý Úkimet pen Qaraǵandy oblysynyń ákimdigine tapsyrma berdi. Prezıdent tek «ArselorMıttalǵa» ǵana emes, elimizdiń barlyq sheteldik kompanıalarǵa syn aıtty. Tipti, olardyń elimizde qyzmet etý-etpeý máselesin kóterdi.
SABYR KESESİ TOLDY
«ArselorMıttalǵa» tıesili ken oryndarynda apatty jaǵdaı buryn da bolǵan. Osyǵan qatysty máseleni byltyr Májilis depýtaty Erlan Saırov kótergen. Ol sońǵy 10 jylda, ıaǵnı 2011-2021 jyldary 20-dan astam adam apat oryn alyp, 41 adam zardap shekti degen aqparatty aıtqan. Factcheck redaksıasy da bul málimettiń shyndyq ekenin rastap otyr. Tótenshe jaǵdaılar mınıstrliginiń «ArselorMıttal Temirtaý» ákimshiligine siltep, Factcheck.kz saıtyna bergen aqparatyna saı, 2011–2021 jyldary 21 apat tirkelip, 42 adam zardap shekken. Olardyń 18-i jeńil, 7 adam aýyr jaraqat alsa, 17 adam qaıtys bolǵan.
Erlan Saırov taǵy bir málimet keltiredi. 2005–2021 jyldary ondaǵy shahtalarda 109 adam qaza tapqan. Ótken jyldyń ózinde birneshe apat boldy. Aqpan aıynda «Shahtınsk» shahtasynda oryn alyp, eshkim zardap shekken joq. Maýsymda Temirtaý metalýrgıa kombınatynda 4 adam qaza tapty. 3 qarashada Lenın atyndaǵy shahtada oryn alǵan apattan 5 adam mert bolyp, 9 adam zardap shekken.
Sońǵy bolǵan apattan keıin kompanıanyń basshylary aýysqan. Alaıda, áli kúnge deıin jumysshylardyń qaýipsizdigi másele si sheshilmegen. Oǵan sońǵy bolǵan apat dálel.
KOMPANIA AÝANY ÝLAP JATYR...
«Arselor Mıttal» tek qaýipsizdik máselesin ǵana emes, ekologıalyq talaptardy da oryndaı almaı otyr. Shveısarıalyq IQAir kompanıasy men bizdiń Qazgıdromet Qaraǵandynyń aýasy elimizde eń las aýa degen qorytyndyǵa kelgen.
Qaraǵandy oblysynyń ekologıa departamenti Temirtaýdaǵy aýany lastaýshy basty sebep, ol – «Arselor Mıttal» AQ ekenin málimdegen. Ótken jylǵy oblystaǵy ekologıalyq máseleler jaıly bergen esebinde qalanyń aýasyn 87% osy kompanıa lastaıdy eken. 2022 jyly kompanıa 201 myń tonna aýany lastaýshy zat shyǵarǵan. Bir qyzyǵy, búkil qalada 231 myń tonna aýa lastaǵysh zat shyǵarylǵan.
Sondaı-aq, kompanıa ózine júktelgen ekologıalyq mindetterdi de oryndamaı otyr. 2019 jyly Ekologıa mınıstrligi men kompanıa arasynda memorandým jasalǵan. Oǵan sáıkes kompanıa 2024 jylǵa qaraı aýany lastaýshy zattardyń kólemin 30%-ǵa tómendetýge mindettelgen. Alaıda, kompanıa 2019– 2022 jyldary 23 talaptyń tek 7-eýin ǵana oryndaǵan. Tipti, 2022 jylǵy zıandy zattardy shyǵarý mólsherin tómendetý talabyn da oryndamaǵan. Byltyr 6,6 myńǵa tómendetý kerek bolsa, tek 1 myńǵa ǵana azaıǵan.
BEKER SYN AITYLǴAN JOQ...
9 tamyzda Qasym-Jomart Toqaev Pavlodar oblysyna jumys saparymen bardy. Onda Memleket basshysy jańa ekonomıkalyq modelge ótý kerektigin aıtty. Onyń qandaı bolatynyn aldaǵy qyrkúıektegi halyqqa Joldaýynda belgili bolmaq. Alaıda, qazirdiń ózinde Joldaýda qandaı máseleler kóterilýi múmkin ekenin boljaýǵa bolady.
Prezıdent otandyq ekonomısterdi de synady. Olarda kreatıvtilik joq, qoıylǵan mindetterdiń mánin túsinbeıdi degen syn aıtyldy. Bul jerdegi ekonomıster degeni Prezıdent janynda jumys isteıtin Joǵary ekonomıkalyq keńestiń músheleri.
Bul syn beker aıtylǵan joq. Ótken jyldan beri elimizde ekonomıkalyq sektordaǵy monopolıaǵa qarsy saıasat júrýde. 22 naýryzda arnaıy komısıa da quryldy. Onyń tóraǵasy Premer-Mınıstr Álıhan Smaıylov. Komısıa qurylǵan kezde ekonomıkanyq barlyq sektoryndaǵy monopolıamen kúresti qolǵa alýdy kózdegen joq. Telekomýnıkasıa, temirjol ınfraqurylymy jáne medıaaktıvter eń negizgi salalar retinde tańdaldy. Premer-Mınıstrdiń ókiminde jáne de basqa salalar delingen, alaıda komısıanyń otyrystaryndaǵy kún tártibi men aqparattyq keńistiktegi materıaldar joǵarydaǵy salalarǵa asa mán berilip jatqanyn kórsetedi.
Osydan kelip, sońǵy bolǵan «Qazaqstan» shahtasyndaǵy apat pen 9 tamyzdaǵy Prezıdenttiń málimdemesin sabaqtastyra kele, qyrkúıektegi Joldaýda qandaı ekonomıkalyq model bolatynyn boljaýǵa bolady. Soǵan qaraǵanda, Joldaýda sheteldik kompanıalar máselesi kóterilip, monopolıaǵa qarsy saıasat ary qaraı jalǵasatyn sıaqty.
«Almaty-akshamý», №99, 19 tamyz, 2023 jyl