Jańa qoǵamǵa ótýdiń, qýatty memleket qurýdyń negizgi tetigi – saıası turaqtylyq.
Nursultan NAZARBAEV.
2002 jyly Nursultan Nazarbaevtyń ıdeıasymen qurylysy bastalyp, Elbasynyń syzba-nusqasymen salynǵan, búginde Elordanyń sımvolyna aınalǵan «Astana – Báıterek» monýmenti ashyldy. Alyp «Báıterek» táýelsiz Qazaqstannyń nyshany, qazaq halqynyń qaıta órleýiniń, menmlekettiliginiń sımvoly. Osynaý biregeı sáýlet qurylysynyń bıiktigi – 105 metr, salmaǵy 1000 tonna. Metal konstrýksıaǵa 500 qada tirek bolyp tur. Dıametri 22 metr jáne salmaǵy 300 tonna bolatyn, kún sáýlesine qaraı túsin ózgertetin «qubylmaly» shar 97 metr bıiktikte ornalastyrylǵan. Al, «Báıterektiń» eń tómengi qabaty 4,5 metr tereńdikte. Panoramalyq lıft arqyly áınek «sharǵa», ıaǵnı eń bıik shyńy jumyrtqaǵa qaraı kóterilip, «qus ushatyn» bıiktikten táýelsiz Qazaqstannyń zamanaýı jańa astanasyndaǵy tolaıym ózgeristerdi baǵamdaýǵa bolady. «Aıaly alaqan» kompozısıaǵa qol tıgizseńiz Qazaqstannyń Memlekettik Ánuran oryndalady.
2002 JYLDYŃ BASTY OQIǴALARY
- İ Eýrazıalyq medıa-forým
- Nursultan Nazarbaevtyń Qazaqstan halqyna Joldaýy
- Taraz qalasynyń 2000 jyldyǵy
- Azıadaǵy ózara is-qımyl jáne senim sharalary jónindegi keńestiń (AÓSSHK) İ Samıti.
- Dúnıe júzi qazaqtarynyń İİ Quryltaıy.
Memleket basshysy Nursultan Nazarbaevtyń 2001 jylǵy 30 jeltoqsandaǵy № 751 Jarlyǵymen Qazaqstan halqynyń densaýlyq jaı-kúıin jaqsartý, densaýlyq saqtaý júıesin qoldaý jáne salaýatty ómir saltyn nasıhattaý maqsatynda 2002 jyl – Densaýlyq jyly bolyp jarıalanǵan bolatyn. Bul respýblıkada medısınalyq qyzmet kórsetý sapasyn jaqsartýǵa, halyqtyń densaýlyq saqtaý mádenıetin arttyrýǵa baǵyttalǵan mańyzdy sheshim edi. Densaýlyq saqtaý, halyqtyń ál-aýqatyn arttyrý salasynda, agrarlyq sektordy, shaǵyn jáne orta bıznesti damytý, jańa jumys oryndaryn ashý jáne t.b. baǵyttarda kezek kúttirmes sharalar qolǵa alyndy.
Elimiz Táýelsizdiginiń alǵashqy on jylynda ekonomıkalyq baǵytta sapaly damýǵa qol jetkizgenine AQSH pen Eýropa Odaǵy elderi osy jyldyń basynda Qazaqstandy naryqtyq ekonomıkaǵa engen el retinde moıyndaǵany dálel bola alady.
Syrtqy saıasatta Qazaqstan men Reseı Kaspıı teńiziniń soltústik bóligin mejeleý jónindegi kelisimge qol qoıdy. Osy kezeńdi halyqaralyq ekonomıkalyq yntymaqtastyqty, elishilik ekonomıkalyq damýdyń tıimdiligi men sapalyq deńgeıin arttyrýǵa baǵyttalǵan tyń úrdister jyly boldy dep te tujyrymdaıdy sarapshylar. Sondaı nyq qadamdardyń biri retinde Elbasy Jarlyǵymen munaı-gaz salasynda memlekettik saıasatty júrgizýdiń strategıalyq tıimdi quraly – «QazMunaıGaz» ulttyq kompanıasynyń qurylýyn aıtsaq ta bolar. «Saıası partıalar týraly» Zań qabyldandy. Eldegi demokratıalyq baǵdardyń kórinisi retinde opozısıalyq baǵyttaǵy «Aq Jol» demokratıalyq partıasy dúnıege keldi. Sport álemine kelsek, Azıa fýtbol konfederasıasynan óz erkimen shyqqan Qazaqstan bul jyly ÝEFA quramyna ótti. Al, elimizdiń ishki tynys-tirshiliginde Almaty – Nur-Sultan jáne Almaty – Shymkent baǵyttarynda tuńǵysh júrdek temir tulparlar – «Tulpar-Talgo» poıyzdary qatynaı bastady. Jańadan qurylǵan Úkimet basyna I.Tasmaǵambetovtyń kelýimen úsh jyldyq josparlaý júıesi engizildi. 2002-2004 jyldarǵa Úkimet baǵdarlamasy qabyldandy. Memleket basshysynyń tike tapsyrmasymen áleýmettik-ekonomıkalyq salalarda naqty keshendi jobalarǵa basymdyq berildi. Alǵashqy úsh jyldyq mejede aýyl-selolardy qoldaý maqsatynda búdjetten 24 mlrd.teńge bólindi. Munyń ózi aýyl sharýashylyǵynda, jalpy ekonomıkada yqpaldy reformalar júrgizýge múmkindik berdi.
