nemese AI ınsýlt alǵan kisiniń mıdaǵy oıyn oqı alady
Jasandy ıntellekttiń jańa júıesi, semantıkalyq dekoder mı qyzmetin úzdiksiz mátinge aýdara alady. Júıe ınsýlt sıaqty jaǵdaılarǵa baılanysty sóıleı almaıtyn adamdar úshin komýnıkasıada tóńkeris jasaýy bek múmkin.
Bul ınvazıvti emes tásil eshqandaı hırýrgıalyq ımplanttardy qajet etpesten oılardy mátinge aınaldyra otyryp, fMRI skaneriniń derekterin paıdalanady. Minsiz bolmasa da, bul AI júıesi adamnyń oıynyń mánin sátti túsiredi.
Negizgi faktiler:
- Semantıkalyq dekoder AI Ostındegi Tehas ýnıversıtetiniń zertteýshilerimen jasalǵan.
- Ol Open AI ChatGPT jáne Google Bard syndy jasandy ıntellekt til úlgisine negizdelgen.
- Júıe fýnksıonaldyq jaqyn ınfraqyzyl spektroskopıa (fNIRS) sıaqty portatıvti mıdy beıneleý júıelerimen paıdalaný múmkindigine ıe.
Semantıkalyq dekoder dep atalatyn jańa jasandy ıntellekt júıesi adamnyń mıynyń qyzmetin – áńgimeni tyńdaý nemese áńgime aıtyp jatqanda únsiz elestetý – úzdiksiz mátin aǵynyna aýdara alady.
Ostındegi Tehas ýnıversıtetiniń zertteýshileri ázirlegen júıe aqyl-oıy bar, biraq fızıkalyq jaqtan sóıleı almaıtyn adamdarǵa, mysaly, ınsýlttan álsiregen adamdarǵa qaıtadan túsinikti qarym-qatynas jasaýǵa kómektesýi múmkin.
Nature Neuroscience jýrnalynda jarıalanǵan zertteýdi Djerrı Tang, ınformatıka doktoranty jáne UT Ostındegi neırobıologıa jáne ınformatıka kafedrasynyń assıstenti Aleks Hýt basqarady.
Damýdaǵy basqa tildi dekodtaý júıelerinen aıyrmashylyǵy bul júıe sýbektilerden hırýrgıalyq ımplanttardy qajet etpeıdi. Qatysýshylarǵa tek belgilengen tizimdegi sózderdi qoldanýdyń qajeti joq.
Mıdyń belsendiligi adam skanerde birneshe saǵattyq podkasttardy tyńdaıtyn dekoderdi jan-jaqty oqytqannan keıin fMRI skaneriniń kómegimen ólshenedi.
Keıinirek, eger qatysýshy óz oılaryn dekodtaý úshin ashyq bolsa, olardyń jańa áńgimeni tyńdaýy nemese áńgime aıtyp jatqanyn elestetýi mashınaǵa tek mı áreketinen sáıkes mátindi jasaýǵa múmkindik beredi.
Nátıje sózbe-sóz transkrıpt emes. Kerisinshe, zertteýshiler ony aıtylǵan nemese oılaǵan nárseniń mánin, jetilmegen bolsa da, túsiný úshin ázirlep otyr. Dekoder qatysýshynyń mıynyń belsendiligin baqylaýǵa úıretilgen ýaqyttyń jartysyna jýyǵy, qurylǵy túpnusqa sózderdiń boljamdy maǵynalaryna jaqyn (keıde dál) sáıkes keletin mátindi shyǵarady.
Mysaly, eksperımentterde spıkerdiń «Mende áli júrgizýshi kýáligi joq» degen sózin tyńdaǵan qatysýshynyń oılary «Ol áli kólik júrgizýdi úırene qoıǵan joqpyn» dep aýdarylǵan. Sózdi tyńdap: «Aıqaılarymdy, jylarymdy nemese qasharymdy bilmedim. Onyń ornyna men: «Meni qaldyr!» dedim», «Aıqaılap jylaı bastadym, sodan keıin ol jaı ǵana: «Meni jalǵyz qaldyr dedim» dep sheshken».
Zertteýshiler tehnologıany yqtımal teris paıdalaný týraly suraqtarǵa jaýap berdi. Bul maqalada dekodtaý tek dekoderdi oqytýǵa yqylaspen qatysqan kooperatıv qatysýshylarymen qalaı jumys istegeni sıpattalǵan.
Dekoder oqytylmaǵan adamdar úshin nátıjeler túsiniksiz boldy, al eger dekoder úıretilgen qatysýshylar keıinirek qarsylyq kórsetse, mysaly, basqa oılardy oılap ketken kezde – nátıjeleri jaramsyz boldy.
«Biz atalmysh tehnologıany jaman maqsattarda paıdalanýy múmkin degen alańdaýshylyqty óte baısaldy túrde qabyldaımyz jáne ony boldyrmaýǵa tyrystyq», – dedi Tang. «Biz adamdar osy tehnologıalardy qalaǵan kezde ǵana qoldanaty-
nyna jáne bul olarǵa kómektesetinine kóz jetkizgimiz keledi», – deıdi zertteýshi.
Qatysýshylardy tyńdaý nemese áńgimeler týraly oılanýdan basqa, zertteýshiler skanerde bolǵan kezde tórt qysqa, dybyssyz beıneni kórýdi surady. Semantıkalyq dekoder beınelerdegi belgili bir oqıǵalardy dál sıpattaý úshin olardyń mı belsendiligin paıdalana aldy.
Qazirgi ýaqytta júıe fMRI qurylǵysynda zerthanadan tys paıdalaný úshin ýaqytty qajet etetindikten praktıkalyq qurylǵy bolýǵa áli erte. Biraq zertteýshiler bul jumysty fýnksıonaldyq jaqyn ınfraqyzyl spektroskopıa (fNIRS) sıaqty basqa portatıvti mıdy beıneleý júıelerine kóshirýi múmkin dep sanaıdy.
«fNIRS ýaqyttyń ártúrli núktelerinde mıdaǵy qan aǵymynyń kóp nemese az bolatynyn ólsheıdi, bul fMRI ólsheıtin sıgnaldyń dál túri bolyp tabylady», – dedi Hýt. «Demek, bizdiń naqty kózqarasymyz fNIRS- ke aýdarylýy kerek», degenmen ol fNIRS ruqsaty tómenirek bolatynyn atap ótti.
P.S. Esterińizge sala keteıik, osyǵan deıin de jasandy ıntellekttiń múmkindikteri týraly gazette jazyp kele jatyrmyz. Búgin onyń densaýlyq saqtaý salasyna áseri, keıingi ǵylymı jetistikteri týraly áńgimeledik. Álemdegi sońǵy zertteý ChatGPT-tiń densaýlyqqa qatysty kóptegen suraqty sheshý qabiletin baǵalady jáne ol suraqtardyń 91%-yna dáleldi jaýaptar beretinin anyqtady. Degenmen, jaýaptardyń tek 22%-y naqty resýrstarǵa siltemelerdi qamtydy, bul paıdalanýshylardy tıisti kómekpen baılanystyrýdy jaqsartýǵa múmkindik beredi.
Osyǵan oraı aıta ketetin taǵy bir jaıt, jasandy ıntellektten qorqýdyń, úrkýdiń qajeti joq. Ony ǵylymǵa, adamzatqa paıdaly salaǵa qyzmet ettirýdiń joldary kóp.