Kez kelgen eldiń básekege qabilettiligin arttyrýdyń negizgi sharttarynyń biri – ulttyq aeroǵarysh salasyn damytý jáne osy baǵyttaǵy aldyńǵy qatarly tehnologıalarǵa qol jetkizý.
Ǵaryshty ıgerýge qatysty is-áreket, eń birinshiden, memlekettiń saıası, ekonomıkalyq, ǵylymı-tehnıkalyq jáne qorǵanys qýatyn aıqyndaıdy. Ctrategıalyq turǵydaǵy artyqshylyqtaryn bylaı qoıǵanda, ǵaryshtyq tehnologıalardy ıgerý elimizdiń baılanys, televızıa, navıgasıa, ekologıalyq monıtorıń, radıasıalyq qaýipsizdik, kartografıa salasyndaǵy máselelerdi de sheshýge kómektesedi. Osy turǵydan alǵanda, óskeleń urpaqty ǵarysh salasyna mamandandyrý máselesi zor mańyzǵa ıe.
Bul rette, jastarymyzdyń shyǵarmashylyq áleýetiniń zor ekenin de aıtqan abzal. Mysaly, osydan biraz jyl buryn taldyqorǵandyq oqýshylar Izmırde ótken halyqaralyq konkýrstan jeńimpaz bolyp oraldy. Ózge qarsylastary oılastyrǵan zymyrandar 60 metrge áreń jetkende, óz zymyrandarynyń 500 metrge deıin ushyp barǵanyn maqtanyshpen aıtqan jas tehnıkterdiń: «Sheteldik qurdastarymyzdan kóp nárse úırenermiz dep oılap edik. Kerisinshe, olardy biz úıretýimizge týra keldi», – degeni bar. Demek ǵylymǵa, ónertapqyshtyqqa jetkilikti túrde kóńil bólingen jaǵdaıda ǵarysh salasynda da irgeli jetistikterge qol jetkizýge jasóspirimderimizdiń múmkindigi tolyq jetedi.
Bir zamandarda kóptegen mektep oqýshylary ınjener, konstrýktor bolýdy armandap, tehnıkalyq úıirmelerge, jas tehnıkter stansıalaryna baratyn, «Tehnıka molodejı», «Iýnyı tehnık» jýrnaldary sıaqty ózge de bedeldi basylymdardy úlken qyzyǵýshylyqpen jazdyryp alyp oqıtyn. Ókinishke qaraı, mektep qabyrǵasyndaǵy jastardyń ınovasıalyq is-áreketin burynǵydaı tıisti arnaǵa baǵyttap, ıgi bastamalaryna qoldaý kórsetip, yntalandyryp otyratyn jas tehnıkter stansıalary búginde kemde-kem. Bolǵan kúnde de kópshiliginiń materıaldyq-tehnıkalyq bazasy eskirgen, al úıirmelerdiń kópshiligi jabylyp qalǵan. Tipti jas tehnıkterdiń ózara tájirıbe almasyp, bir-biriniń jańalyǵynan, jaqsylyǵynan habardar bolyp otyrýyna septigin tıgizetindeı arnaıy saıttar da neken-saıaq. Sondyqtan arnaýly úıirmelerdi orta mektepter janynan qaıta ashyp, tehnıkalyq stansıalar men fakúltatıvter jumysyn jandandyrýdy eskergen jón.
Óz uǵymynan syrt jatqan tylsym dúnıege qumartý – bala tabıǵatyna qashannan-aq tán. Osy oraıda, juldyzdy álemge sapar shegýge qyzyqpaıtyn órender kemde-kem. Biraq «qandaı adam ǵaryshker bola alady, oǵan qoıylatyn talaptar qandaı, ǵaryshker neni bilýge tıis?» degen jaıttardan kóbi habarsyz. Mysaly, bir kezderde alǵashqy ushaqtarmen áýege kóterilgen kez kelgen adamdy «ushqysh» degenimiz sıaqty, biz qazir ǵaryshta bolyp qaıtqan árbir adamdy «ǵaryshker» dep júrmiz. Biraq ǵalymdar kúnderdiń kúninde ǵaryshta kádimgi jolaýshylardyń da paıda bolatyn ýaqyty keletinin jáne sol kezde tek ǵarysh kemelerin júrgizýshiler ǵana «ǵaryshker» bolyp sanalatynyn áldeqashan aıtqan.
Árıne, ǵaryshker de – ushqysh, óz isiniń naǵyz sheberi. Densaýlyǵynda tıtteı kináraty bar adamǵa ǵaryshqa jol jabyq. Sebebi, ǵaryshker-ushqyshtyń ádettegiden tys jaǵdaıda, máselen, salmaqsyzdyq kúıinde nemese jerden kúrt kóterilgen, sondaı-aq kúrt qonǵan kezdegi shamadan tys qolaısyzdyqtar jaǵdaıynda jumys isteýine týra keledi. Iaǵnı qandaı da bir qıyndyqqa qaramastan, ǵaryshker óz aldyndaǵy qondyrǵylardy muqıat baqylaı alýy, Jermen baılanysyn joǵaltpaýy, ǵarysh kemesin basqarýy tıis. Munyń syrtynda, ǵarysh kemesiniń qurylymyn, sansyz qondyrǵylar men radıostansıalardyń jáne dvıgatelderdiń jumysyn bilýmen qatar, ol jaqsy astronom da bolýǵa tıis. Áıtpese ol juldyzdarǵa qalaısha jol tappaq? Sonymen qatar, qandaı da bir jerge amalsyz qonýǵa týra kelgen jaǵdaıda ózin-ózi qalaı qorǵap, tamaǵyn qalaı taýyp jeýi kerektigin de biletin, ıaǵnı kez kelgen tyǵyryqtan shyǵar joldy taba alatyn eptiligimen, tabandylyǵymen tanylýy shart.
Jas tehnıkter stansıasy men tehnıkalyq úıirmelerdiń jumystary durys jolǵa qoıylǵan jaǵdaıda bolashaq ǵaryshkerler munyń barlyǵyn bala jasynan bilip ósedi. Ózin jan-jaqty shyńdap, soǵan kishkene kezinen daıyndalady. Al zymyrandar men ǵarysh kemeleriniń, jalpy, avıamodelderdiń túr-túrin qurastyrýǵa degen qarapaıym qyzyǵýshylyq ǵarysh álemine bastar úlken sapardyń alǵashqy baspaldaǵy bolary anyq.