22 qańtar
Memleket basshysy Eýrazıalyq ekonomıkalyq qaýymdastyqtyń Bas hatshysy G.A. Rapotany qabyldap,onda EýrAzEQ múshe elderdiń qarym-qatynasyndaǵy ózekti máseleler talqylandy.
11-14 aqpan
Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń Úndistanǵa resmı sapary aıasynda Úndistan Respýblıkasynyń Prezıdenti Kocherıl Raman Naraıanmen, Premer-mınıstr A.B.Vadjpaımen kezdesip, kelissózder júrgizdi. Eki el arasyndaǵy dıplomatıalyq qatynastarldyń bul jańa kezeńi Nú-Delıde Abaı Qunanbaev atyndaǵy kósheniń ashylý saltanatymen jalǵasty. Kóshe «Abaı Mardj» dep atalady. «Mardj» sózi jol nemese kóshe degendi bildiredi. Sol elde qoldanylatyn tildik erejelerge sáıkes kóshe ataýy hındı, aǵylshyn, pendjabı jáne ýrdý tilderinde jazylǵan.
Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń ókimimen «QazMunaıGaz» kompanıasy quryldy. Kompanıanyń 100% ıesi "Samuryq-Qazyna" Ulttyq ál-aýqat qory" AQ.
28 aqpan
Qazaqstan,Ózbekstan,Qyrǵyzstan,Tájikstan memleketteri basshylary Almatyda bas qosty. Samıtke qatysýshylar Ortalyq Azıa yntymaqtastyq uıymyn qurý týraly Shartqa qol qoıdy.
- 28 aqpan - Almatyda Ortalyq Azıa memleketteriniń basshylary «Ortalyq-Azıalyq yntymaqtastyq» uıymynyń qurylýy týraly shartqa qol qoıdy;
13 naýryz
Nur-Sultanda (Astana) Qazaqstan jýrnalısteriniń birinshi kongresi bolyp ótti. Onda Prezıdent BAQ-taǵy memlekettik til jóninde oı qozǵady. Elbasynyń aqparattyq tildi memlekettik turǵydan qoldaý jónindegi tapsyrmasynyń tarıhı máni zor boldy. Qazaq tilindegi habarlardyń úlesi barlyq baǵdarlamalardyń elý paıyzyn quraýy tıistigi jóninde talap qoıylýy táýelsiz memlekettiń rýhanı ómirindegi mańyzdy jeńis boldy.
26 naýryz
Amerıka Qurama Shtattary Qazaqstanǵa naryqtyq ekonomıkalyq baǵdarly memleket mártebesin berý týraly málimet jarıalady. Bul mártebe bir jaǵynan elge ınvestorlardy tartýǵa jol ashatyn múmkindik berse, ekinshi jaǵynan, Qazaq Eliniń halyqaralyq ımıjin kótergen baǵalaý edi.
8 – 9 sáýir
Elbasy Almatyda ótken İİ Eýrazıalyq ekonomıkalyq samıt jumysyna qatysty. Davos forýmynyń qoldaýymen ótkizilgen alqaly jıynda álemniń 40 memleketinen saıasatkerler men bıznes ókilderi bas qosyp, aımaqtyq strategıa aınalasynda oılaryn ortaǵa saldy.Forýmǵa qatysýshylar Qazaqstan ortaazıalyq aımaqta ınvestısıa quıýǵa eń tıimdi de qolaıly el ekendigin atap ótti.
13 mamyr
Elbasy Nursultan Nazarbaev Reseı Prezıdenti Vladımır Pýtınmen kezdesti. Máskeýdegi bul kezdesý men kelissóz aıasynda eki eldiń ekonomıkalyq áleýetteriniń ózara tıimdi baǵdarlary boıynsha mańyzdy sheshimder qabyldandy. Kaspııdiń Reseı men Qazaqstanǵa qatysty soltústik bóliginiń tabanyndaǵy eki eldiń arasyndaǵy ózekti máselege aınalǵan kómirsýtegi shıkizatyn paıdalaný máselesinde memleketter basshylary eki jaqqa da tıimdi sheshim qabyldady.
4 maýsym
Memleket basshysy Almatyda ashylǵan Azıadaǵy ózara is-qımyl jáne senim sharalary jónindegi keńestiń ( AÓSSHK) İ samıtiniń ashylýyna qatysyp,sóz sóıledi. Bul AÓSSHK samıti oǵan qatysýshy 16 eldiń, BUU, Arab memleketteri lıgasy jáne t.b halyqaralyq uıymdardyń basyn biriktirgen Qazaq Eli dıplomatıasynyń álemdik deńgeıdegi tamasha jetistigi boldy.Samıt qorytyndysynda AÓSSHK deklarasıasy men Almaty akti qabyldanyp, jalpy órkenıettiler áleminiń ózara dıalogyna, Azıa kontınentindegi halyqaralyq qarym-qatynastyń jańa dáýirine jol ashty.
7 maýsym
Sankt-Peterbýrg qalasynda Shanhaı yntymaqtastyǵy uıymyna múshe elder basshylarynyń samıti ótti. Alqaly basqosýda Shanhaı yntymaqtastyq uıymy Hartıasyna, Aımaqtyq terorızmge qarsy qurylym jónindegi Kelisimge jáne Shanhaı yntymaqtastyq uıymyna qatysýshy memleketter basshylarynyń Deklarasıasyna qol qoıyldy.
3 qyrkúıek
Elbasy Nursultan Nazarbaev BUU-nyń Ońtústik Afrıka Respýblıkasynda ótken Turaqty damý jónindegi samıtiniń jumysyna qatysty.
9 qyrkúıek
Memleket basshysy Qazaqstanǵa resmı saparmen kelgen Ózbekstan Prezıdenti Islam Kárimovty qabyldady. Basty taqyryp – Qazaqstan men Ózbekstan arasyndaǵy memlekettik shekarany delımıtasıalaý týraly boldy. Ekijaqty kezdesý qorytyndysyna sáıkes, Nursultan Nazarbaev memlekettik shekarany zańdy turǵydan mejeleýdiń aıaqtalýyn asa mańyzdy tarıhı oqıǵa dep baǵalap, «daýly telimder» týraly máselege tolyqtaı jáne naqty núkte qoıylǵanyn málimdedi.
25 – 26 qyrkúıek
Qazaq mádenıeti men rýhanıatynyń dúbirli merekesi – IýNESKO aıasynda Taraz qalasynyń 2000 jyldyq mereıtoıy toılandy. Merekege qatysqan Elbasy onyń ashylýynda sóz sóıledi.
5-6 qazan
Tájikstanda Ortalyq Azıa yntymaqtastyq uıymy memleket basshylarynyń tórtinshi kezdesýi aıasynda ótken Araldy qutqarý halyqaralyq qorynyń otyrysynda Aral ekologıasyna qatysty memleketteraralyq mańyzdy máseleler qaraldy.
17 qazan
Memleket basshysy Qazaqstanǵa resmı saparmen kelgen BUU Bas hatshysy Kofı Annandy qabyldady. Bul jalpy BUU Bas hatshysynyń Ortalyq Azıa memleketine jasaǵan tarıhı tuńǵysh sapary edi. K.Annan óz saparyn qorytyndylaı kele: «Qazaqstan naryqtyq ekonomıkaǵa ótpeli kezeńde zor nátıjelerge qol jetkizgenin, kóp etnosty eldegi ishki turaqtylyqty saqtaı alǵanyn, ıadrolyq qarýsyzdanýdy batyl qoldaıtyn, aımaqtyq qaqtyǵystardy boldyrmaýdyń joly men jónin biletin kóshbasshylyq qabilettiligi bar memleket retinde tanylǵanyn» erekshe atap ótti.
23 – 24 qazan
Dúnıejúzi qazaqtary qaýymdastyǵynyń Tóraǵasy Nursultan Nazarbaev Túrkistanda Dúnıejúzi qazaqtarynyń İİ Quryltaıynyń ashylýyna qatysty. Quryltaıǵa álemniń 40-qa jýyq elinen 400-den astam delegat keldi. Elbasy tujyrymdaǵandaı, «bul quryltaı qazaq halqynyń jańa myńjyldyqqa birtutas ult retinde nyq qadam basqandyǵynyń belgisi» edi. Jıynda «2003-2007 jyldary shetelderdegi otandastardy qoldaý týraly» memlekettik baǵdarlama jobasy talqylandy.
24 – 26 qarasha
Almatyda birinshi Eýrazıalyq medıaforým ótti. Oǵan álemniń otyzǵa jýyq elderinen tirkelgen jetekshi aqparattyq agenttikterden 200-deı jýrnalıs qatysty. Sondaı-aq forýmda belgili saıasatkerler, ekonomıser men sarapshylar da bas qosty. Alqaly jıynda buqaralyq aqparat quraldarynyń zamana úrdisindegi saıası, mádenı jáne áleýmettik mańyzy men róli pysyqtalyp, aıqyndaldy.
23 jeltoqsan
Elbasy Qytaı Halyq Respýblıkasyna memlekettik saparmen bardy. Ekijaqty kelissózder nátıjesinde Nursultan Nazarbaev pen Szán Szemın Qytaı men Qazaqstan arasyndaǵy dostyq, tatý kórshilik jáne yntymaqtastyq týraly shartqa jáne basqa da birqatar mańyzdy qujattarǵa qol qoıdy.
27 jeltoqsan
Nur-Sultanda (Astana) «Ortalyq Azıa yntymaqtastyǵy» (OAY) uıymyna múshe memleketter Prezıdentteriniń samıti ashyldy. Oǵan Nursultan Nazarbaev qatysyp, sóz sóıledi. Qazaqstan Respýblıkasynyń, Qyrǵyz Respýblıkasynyń, Tájikstan Respýblıkasynyń jáne Ózbekstan Respýblıkasynyń Prezıdentteri OAY aldynda turǵan mindetterdiń jáne, birinshi kezekte, óńirdegi qaýipsizdik, Ortalyq Azıada kóp qyrly yntymaqtastyqty odan ári damytý, sondaı-aq OAY elderiniń halyqaralyq saıasattyń ózekti máseleleri boıynsha halyqaralyq uıymdarda ózara yqpaldastyǵynyń máseleleri sekildi óńirlik ótkir problemalar boıynsha qol jetkizilgen ýaǵdalastyqtardyń oryndalý barysyn egjeı-tegjeıli talqylap, birlesken Komúnıke qabyldady.
QAZAQSTAN RESPÝBLIKASYNYŃ 50 HALYQARALYQ BASTAMALARYNAN:
2002 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń tómendegi mańyzdy usynys-bastamalary halyqaralyq deńgeıde qoldaý tapty:
- RF jáne QR shekaralas aımaqtar basshylarynyń forýmyn ótkizý týraly bastama;
- Almaty aktisine 4-maýsymda AÓSSHK-tiń alǵashqy samıti barysynda qol qoıyldy. QR-nyń AÓSSHK-ke tóraǵalyq etýi. Elbasynyń 1992 jyly BUU Bas Assambleıasynyń 47-shi sesıasynda AÓSSHK qurý týraly ıdeıasyn jarıalaýyna baılanysty 5 qazan AÓSSHK kúni bolyp jarıalandy;
- 26 tamyz-4 qyrkúıek aralyǵynda BUU aıasynda Álemdik ekologıalyq problemalar tizbesin jasaý jáne Halyqaralyq Araldy qutqarý qoryna BUU ınstıtýtynyń mártebesin berý –Turaqty damý jónindegi Iohannesbýrg samıtinde (IýAR) QR jasaǵan usynysy;
- Eýrazıalyq konfesıaaralyq beıbitshilik pen kelisim hartıasy týraly usynys – QR Prezıdenti N.Á. Nazarbaevtyń Qazaqstan halqy Assambleıasynyń IX sesıasynda sóılegen sózi.
STATISIKA:
2002 jyly Prezıdent respýblıka óńirlerine 18 ret, shet elderge 17 ret resmı saparǵa shyqty. Bir jyl ishinde barlyǵy 92 Zań qabyldanyp, 251 Jarlyqqa qol qoıyldy.
JYL TÚIİNİ:
2002 jyldy qorytyndylaǵan sarapshylar tujyrymdaryna súıensek, aǵymdaǵy jyly ekonomıkalyq ósim qarqyny boıynsha Qazaq Eli álemniń turaqty da tıanaqty damýshy elderiniń sanatyna endi. Jalpy, jyl boıy júrgizilgen júıeli reformalardyń nátıjesinde eldiń áleýmettik-ekonomıkalyq damý deńgeıi órleý ústinde bolǵanyn aıtý kerek. Qazaqstan úsh jyl qatarynan TMD men ortalyq jáne ońtústik-shyǵys Eýropa elderiniń arasynda kóshbasshy retinde tanyldy. Al, Amerıka Qurama Shtattary 2002 jyl qorytyndysy boıynsha Qazaqstanǵa «naryqtyq ekonomıkasy damyǵan el» mártebesin berdi.